HAI QUE TER MALA SORTE

              Queda o escornabois cruzando a beirarrúa e un lóstrego atravesa a conciencia dun mosquito. Hai que ter mala sorte. Mentres un neno baila segundo canta, o lobo arrampla cunha ovella que pacía no lameiro de Luis, O Pringrado. Pobre ovella. Hai que ter mala sorte. Acouga a albarda no lombo do burro e o feixe de ferraia está á espera de que o abrace a musculatura de Sandino, O Diosdado. Mais xusto cando deixaba caer o feixe sobre unha angarela, esta cedeu co peso e, a outra, viaxou á velocidade da luz cara á fronte do Diosdado. O retumbar foi glorioso, coma un trono, e soou a oco. Sandino caeu fulminado. Hai que ter mala sorte. Vai o asubío nos beizos da moza con minisaia branca e uns ollos masculinos seguen o bambán, o baile das nádegas. A ansiedade é tanta que o saído optou polo máis sinxelo: lanzar as súas mans a aquel traseiro tan ben feito que, ó instante, o sorriso volveuse sangue cando o puño do paraugas que levaba a moza percorreu aqueles centímetros que había ata a boca do home nun santiamén. O santi para petar nos dentes do saído e o amén para correr o sangue a cachón. Hai que ter mala sorte.

              Café Perla 6 do Campus Universitario de Ourense.

              Venres, 27 de novembro de 2015

COMA SE FORAN VIRXES

Canta rabia me dá empezar un recuncho hebdomadario cunha nova que semella unha trapallada, unha simple anécdota, pero é que, falando claro: deixámonos dar por detrás lingüisticamente! E isto si aínda me dá máis carraxe. É máis, se puidera coller ó primeiro periodista que colocou no papel do seu xornal as palabras ou a expresión “Black Friday”, arrincáballe os intestinos! Non nos chega xa coas que estamos invadidos, senón que, agora, cada palabra inglesa que asoma por estes lares, zas, adoptámolas e reverenciámolas coma se foran virxes. Co fácil que é dicir venres negro! Entendería un chisco (só un chisco, pois todo ten tradución nesta vida) aquela palabra difícil de traducir, pero á Black Friday só se lle altera a orde. Venres negro. Así de simple, así de sinxelo. Pois non, non vaia ser que sexamos uns pandorquiños, que non vaiamos cos tempos ou coas linguaxes informáticas.  O tema da “informática inglesa” xa desisto de loitar contra ela. Xa nos abriron tanto o cu que xa nin doe. E métennos o bastón do autorretrato ata as mesmas entrañas, porque queda máis fino Selfie. E tanto!; nin tan sequera hai que usar vaselina. Agora, para máis aquel, mañá, pasado mañá, calquera día destes aparecerá Gloria Lago, a de Galicia Bilingüe, criticando calquera palabriña galega que se usou en calquera aula ou consulta ou xulgado ou supermercado. Que a ver por que se discrimina o castelán. E mentres, o inglés asoballa ás dúas nosas linguas xuntas. Por certo, isto escribino o Black Friday. E dóeme o cu.

Café Perla 6 do Campus Universitario de Ourense.

Venres, 27 de novembro de 2015

NA ILUSIÓN DUN SOÑO

 

               Tres raios de esperanza habitan na ilusión dun soño. Espero que algún día as bombas sexan e teñan sabor a pantrigo e que as fames sexan a fartura dun arroto que se escapa unha e outra vez. Quero viaxar ós países da fame montado en todas as cores do arco da vella e que cada pinga de orballo se volva desexo compartido na esperanza de todos os días. Deixo caer nun recanto da harmonía a ilusión dun sorriso que corre polas corredoiras desa pel vella que marcan os regos dunha vida sen descanso, sen acougo. Hai versos escritos que debuxan toda unha ansiedade de busca da liberdade, de busca da paz. Que complicado é entenderse entre o bruído, entre o estoupido de catro bombas e o estalido de centos de balas. Que medo dá atoparse coa morte inocente daqueles que non saben o porqué de certas actitudes e de moitas maldades. Non obstante, e a pesar dos pesares, a esperanza segue aí, na ilusión dun soño. Que bonito é soñar esperto. Que bonito sería dar bicos con sabor a pantrigo. Certos personaxes deberían cocer pan no forno das bondades para escapar das súas ignorancias.

               Café Oren Express da Valenzá. Xoves, 26 de novembro de 2015

A MULLER QUE SEMPRE CHORABA COA RISA

               Hoxe, aquí, nesta reportaxe podía aparecer calquera dos miles de funcionarios que hai espallados por toda a xeografía española e que deixaron ou deixan familias nos recantos contrarios desa mesma xeografía; desde aquel que traballa en Madrid e con algún fillo de meses en Ourense, ata o meu compañeiro Camilo, que vai para 15 anos que está en Maceda e coa súa familia en Ames, á beira de Santiago. E quen di funcionarios di outros empregados. E quen di familia é dicir fillos. Estar separados de pais ou irmáns ou incluso cónxuxes pode levarse máis ou menos ben, pero os fillos xa son palabras maiores, xa pena o corazón polas distancias.

               Digo que podía falar de calquera deses miles. Mais tan só vou falar de María Luisa Pérez-Chirinos Martínez, Marisa. Porque é unha persoa e amiga especial. Ela, xunto con catro máis (nos que me inclúo), formamos unha piña tan singular nos anos oitenta, en Madrid, máis en concreto, na Delegación de Facenda, que me sería un pecado mortal non sacar nestas reportaxes a ningún deles. Os cinco botamos cinco anos tan extraordinarios, tan particulares que darían para un libro ou máis. Para máis. Hoxe mesmo non sei os libros que escribín sobre esa relación de amizade, de compañeirismo, de traballo e de lecer.

               Marisa sae á palestra desta reportaxe porque, dos cinco, era a única que tiña a cabeza ben amoblada e perfectamente colocada sobre os ombreiros. Para algo lle chamabamos xa A Avoíña, pois era a que realmente velaba por nós. A Avoíña con tan só 27 anos! E sae á palestra, por suposto, porque foi á única á que lle tocou apandar co destino, moitas veces cruel, de moitos funcionarios. Ós cinco anos da nosa relación, e cando aprobou a oposición (entraramos de contratados) saíu destinada para Xirona, alá na fin do mundo ou no quinto carallo. Deixaba en Madrid a unha cativiña de tan só dous anos; xusto cando eu tamén empezaba a gozar con ela (sempre me fascinaron e me fascinan os nenos) porque coincidiamos os dous nun par de quilómetros camiño das nosas vivendas.

               E se para min foi un pau o traslado forzoso da miña amiga, imaxinade o que tivo que sentir ela cando a separaron da carne da súa carne, do sangue do seu sangue. Nada menos que a Xirona! Imaxinade os miles de funcionarios que estiveron e están en situación semellante. Por iso digo moitas veces que a vida de funcionario non é tan bonita como a pintan. Si, certo, hai traballos ben peores e en situacións paupérrimas. E non fai falta remitirse ós anos da penosa emigración. Pero se falo dos funcionarios, se falo de Marisa é polo que significaron e significa para min. É certo que ás veces rañamos a barriga (sen ter culpa, pois depende do traballo ou da mala distribución da propia administración), pero tamén ás veces aturamos o que Deus non quixo dunha ou doutra maneira... aguantando contestacións inadecuadas, cabreos que non veñen a conto ou sen arte nin parte, críticas por un posto de traballo seguro. Seguro que Marisa, agora mesmo, lle atoparía un comentario sinxelo e tranquilo a estes ruxerruxes. E ó momento xa se lle bañarían os ollos con bágoas... de risa. Nunca vin a unha muller que se rira tanto e tan alegremente! Sempre choraba coa risa! Por certo, axiña conseguiu (tanto ela como o home coa nena) o traslado para Burgos e alí aconteceu o dos contos: que foron felices e comeron perdices. Do que me alegro enormemente.

               Café Oren Express da Valenzá. Mércores, 28 de outubro de 2015

O SILENCIO NON FAI RUÍDO

              O home coa capucha canta por entre unha carballeira e outro deixa escapar o fume do cigarro ó que lle acaba de dar unha chupada. A lúa asoma polo alto dun outeiro e catro estorniños pasan voando por diante dos meus ollos. A lúa está chea. Os estorniños son negros. E o silencio non se oe. Silencio.

              A canción remata cun regateo, cunha reiteración que xa cansa, que xa aburre. Cruzo os pés por debaixo da cadeira. Cando me saia da gana ou cando me canse descruzareinos e botareinos para adiante. Entran dous rapaces medio pelexando. Ríndose. Tamén a lúa vella sorrí e me chisca o seu ollo esquerdo. Quedo pampo e en silencio. Porque o silencio non se escoita. Silencio.

              Cinco lobiños ten a loba. É mentira. Eu tan só lle vexo tres e, pobriños, dá gusto velos. Quizais os gandeiros non pensen igual, pero… Pero vexo un becerriño pequeno e, pobriño, dá gusto velo. Todo o pequeniño se fai querer. Ata o mal bicho cando é cativo. O que pasa é que a este contemplámolo en silencio. Porque o silencio non fai ruído. Silencio.

              Cafetaría Pabellón de Ourense. Mércores, 25 de novembro de 2015

TRANQUILO, SOSEGADO... E MESTRE EN TODO

               Hai pouco estivo un chisquiño de actualidade a causa dos ex alumnos do colexio dos Milagres cando, estes, lle realizaron unha homenaxe ós paúis Emilio Graña, Manolo Peleteiro e José Luis Nieto. O chisquiño vén porque Sergio Fierro, aínda que non estivo presente (hai cinco anos que faleceu), si o nomearon como un dos que apoiaron a Graña no cisma que mantivo contra altas estancias eclesiásticas e políticas e que rematou coa expulsión do colexio dos homenaxeados. E dos que os apoiaron, pois á parte de Fierro, tamén estaba o director do centro Odilo Cid..

               Mais esta reportaxe sobre Sergio Fierro Bouzas non vai versar sobre ese apoio, nin sobre a súa dedicación relixiosa, tampouco sobre a súa actividade no colexio: profesor de literatura, entre outras (antigamente nos colexios os profesores tiñan diversos cometidos; por certo, un dos mellores profesores de literatura que tiven) Esta reportaxe quero enfocala como adestrador do equipo de fútbol de Baños de Molgas. Lestes ben: como adestrador, un cura adestrador.

               Sen presumir de altruísta e, por suposto, sen recompensa algunha, O Fierro, xa fóra do colexio dos Milagres, deixaba durante unhas horas os traballos de labranza que estaba facendo na súa casa familiar de Calvelo, na parroquia de Lama Má, e achegábase ata un recanto da Pitediña, en Baños de Molgas, para adestrar ós xogadores do C.D. Molgas.

               Ata aquí todo normal, e todo dentro da lóxica dunha actividade que había que realizar e dun deporte que gustaba. A el tamén lle gustaba, pois por varias veces e durante os nove anos que se tirou no colexio dos Milagres, adestrou ós equipos do mesmo de todas as categorías habidas e por haber, tanto de fútbol (onde este colexio foi unha auténtica potencia en toda Galicia) como de balonmán. Pero axiña chegou o insólito, o ilóxico da situación: que moitas tardes/noites a calquera afeccionado que tivera dous dedos de fronte íaselle a alma os pés cando vía, sobre o verde céspede da Pitediña a tres, a catro ou como moito a cinco xogadores adestrando. Recordo unha noite, acabado de chegar de Madrid, asistín a un adestramento (era unha ilusión enorme ter un equipo de fútbol na localidade) e quedei pampo cando O Fierro lle daba ordes a tan só tres rapaces. Eu sabía da actividade, da axuda que realizaba na casa familiar e pensaba nesa hora ou horas perdidas por culpa duns compromisos que tan só el cumpría. O ser humano sempre foi moi propenso a apuntarse a calquera bombardeo, pero á hora da verdade, se te vin xa non me acordo, acochamos as cabezas como as avestruces. Que pensaría el da palabra dun colectivo?

               Sabía que morrera e sabía máis ou menos o ano en que acontecera o fatal desenlace, pero foi preparando esta reportaxe cando me sentín abraiado polo seu falecemento. O día 3 de maio de 2010, ás 11.45 da mañá, na mesma porta da residencia dos paúis de Xixón, na mesma rúa, caía fulminado vítima dunha aneurisma. Fora a Xixón para participar no funeral e enterro dun antigo compañeiro seu. Vaia ironía! Como se ve, o destino non anda con caralladas.

               Sergio Fierro Bouzas, O Fierro, quizais fose un chisco austero, algo reservado, incluso serio, pero cando acudías a el, alí estaba: atento, ata cordial, sen levantar a voz e dando auténticas clases de educación, incluso naqueles tempos nos que sabían que podían facer e desfacer ó seu antollo; falando na xerga colexial: non era abusón. Recórdoo sempre co brazo esquerdo dobrado sobre o peito e o cóbado dereito descansando na man aberta esquerda, e con dos dedos da man dereita apoiados sobre as meixelas. Así paseaba e así escoitaba as respostas, as explicacións dos seus alumnos O Fierro, tranquilo, sosegado... e mestre en todo. Cura, profesor, labrego, adestrador... unha gran persoa.

               Café Oren Express da Valenzá. Martes, 27 de outubro de 2015

Publicado en La Región o venres, 20-11-2015

O PODER METIDO NUNHA CARTUCHEIRA

               Calquera clase de poder é a mellor arma existente para dobregar, para asoballar a unha persoa; para achantar, para tiranizar a un colectivo. Antigamente, por exemplo, a igrexa e a burguesía. Na actualidade, por exemplo, os bancos ou os políticos. Nos anos da posguerra, por exemplo, os vencedores, os ricos, os alcaldes, os practicantes, a garda civil, a igrexa (por suposto) e calquera que fora algo máis que o pobre labrego ou o pobre cidadán de a pé. Deixei o poder militar porque é do que vou falar nesta reportaxe.

               O poder militar, nos anos 40, 50, 60 e incluso 70, pois era como os descritos ou peores. E se ese poder militar se acompañaba cunha pistola fóra da cartucheira, imaxinade a expresión dese paisano dobregado ou o susto dese colectivo achantado. Un militar coa pistola na man xa eran palabras maiores para describir a escena baixo o punto de vista do apoucado. Non así do propio militar, xa que naqueles tempos era algo habitual que sacaran a arma ás primeiras de cambio para impoñer o seu poder. Agora fai falta saber se ese “poderío” era para ben ou para mal.

               En Macendo parece ser que foi para ben o uso de poder dun militar en concreto, xa que os propios parroquianos lle ergueron un pequeno momento por ter precisamente a man lixeira para sacar a pistola. O motivo: o traxecto, a construción da estrada que vai de Astariz (Castrelo de Miño) a A Armada (Cartelle), a OU-304. Semella que moitos tramos da mesma realizáronse “a punta de pistola”. A expresión esta “a punta de pistola” fíxome graza cando a dixo un día o meu sogro. Tanta que axiña imaxinei a escena: o típico pasmón que non quere dar un cachiño de leira para que pase por alí a estrada, e xa vexo ó Coronel, pistola en man, e cuspíndolle máis ou menos un “ou dás o cacho ou te quedas aí teso”.

               Usei a palabra coronel como nome (de aí a maiúscula) porque así era como se lle coñecía a Antonio Rodríguez Estévez. Por moito poder que se teña e por moito medo que se meta, en toda Galicia non se libra ninguén do seu correspondente alcume. El non podía ser menos. Pero que non se queixe, xa que O Coronel non era ningún sobrenome despectivo.

               Antonio Rodríguez Estévez nacera en Fondo de Vila no ano 1898. Acadou o grao de coronel na arma de artillaría e chegou a ser alcalde de Castrelo de Miño, onde tomou posesión o 26 de xaneiro de 1963 e celebrou a derradeira sesión o 30 de decembro de 1968. Foi á súa morte, acaecida o 21 de febreiro de 1975 ós 77 anos de idade, cando os veciños da parroquia escotaron para plantarlle un monumento e unha inscrición de agradecemento sobre o nicho que ten na mesma entrada, á esquerda, no cemiterio parroquial de Santa María de Macendo.

               Imaxino que ós ameazados non lles prestou, non lles sentou nada ben o método que usou para que a estrada seguise o seu camiño. Pero, como todo progreso, ten o seu aquel, e uns saen ben parados e outros saen un pouco escaldados. Aínda que, hoxe en día, non creo que ninguén critique ese “a punta de pistola” do Coronel... polo adianto e pola comodidade de trasladarse desde Astariz ata A Armada ou viceversa.

               Café Bran de Ourense. Luns, 5 de outubro de 2015