SON O QUE SOSTEÑO O MUNDO

Sinto angustia ante o que levo feito e o que se me vén encima. Fago e desfago todas as tardes e mañá segue tocando faena. Non paro. Son o que sosteño o mundo.

O mundo no que unha bolboreta vai e vén de flor en flor. O mundo no que unha rula contempla os sentimentos que se están a escribir. Ás veces sinto que estou e non estou, que asubío e que canto, cando na realidade tan só penso por entre as cepas da nostalxia. Son o que viaxo polo espazo sideral no que unhas vides medran e medran para que un servidor se angustie ó facelas prisioneiras. Son eu e non outro calquera. Son o que converso con retrancas platónicas ou con sentimentos platónicos cheos de retranca que, máis ou menos, é o mesmo. Son eu e non outro calquera. Cando a rula canta, o pombo mira para ela e pensa que a melancolía consiste en instalar a aquela na punta dunha estrela. Ó final o pombo non é tan pombo. Ó final o pombo sente ansiedade por un futuro incerto (ou feliz, por que non) que pode ir moito máis alá do universo infinito ou do mar calmo. Son eu o que sosteño o mundo. Porque fago e desfago. Por todo o que levo feito. Polo que está por facer. Hai que axeitar tantos pensamentos! Hai que amansar tantos sentimentos!

Finca Fierro. Mércores, 30 de maio de 2018

DUELO DE OLLADAS

A rula pousa sobre o arame de espiño co que Abdías Servo está cercando a leira que ten nas Lagoas, en Baños de Molgas. A rula mira para Abdías e este tamén queda co vista fixa no fermoso paxaro, coma se fora un duelo de olladas. Os segundos semella que se fan eternos, pero é a ruliña a que aparta a mirada por medo ós ruídos que ai ó seu arredor. Non obstante, non emprende o voo. Segue de cando en vez contemplando a Abdías, ó que todo o mundo coñece por Cucurucho (parece ser que de neno, na época dos xeados, el só quería os cornetes) e Abdías, tamén de cando en cando, contempla a rula e pensa ó momento no bonita que é. O Cucurucho senta enriba do saco no que ten diversos aparellos, con parsimonia, saca o seu móbil e, con disimulo, para non asustala, enfoca á ruliña e dálle unha, dúas, tres, moitas veces ó clic da cámara para collela nunha morea de posicións, porque, a rula, segue a moverse continuamente a causa dos ruídos que se producen na poula de don Baldomero Valente, que é quen linda coa Lagoa de Abdías. O Cucurucho repasa as fotos e babexa, xeme de gozo ante a elegancia e a pose da ruliña. Hai paxaros que tan só coa súa presenza fanse querer.

Finca Fierro. Martes, 29 de maio de 2018

NIN CON MOLLO DE TOMATE

Xabier Covelo Canda sentou á sombra dun canastro da Aira de Arriba, acendeu un cigarro e pensou na herba seca que tiña tendida no lameiro do Río Vello. Ó pouco viu como se achegaba Zacarías Cochón, ó que lle chamaban O Raquítico. Zacarías levaba na manda dereita un saco que pousou á beira de Xabier. Isto é para ti, soltoulle de súpeto.

Xabier Covelo, O Revirado, mirou para el e moneou a cabeza en plan negativo. Sabía que O Raquítico lle estaba a ofrecer un agasallo porque hai tres días axudoulle a carrexar na herba que tiña nos Lamas e cando o tempo ameazaba chuvia. O Revirado non quixo nin con mollo de tomate o que levase dentro do saco. De ningunha maneira. O seu alcume non cadraba para nada coa súa personalidade. El era un home legal e cando había que botar unha man, botaba unha man. Noutras ocasións foi Zacarías o que o axudou e nunca lle levou nada. Hai leis, costumes e sentenzas nas vilas que non precisan de ningún papel. Ás veces chega cun chocar de mans e ás veces cunhas simples olladas ou palabras. Non querer nin con mollo de tomate case se pode dicir que é o lema de Xabier Covelo Canda, O Revirado, que de revirado non ten nada. O Raquítico deulle as grazas, colleu o saco e marchou para a súa casa. Xabier apagou o cigarro, deixou a sombra do canastro e tamén marchou.

Finca Fierro. Luns, 28 de maio de 2018

NO POUCO ESPAZO DE TEMPO

Ten que ser correndiño. Máis ou menos mentres o jazz de Arturo Sandoval se mete polos meus oídos. O relato do que aínda non sei de que irá hai que escribilo en pouco espazo de tempo. Porque teño poucos minutos para facelo. Debedes de saber que o tempo sempre se bota encima. Que non se detén. Que non para. Si, xa sei que ás veces vai lento. Pero é a nosa cabeza, non o tempo. O tempo nin vai rápido in vai lento. Vai, e punto.

Como vai o merlo como unha chispa a picar nas cereixas da Filomena, a filla da Dominicana. Certo, chámanlle así porque estivo na República Dominicana. Hai xa moitos anos. Pero alá estivo. Non sabemos que fixo, pero alá estivo. A Dominicana, que na realidade chámase Clementina Radena Sabarís, nunca quere falar daquel país. E moito menos da súa vida. Só alcanza a confesar que... a fame foi a causante da súa emigración. Pero tampouco volveu rica. A ver se nos decatamos dunha vez: que a emigración tampouco é unha bicoca. É unha pena, unha auténtica pena. Pena porque é penoso marchar do teu propio país para ganar o pan. E pena por regresar, como se adoita dicir, coas mans baleiras ou co rabo entre as pernas. Xa está. No pouco espazo de tempo xa está. Sobroume incluso tempo; porque segue o jazz de Arturo Sandoval.

Finca Fierro. Domingo, 27 de maio de 2018

PORQUE VIVIMOS ONDE VIVIMOS

Tan axiña como vin as imaxes por televisión, souben ó momento que non é necesario ir a Irán ou Iraq ou a calquera país que hoxe se atope en guerra para ver un escenario apocalíptico como o que vin en Tui, máis en concreto, en Baldrán, parroquia de Paramos, por culpa da explosión dunha polvoreira ilegal. Tal accidente custoulle a vida a dúas persoas, deixou case 40 feridos e 60 vivendas arrasadas. Ver esa columna de fume (que che recorda á bomba atómica) e esa focha, ese buraco que non sei se un mísil faría tal, é coma retrotraerte a eses escenarios de guerra que che crucifican a alma. A pirotecnia era ilegal. A pirotecnia xa tivera máis problemas. E o pirotécnico está en liberdade condicional. Me parece a min que non é tan só o propio pirotécnico o culpable. Se xa tivo problemas, por que seguiu cos materiais explosivos. Se volve ter problemas, por que está en liberdade condicional. Hai que repetir que houbo dous mortos e que moita xentiña quedouse, como se adoita dicir, en pelotas. Creo que esta xentiña aínda vai botar un tempo a velas vir. Porque vivimos onde vivimos.

Vivimos onde vivimos, tamén, politicamente falando. Deixo aí a frase, pero non vou falar do que aconteceu a semana pasada. Para que? Sempre haberá alguén que se saia pola tanxente. É igual; aínda que vexamos como nos meten as mans nas carteiras e como nos levan os cartos, nós desculpamos o asunto con calquera escusiña de nada. Ou pensamos naquilo de que “moito peor sería con aqueles ou cos outros”. Tampouco neste asunto entendo moi ben á xustiza: se lle botan anos de cárcere a uns seres físicos que foron condenados, por que non prohiben ou por que non eliminan a unha formación que tamén foi condenada. E mirade que non quería falar, pero o asunto foi tan grave que a propia inercia do cabreo me levou a estas liñas. Pero para que te cabreas, homiño, se total non é nada. Ó mellor é que te poñas á beira do río Arnoia e vexas a auga pasar. Xusto ó entrar en Baños de Molgas, aí, pasa mansa. Ata poida que asome flotando e recuperes a carteira. Claro que máis seguro que che veña baleira. Boa semana a todos.

Finca Fierro. Sábado, 26 de maio de 2018

PARA QUE VOU CONTAR NADA!

Dicían que chovería, pero, por agora aínda non choveu. Así é que vou dar unha volta pola rúa do Bugallo e a carreira dos Agros de Baños de Molgas ata As Pedrosas. A verdade é que non sei por que vos conto isto. Hoxe non teño moitas ganas de contar. A ver, que necesidade tedes vós de saber o que digo ou fago eu.

Hai un cachiño que deixei a Eduardo, o Alpargatas, e tamén quixo saber para onde ía. Por aquilo de non ser descortés díxenlle que iría pola rúa do Agro abaixo para ver a Aira do Pombal, que xa hai moito que non a vexo. O Alpargatas quedou contento e tranquilo. Pero eu, como dixen, metinme pola rúa do Bugallo. Mentinlle, e que? A ver se vos minto a vós tamén! Non se pode ser tan entremetidos. Total, ó final máis seguro que me meta polo carreiro das Lameiras para beber a auguiña fresca da súa fonte. Despois ata poida que volva para a casa sen achegarme tan sequera ás Pedrosas. E mira que dixen que para que vos vou contar nada. O outro día, nunha conversa desas que fan algúns veciños ante unhas cervexas, ben oín como Ricardo, O Aluminio, lle dicía ó Piolloso de Aurelio que eu era un laretas. Sei moi ben que me chaman O Laretas. E que! Será porque digo que non conto nada e solto todo. Eu que sei!

Finca Fierro. Mércores, 23 de maio de 2018

TÁBOA SALVADORA NO CEO DE MADRID

Xa tiña todo preparado sobre a mesa da cafetaría para iniciar este Testemuñas sobre un avogado e político galego chamado José Boente Sequeiros. Pero mentres estaba a tomar o correspondente café manchado, pensei que o Testemuñas número 100 merecía a alguén moi especial. Por certo, lembro agora mesmo os nervios que me atenazaron e que incluso padecín coa miña muller porque, entre os dous, volvémonos tolos buscando personaxes para esta aventura que iniciei no mes de agosto do 2015. Naquel momento só nos saían tres ou catro. Un deles, para máis aquel, escribino e aínda está sen publicar por circunstancias que agora non veñen ó caso. Nervios, tensión, angustias... e van xa 99. Si, o 100 ten que ser moi especial. Para min vai ser moi especial.

Téñolle máis medo ás miñas emocións que ás do propio irmán ou ás das sobriñas cando saiban e vexan que esta é unha reportaxe sobre a súa muller, a súa nai. A miña cuñada.

As emocións poden asomar porque hai xa dous anos que nos deixou por culpa dese bicho que asola familias e que mesmo semella que cada vez ataca a xente máis nova. As emocións débense, claro está, porque o cariño que sinto por ela vai máis alá dunha relación de parentesco. Cando eu emigrei para Madrid no 1982 souben ó momento que ela, a miña cuñada, representaría o papel da nai que deixei en Baños de Molgas. E aseguro que o fixo desde o primeiro día.

Na capital do Imperio todos lle chamaban María. Na capital molguesa era Maruja, e punto. Ou a Maruja da Nieves. Ou a Maruja do Antoniño. Ou a Maruja da Nieves do Antoniño. Convivín todos os días con ela, con eles seis ou sete meses, nos que tiven a gran sorte de, practicamente, criarlle as súas dúas fillas. Sobre este Asunto teño unha bonita anécdota: cando eu estaba coas nenas, a Maruja axiña berraba desde o outro cuarto ou desde a cociña: “Chito, fálalle ben ás nenas”, ou “Iria, dille ó tío que che fale ben”, en clara referencia a que lles falase en castelán. De acordo, dous minutos tan só, para disimular, pois o tal Chito xa lles volvía co galego a darlle cun sacho. Mal pensaba ela naqueles momentos que a tal Iria dominaría o galego como o domina e a cal Noa casaría cun veciño molgués, a maiores de que durante toda a vida viñeron e veñen a Baños de Molgas en practicamente todas as pontes e case festas de gardar.

Maruja Ferreiro Ferreiro comentaba moitas veces que se lle foi a alma ós pés cando me viu baixar do expreso na estación Príncipe Pío de Madrid. Pola pintiña que levaba. A ver, sabedes aquilo do pailán de aldea. Pois tal cal! Imaxínome con roupa máis ou menos dos domingos e cos tenis usados, desgastados, sucios. Pero axiña tomou man de min. E direino sempre: despois da miña nai, a Maruja foi quen me educou. Nunca tivo unha palabra nin forte nin malsoante comigo. Falabamos moito. Quedabamos ata as tantas (son de pouco durmir) no comedor dálle que dálle e seguiamos polos parques e beirarrúas paseando ás nenas. Cantas veces, entre os dous, tiñamos que aturar e amansar o seu home, meu irmán, porque o pillamos nunha época na que preparando unha oposición encerrábase días enteiros na habitación e tiña os nervios a flor de pel (piso pequeno, cativas xogando e berrando e chorando e ríndose). Sinceramente, Maruja e eu faciamos un bo dúo. Para todo.

Non sei se, emocionalmente, conseguirei escribir ben este parágrafo, porque vai ser algo forte. A mañá que chegamos ó tanatorio madrileño no que estaba depositada e me abracei á súa filla Iria e, logo, á súa irmá Nievitas, tanto unha como a outra, entre bágoas, soltáronme aquilo de “ai, Chito, canto te quería!”. Souben que non o dicían por dicir. Souben que era verdade. Sei que me tiña en palmitas. Pero as súas fillas e o meu irmán tamén saben que eu, así mesmo, lle quería con loucura. Xa digo, despois da miña nai, ela. Foi a que dirixiu toda a miña xuventude. Téñolle que querer á forza. A proba é que desde que aconteceu o deceso non hai un día, repito, non hai un día no que non pense nela, non que non me asome á cabeza por unhas e por outras cousas e, por que non, por esa inxustiza de levar a unha persoa, aínda nova, á eternidade dos pensamentos. Porque ante isto, pénsase máis ca nunca. Enténdese agora iso do medo ás miñas emocións?

Xa sei que o bonito sería rematar agora coa trangallada esa de que deixa unha baleiro, que tumba e que tal... Trapalladas! Maruja non deixa nada! Porque segue aquí, na miña cabeza, neste escrito, na miña vida. A min non me deixará nunca. Era ela a tal como para deixarme abandonado! Ademais, por sorte levo escribindo toda a miña vida e en moitos parágrafos está ela. E no meu irmán está ela. E nas miñas sobriñas está ela. Como a vou esquecer se foron seis ou sete meses intensos de convivencia e nove anos véndoa practicamente todas as fins de semana; ou incluso cando me aburría moito na pensión, polo medio da semana, en calquera día, marchaba a Aluche para facerlles unha visita, parolar con ela, xogar coas nenas. Como non lle vou querer se foi a miña táboa salvadora da adolescencia. De Madrid ó ceo, cuñada!

Café O Chicote da Valenzá. Martes, 1 de maio de 2018

Publicado en La Región o martes, 22-05-2018

RAPAZ, CONTIGO BERRAMOS E CHOUTAMOS

O normal é que fose do Lugo porque é un equipo galego. Pero animei ó Huesca. Nunca tal pensara na miña vida. Animar ó Huesca, que está no outro cabo do mundo. Pero no Huesca está un xogador que, mirade por onde, estivo no Lugo. E fóra do partido de hoxe, animei sempre ó Lugo e seguirei animando ó Lugo. Pero hoxe fun do Huesca. Porque se o Huesca ganaba en Lugo, subía a primeira división do fútbol.

Son un gran afeccionado ó fútbol. Gústame o fútbol. E animei ó Huesca. Para que subise. Porque, subindo, co equipo, sobe tamén David Ferreiro, que hoxe, xa se pode dicir moi claramente que é o primeiro, e ata agora, único xogador molgués que alcanza a primeira división. É normal que sexa un orgullo para os que somos e nos sentimos molgueses. Eu sei que el é molgués e que se sente molgués. Si, xa sei que lle escribín unha reportaxe para o meu Testemuñas da Memoria. Pero é que hoxe... non todos os días se alcanza a primeira división. E moito olliño, non calquera chega aí. Mirade que non hai futbolistas neste país futboleiro noso... e a gloria só e´para uns cantos, para os elixidos, como dirían nas películas ianquis. Este rapaz non é ianqui (nin falta que fai), pero é glorioso. É normal que estea contento. Eu e os molgueses. Agora mesmo están fumegando as redes sociais da contorna. E con razón! Rapaz, contigo berramos e choutamos. A comerse o mundo, David!

Finca Fierro. Luns, 21 de maio de 2018

NIN POR ESAS!

A Igrexa é unha institución ou organización que impón respecto. Aínda hoxe. Pero imaxinade no 1912, por exemplo. Pois ben, sempre hai alguén que, por enriba dese respecto, anda a buscarlle tres pés ó gato, é dicir, que non lle mete ningún medo nin a Igrexa nin quen goberne a Igrexa. A principios de maio de 1912, e segundo unha crónica que apareceu nos xornais o día doce dese mes, ó cura párroco de Baños de Molgas, don Camilo Pérez Alonso, roubáronlle unha pequena cantidade de cartos e unha escopeta de dous canóns. O ladrón ou ladróns seica entraron na casa reitoral por unha ventá. Sabido o feito, alá se presentou a Benemérita de Maceda, e como xa teño confesado noutros relatiños, eran listos de raio, porque axiña empezaron a sospeitar que non foran varios asaltantes, senón un tan só, ó que logo lle puxeron nome: o veciño José Garrido Quintas. A Garda Civil tomoulle declaración e nun dicir amén xa o detivo e puxérono a disposición do Xulgado de instrución do partido. Agora ben, ós ministros da Igrexa non lles chegaba xa co respecto (ou sexa, co medo) que lle tiñan os fregueses, se non que, por se aquel, coidadiño!, escopeta ó lado. E de dous canóns, non vai ser que... Pois nin por esas!; roubárono igual.

Finca Fierro. Domingo, 20 de maio de 2018

AS SONATAS DE BEETHOVEN

Quizais é certo que a distancia que vai daquel sinal que pon que hai que ter un pouco de sentidiño ata o outeiro que ten forma de peito de muller é a mesma que a que nos leva desde a adolescencia ata a madurez dos pensamentos. Metro arriba, lembranza abaixo.

Ata poida que sexan as sonatas de Beethoven as que te leven pola nostalxia dos tempos que foron e xa non son. Que tempos aqueles nos que o silencio era silencio e o ruído tamén se volvía silencio. Cruzabas a nado os ríos da morriña e choutabas por entre as toxeiras da infancia. Que tempos aqueles nos que unha nube branca quedaba colgada para ler unha novela barata. E o chegar a noite xuntábase o cantar do grilo coa candea do verme luceiro. Hoxe xa case non hai vagalumes. Por non haber non hai nin tan sequera memoria, nin tan sequera recordos. Só as sonatas de Beethoven te levan polas congostras dos días eternos... e escravos. Miseria na punta dun pensamento, mingalla na fame dun neno. Quizais é certo que vivir sen vivir é como escoitar sen oír. Verso arriba, parágrafo abaixo. E que ninguén dubide de que as sonatas de Beethoven son tristes. Porque realmente son melancólicas. E a melancolía é o pracer de estar triste.

Finca Fierro. Venres, 18 de maio de 2018

É MOITO PEOR QUE TRISTE

Politicamente son torto, é dicir, que teño as ideas torcidas. Politicamente, o tema semanal foi a proclamación de Quim Torra como presidente da Generalitat de Catalunya. Politicamente, hainos máis “entendidos” ca min. Entón, como son torto, non procede buscarlle tres pés ó gato, ou sexa, falar do que seica non entendo. Así é que non queda outra que falar da final da Liga Europea e das Letras Galegas. Ata rima, vedes? Para as rimas semella que non son tan revirado. E acabo de saber do accidente aéreo de Cuba (axiña se deixará de falar del porque... aquel réxime) e dun novo tiroteo nunha escola secundaria de Texas, ou o que é o mesmo, nese país no que os pais ensínanlle ós nenos a disparar antes de dicir carallo (que é o que lles ensinamos nós; pero co carallo non se mata).

Poida que o fútbol do Atlético de Madrid non namore. Pero aí está, ganando títulos. Un título pódelo ganar ó patadón. Pero varios... ó mellor non son tan malos como se pensa. O Griezmann si ten moita culpa dos éxitos, pero olliño ó seu adestrador Simeone, que para moitos será o que eles digan, pero os resultados e os títulos demostran o contrario.

Días das Letras Galegas. Que un país teña que reivindicar unha vez ó ano a súa lingua é un pouco triste. É moito peor que triste. Logo, para máis aquel, ese día o político racha as vestiduras pola súa lingua e ó día seguinte pon todos os atrancos habidos e por haber para que tal lingua non se use. Os xornais, unha marabilla: a portada chea de fermosas verbas galegas para, na segunda páxina, “se vos puxen xa non me lembro”. Ó final chegas á conclusión de que o Día das Letras Galegas é un esperpento... festivo, aínda por enriba.

O do tiroteo en Texas, xa é caer na reiteración sobre a miña denuncia polo asunto das armas. Non obstante, volvo dicir unha vez máis que lles está ben empregado; e as pobres vítimas sen ter culpa ningunha. Pero é que hai cousas, ves cousas que claman ó ceo. Ata o propio Trump, con todo o pasmón que é, tenas que ver, seguro que as ve, pero claro, quen se mete con “el poderoso caballero es don dinero”. As armas dan pasta para dar e tomar.

Sobre o accidente aéreo en Cuba; o dito: máis seguro que, hoxe, ó estar lendo isto, xa non asome nos periódicos. Son cubanos. Son doutro mundo.

Finca Fierro. Venres, 18 de maio de 2018

NON EXTINGAMOS AS CHOCAS!

Están a matarnos a nostalxia. Aquela nostalxia das chocas ou esquilas das vacas. A choca era un aviso de onde estaba o animal. Cada esquila tiña o seu son. E por esta sabías que vaca andaba en tal ou cal lugar, cal tornaba as moscas ou cal se rañaba contra un carballo.

Agora, maldito tempo!, queren poñerlles GPS ás vacas, ás nosas vacas! Queren poñerlles unha coleira con localización vía satélite. Maldita sexa, co bonito que era o son das chocas. Xa podía a Turina meterse por entre as silveiras da Tapada Nova que grazas á súa esquila sabía onde estaba e que facía. Xa podía a Garbosa lamberse debaixo do rabo que polo son das chocas sabía o que estaba a facer. Agora, maldita sexa, tangues as vacas co móbil e en vez de chamalas polo nome mandas un SMS ou un guasap para que o GPS actúe. Están a matarnos a nostalxia. Co bonito que é diferenciar unha choca propia coa esquila do veciño. Co bonito que é intuír que aquel son que se oe ó lonxe, moi lonxe, é o da choca da Cereixa e non o da Marquesa de Filemón, O Piollo. Agora chamas a Silabario, O Rato, para que conecte o seu móbil e busque polo GPS a súa Nuvela, que semella que é a que está mesturada coas túas alá por Detrás da Lomba. Por Deus bendito, non extingamos as chocas!

Finca Fierro. Xoves, 17 de maio de 2018

PREGUNTÁDELLE A DAVE DOUGLAS

Tira a pedra. Esconde a man. E escapa. Non vai ser que o gaio se volva contra ti e te deixe a velas vir. A trompeta de Dave Douglas asoma pola cociña mentres unhas entrañas buscan algo para dicir: aquí estamos. Non todos os días se pode acantazar a alguén. A ver, é un dicir. Por nada do mundo quero que saia alguén ferido.

Chegan ben xa as propias feridas que leva un en por si. Porque nesta vida hai feridas. E si, hainas que cicatrizan. Pero tamén as hai que non sandan nunca. Ó pan, pan e ó viño, viño. Dixo aquel. Eu que sei quen! Preguntádelle a Dave Douglas. É igual, o caso é esbardallar co seu jazz. Non hai como asubiar por entre a néboa da mañanciña ou cantar desde calquera solainiña. Mira para adiante. Deixa o que hai detrás. E ponte a loitar polo que está por vir. O pasado xa só queda en recordo e o único que fai e bulir ou ferver na memoria. E todos sabemos que, esta, ás veces, tamén vai e vén como un viraventos. Normal, temos memoria para o que nos convén. Cando non nos axeita miramos para o lado dereito ou de esguello para o esquerdo. A cousa ten o seu aquel. Que cousa? Que aquel? Vai ti saber! Preguntádelle a Dave Douglas. Deixa a pedra no chan. Camiña firme e dereito. Que todo ten a súa fin. Creo que dixen ben.

Finca Fierro. Martes, 15 de maio de 2018

TIVEN TEMPO

Non sei se terei tempo para dicir que unha frieira quere bailar unha retranca sobre o dedo gordo dun pé esquerdo ou se un chiscar de ollo significa o que realmente quere que diga o dono do órgano visual. Do dito ó feito vai un treito. Ando apurado e non sei se terei tempo de dicir catro verdades ou de cantarlle as corenta a quen nunca nada me dixo (tampouco é iso, home; que eu non como a ninguén) Estou escoitando un tema musical de Sergio Cervetti que, a verdade, mete abondo ruído. Aínda que, o ruído, ben emitido ata chega a ser bonito. Claro que... onde estea o silencio. Onde estea o silencio é porque non hai ruído. Cae de caixón. Tamén podía caer de arca de centeo.

Uf, aquelas arcas; valían para todo: para gardar o centeo, para gardar os cabazos, para gardar os tesouros (que tesouros, oh!, quen tiña tesouros?) Sei dun home que ata usou unha arca para non medrar, porque lle dixeron que durmindo enriba dunha arca, encollían os ósos. E a mili estaba á volta da esquina. Fose pola arca ou fose polo talle, librou. Hai xente que nace con sorte. Outros, por desgraza, nacemos estrelados. Aínda así, tivemos tempo para andar por o mundo adiante igualmente. Caendo e levantándonos, pero andamos. Definitivamente, tiven tempo para o relato.

Finca Fierro. Luns, 14 de maio de 2018

Á CAZA DO INFRACTOR

Non hai maneira! A xente segue veña e dálle co asunto do afán recadador da Dirección Xeral De Tráfico porque, agora, seica se lles dá por poñer radares láser ou calquera outro dispositivo escondido, agochado para cazar ó infractor. Ollo ó dato!, fixádevos que puxen a palabra infractor, que é aquel que comete unha infracción. Infracción: acción coa que se infrinxe unha lei, norma ou pacto. É dicir, que a culpa é sempre do infractor. Porque está quebrantando unha norma. E xa está. É que somos tortos de carallo! Facemos mal as cousas e intentamos botarlle as culpas a aquel que nos di que estamos actuando mal.

Desde que conduzo creo que levo catro ou cinco multas, pero nunca se me ocorrería botarlle a culpa ós de Tráfico. Se naquel tramo que marcaba a 50, por que raio ía eu a 80! Somos incongruentes! Pois somos capaces de aminorar a marcha nun santiamén cando pasamos dunha estrada a unha pista de terra e con fochancas, pero non lle facemos caso ó sinal que marca 50 porque entramos nunha vila ou aldea nas que hai xente. Se Tráfico quixera simplemente recadar chegáballes con poñerse no Polígono, á altura do Tecnolóxico e alí poñeríanse ricos. Ninguén respecta a sinalización. Somos tortos e non hai volta de folla. Só aprendemos cando nos tocan a faltriqueira.

Finca Fierro. Domingo, 13 de maio de 2018

SOBRE AS PRESENTACIÓNS DOS LIBROS

Agora os días son tan grandes que ós que traballamos na labranza fánsenos eternos. Antigamente, para matar un pouco o tempo, asubiabamos e cantabamos. Agora deixamos que canten outros, é dicir, metemos uns auriculares nos oídos e deixamos que a música que temos no móbil faga o resto. O que pasa é que coa música, por aquilo de que será porque é morriñosa, pensamos unha barbaridade. E neses días tan longos dá tempo de pensar en todo. Por exemplo; que Cataluña volve estar na súa máxima actualidade; que a Liga de Campións está aí, á volta da esquina; que a rula mira para o norte e o pombo canta para o sur; que o día estaba raro-raro, pois tan axiña saía o sol como unhas nubes negras se apoderaban da Costa da Gándara.

Mais houbo un pensamento que me mantivo moi ocupado: o das presentacións dos libros (ás veces asisto a algunhas). Entendo que os autores queiran vender ben as súas novelas, queiran facerlle abondo publicidade; pero as presentacións non deberían existir. Así de simple. E se queren facelas, pois moi ben, que falen sobre o autor, que este se saiba vender. É que falar dos libros é moi complicado. Ás veces contan cachos de trama, ou de estilo, ou de xénero. Por que non deixamos que sexa o lector o que descubra todo? Os libros nin tan sequera deberían poñer nada nas contraportadas ou nas solapas. Lelo a cegas? Pois si! Co bonito que é descubrir un por si mesmo o argumento, os personaxes, as características. Nin tan sequera deberían dicir se é un thriller ou unha novela policial ou de aventuras ou se se nota certa soidade nela. Que sexa o lector o que descubra se hai mortes ou se hai retranca, se hai escenas de sexo ou amores compartidos. Como se pode vender ben entón un libro? Unha portada rechamante? Un título que engaiole? As editoriais adoitan ter xente que vale para esas cousas. Nas presentacións, cando se fala dos libros xa vas un pouco condicionado sobre o que vas ler. Co bonito que é descubrir por un mesmo todo ese mundo que puxo aí o autor. Durante boa parte do día, a este labrego, para evadirse, para liscar un chisco do cansazo, déuselle por pensar neses libros ós que quere entrar a cegas.

Finca Fierro. Sábado, 12 de maio de 2018

NON QUEDAR A LINGUA PEGADA Ó CU DA NAI

A tarde estaba tan nubrada que incluso ameazaba chuvia. Pero aínda así Tadeu Deus Aramaico puxo o saco de centeo enriba do burro e marchou cara ó muíño do Dositeo. Testán como era, non colleu ningún paraugas.

Cando chegou á altura da estación do ferrocarril atopouse con Ubaldo Valeroso, O Cagado e, alí mesmo, sen tan sequera saudalo esbardallou contra este porque o outro día unha vaca do Cagado lle comeu catro verzas na leira que tiña alá por Vazcovaz. A verdade é que a Tadeu Deus, O Diaño, non lle quedou a lingua pegada ó cu da nai. Soltoullas todas. O Cagado fixo honor ó seu nome; non dixo non deu un chío, asentiulle a todo con meneos afirmativos da cabeza e cando o seu veciño acabou de bruar seguiu camiño cara á vila de Baños de Molgas. Tadeu Deus, O Diaño, xa tiña fama de fanfurriñeiro, de buscabullas. Cantáballe as corenta á calquera; dáballe igual que fora o alcalde da vila como a lúa inversa, que fora o crego como a farmacéutica ou unha doncela durmida. A ver, para que valen os alcumes? O Cagado era un cagadiño e O Diaño era o demo mesmo en persoa. Tiña o xenio máis negro que a nube que viu sobre o Outeiro de Brandín. E agora si, agora soubo que se mollaría. Dito e feito, o ceo descargou, pero Tadeu Deus seguiu camiño do muíño do Dositeo.

Finca Fierro. Xoves, 10 de maio de 2018

UN PAÍS QUE MORRE DE PENA

Donald Trump quere guerra. E un escornabois cruza o carreiro que vai ó longo do río Arnoia, á altura da ponte das Cabras. O Senado é a cámara de representación territorial. Pero o Senado non deixa falar en catalán. O Regulamento do Senado regula en diferentes artigos os procedementos nos que os senadores poden usar as linguas oficiais diferentes do castelán. O regulamento do Senado é un mentiroooossooo!

É igual, a vida segue igual. O caso é que o can rañe a barriga e o mico miañe nas noites de xaneiro. Quen é capaz de burlar os xestos dun monicreque facendo carantoñas? Cousas máis raras se viron neste universo noso. En que universo, oh, en que universo! Donald Trump non quere que alguén se enriqueza co uranio. Donald Trump quere enriquecerse el. E cruzaremos o Canón de Colorado todo acalorados porque quenta de carallo. Agora tócalle a quenda a un senador galego: se quere falar na lingua de Rosalía que intente chupar cámara no “Luar” de Gayoso. No hemiciclo non terá nin voz nin voto. Menos mal que os lobos do monte Medo oulean por un país que morre de pena. Non queda outra que facer penitencia, porque sempre haberá raposos que rouben nos galiñeiros

Finca Fierro. Martes, 8 de maio de 2018

BOA VIAXE, DON ÍÑIGO

Todos os sábados, cando imos para Ramiras, en Castrelo de Miño, sempre poño a radio en RNE no programa “No es un día cualquiera”, de Pepa Fernández. Porque me parece un programa moi ameno e con moito interese. Non obstante, no programa deste sábado pasado, axiña notei algo raro, principalmente no ton de voz da locutora. Comenteille o detalle á muller e esta pensaba que se debía ó asunto da ETA (porque estes días non se fala doutra cousa). Pero esa voz tan triste de Pepa Fernández non me cadraba. Axiña se emendou o torto: acababa de morrer José María Íñigo.

Sinceramente, a min tamén me impresionou. Quedei abraiado, medio pampo. Era un crack. Coñecino de sempre, de cando asomou por Televisión Española cos seus marabillosos programas. Pero quizais, onde mellor o descubrín foi precisamente en “No es un día cualquiera”. Nas súas seccións ou cada vez que falaba el, eu ás veces é que me partía. Nunca o imaxinara tan divertido. O de bo comunicador xa se presupón, pero que a isto lle achegue unha bonanza e un faladeiro tan gracioso non o consegue calquera. Íñigo, cunha simple frase facía rir ó auditorio. E cando falaba das súas viaxes... uff. Por certo, boa viaxe, don Íñigo.

Finca Fierro. Sábado, 5 de maio de 2018

LOLY VILLOCH, FOTÓGRAFA DE METÁFORAS

Xeralmente, a xente exprésase falando. Despois hai outra que o fai escribindo (eu mesmo, pois aínda que son un laretas, sei que me expreso mellor co bolígrafo), hainos que usan a expresión por medio do cine, ou da pintura, ou da música, ou de calquera outra arte. Loly Villoch, maiormente, usa a fotografía. Maiormente, porque tamén debuxa, tamén escribe contos, tamén fai maquetas, tamén realiza cómics, tamén esculpe figuras, tamén imparte talleres sobre creatividade fotográfica, e tamén dá guerra no mellor sentido da palabra. Dou fe diso. Téñoa no feisbuq e é unha activista a tope. Esta xente “guerrilleira” encántame, sempre me encantou.

Loly Villoch presentou o venres, 13 de abril, na libraría Eixo, a súa exposición “Metauniversos cotidianos”, acompañada por un fotolibro coas súas 44 fotos e unha exposición de 29 polas paredes da Eixo que nos deixou coa boca aberta. Á súa beira estaba Gabriel Aúz, que foi o que abriu o acto falando, claro está, da protagonista deste Testemuñas e gabándoa de tal maneira que ata confesou cousas que ruborizaron a Loly. Esta seica non é moi partidaria de confesar a súa formación académica, “porque son unha persoa moi modesta e non me considero máis que ninguén por ter máis ou menos estudos; e tampouco me sinto tan representada niso; estudei moito pero foi principalmente por afán de coñecemento, non para poñelo nun currículo”, segundo me confesou máis tarde nun correo electrónico. Detalle que a honra, porque podía moi ben presumir das súas catro carreiras e dos seus sete idiomas.

As súas fotos reflexionan sobre os roles das mulleres e da necesidade de rachar con eles. Loly Villoch parte dos espazos máis íntimos e persoais, algo que amosa nas fotos usando a súa propia casa ou as dos familiares. E bota man da metáfora para falarnos de desigualdade entre homes e mulleres, que a houbo sempre, que a hai e que, imaxino, aínda seguirá por moito tempo. A fotógrafa, coas súas metáforas, amosa, simplemente, a vida. O proxecto partiu dunha foto que todos os que a viron notaron unha certa intimidade: unha nai bañando a unha nena, a súa filla. Enfoque dunha perspectiva feminista. E a partir desa foto creo algo así como un storyboard ou guión gráfico.

Tal historieta levoulle un ano, xa que traballou sobre bosquexos nos que anota todo, desde as cores ata a luz e pasando pola vestimenta. Sobre esta confesou que a súa propia nai lle botaba de cando en vez unha man. (O de sempre: unha nai sempre é unha nai) Tivo que encargar incluso figuras fóra do noso país. Fixo á protagonista tan real, que a tal Rosa non é outra que a súa propia bisavoa. A primeira foto, claro está , ensínanos a Rosa de nena. E a partir de aí toda unha vida por diante na que vaias metáforas nos van ensinando o noso devir, a nosa sociedade, a enorme diferenza que hai nunha “presumible” felicidade matrimonial. Ó final, Rosa séntese tan esgotada, tan infeliz que se mira ó espello e non se recoñece. Normal, casara cun moble, como a maioría dos matrimonios, nos que ela traballa e el mira como traballa ela.

Loly Villoch Bañobre naceu na Coruña o 23 de novembro de 1978. Conta polo tanto con 39 anos. Leva facendo fotografía 30 anos, desde os nove, aínda que ó principio dun xeito moito menos profundo. A ver!, unha nena por moi madura que sexa, non é unha persoa adulta, é simplemente unha nena. “Cando era moi pequeniña, meu pai tiña unha cámara réflex analóxica e saía con el a darlle ó clic clic”, e cando remataban tocaba o revelado no cuarto de baño da casa e entre os olores dos líquidos e o ver como empezaban a asomar as imaxes naceu aí o seu amor pola fotografía. Aínda que estudou algo desta arte, a súa formación chegou a base de práctica e máis práctica, e algún que outro cursiño pola súa contorna. Axiña empezou a participar en eventos fotográficos e a coñecer xente relacionada con esa arte.

Ata hai uns anos non ensinaba a obra que estaba construíndo, pero cando se incorporou ó Fotoforum Compostela empezoulle a amosar o que facía a outras persoas e, estas, claro, animárona a ensinar a súa arte, que é moita. Con Fotoforum Compostela participou en oito exposicións colectivas. Tamén participou noutra exposición de fotografía submarina, en concreto no 2015. E agora xa ten varios traballos fotográficos rematados. O primeiro deles, Underwater, amosa esa marabilla de seres vivos que se agochan no mundo submarino. O segundo, Paisajes Efímeros, trata da relación entre o home e a natureza. E o terceiro é este que acabamos de presentar.

Como non para, xa anda coa segunda parte de Underwater e está traballando cun proxecto con bonecos a escala que seica tratará sobre mulleres viaxeiras e o turismo tipo “praga de langostas” que fai tanta xente hoxe. E anda con algo de autorretratos e coas emocións que producen as distintas obras dun autor xaponés de banda deseñada. E anda, e segue, e non para. Loly, non pares, que dá gusto contemplar as túas obras.

Café América de Celanova. Venres, 20 de abril de 2018

Publicado en La Región o sábado, 05-05-2018

POR TRAPOS OU POR FARRAPOS

Cando vou no coche tan só acostumo escoitar as noticias ó ir ó traballo, é dicir, entre as sete e cuarto ou e vinte e as oito menos cuarto. Despois, se me acordo e me coincide, nas horas en punto procuro poñer o dial nelas. Pero tan só para escoitar os titulares. Ditos estes axiña me dedico á música, porque a política abúrreme, cánsame e cabréame. Non obstante, o venres, pola tarde, e non sei se foi mentres cambiaba un CD ou porque coincidiu no momento de que cando acendín o coche tiña a radio posta, o caso é que oín algo de alguén que dicía que había moitas máis mortes por violencia de xénero que as cometidas por ETA (entendo que estaban a falar do final de etapa desa organización terrorista), pero que, polo que fose, non se lle estaba dando a importancia que se merece. Ó momento xa estaba poñendo música, pero hai que recoñecer que ese alguén tiña razón, principalmente no da cantidade das mortes. ETA é certo que matou a moitos, pero é que por violencia de xénero... ufff, asusta ata pensar no número das vítimas.

O de matar, sexa polo que sexa, vennos no instinto. E na maldade. Moitas veces porque se cruzan os cables. Pero desde tempo inmemorial somos propensos a matar, e a matar, e a matar. Polo que sexa e de calquera maneira; con motivo ou sen motivo; por trapos ou por farrapos. O caso é matar desde que o mundo é mundo. Teño un exemplo á man acaecido no mes de xaneiro de 1912, cando a Garda Civil de Maceda detivo no seu propio domicilio a María, a Elena e a Bernardino Cid Guede, irmáns, naturais e veciños da Venda, parroquia de Betán, concello de Baños de Molgas, por supoñerlle á primeira, autora dun infanticidio, e ós demais como cómplices, os cales axiña os puxeron a disposición do xuíz de instrución. Non sei se no 1912 A Venda pertencía á parroquia de Betán; hoxe sei que pertence á de Cantoña. É igual; haxa erro ou non nese xornal galego que publicaba a noticia o 28 de xaneiro, o caso é que aí temos un exemplo de... maldade?, cruce de cables?, descontrol? Porque non debe ser fácil matar a un cativo, case sempre ó teu propio cativo. E non obstante, nin foi o primeiro caso nin, por desgraza, será o último. Porque seguimos levando o demo metido no corazón.

Finca Fierro. Venres, 4 de maio de 2018