DICIR O QUE NON SE QUERE DICIR

Case sempre digo o que non quero dicir. Ás veces escápanseme as decisións e alá vai o burro coas noces. Xa sei que por boca cerrada non entran moscas, pero tampouco é plan de tela sempre pechada. Se teño as fosas nasais taponadas, por onde vou respirar? A maiores de que, de cando en cando, é bo dicir incluso o que non se quere, o que non se desexa. É como esas indirectas que lanzamos, que máis que indirectas son directas. Si, con retranca, pero directas.

Tamén é bo soltarlle a algúns aquilo que non queren oír. Iso molesta moito. Iso déixaos sen reacción e, por veces, coa cara caéndolles de vergonza. Hai reproches ou recriminacións ou insultos tramposos, que semellan suaves e levan unha carga de carraxe que te cagas. Hai intencións que son capaces de rebentar as conciencias. Como hai situacións nas que se soltan frases con disimulo ou con retranca, pero cun fondo, cunha realidade que pode mancar, mesmo facer dano.

Case sempre digo o que non quero dicir. Pero sei moi ben a quen llo digo, a quen... non facerlle dano, pero si coa intención de que lle quede un cargo de conciencia. Ás veces intúo que non son santo de devoción de alguén; é aí cando aproveito a miña ocasión e dígolle o que non lle quero dicir: un simple saúdo. Iso tenlles que xiringar moito. Que te saúde alguén ó que non podes ver nin en pintura, é como unha labazada en plena meixela. Unha labazada seca, desas que, ademais de mancar, deixan a personalidade bailando un twist de vergoña.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 27 de xuño de 2025

O ARQUITECTO DO SON MODERNO

A semana que nos acaba de deixar foi máis política que nunca: a corrupción política, o tema da OTAN e a Trump tocándonos o nabo. Porén, tamén aconteceu algo que, a moitos, pasaríalles desapercibido: a morte, o xoves, ós 93 anos, dun personaxe arxentino que, aínda que a algúns o cine non lles guste ou as bandas sonoras nin arre nin xo, sei que se escoitan o tema de “Misión imposible”, entón si... quen non coñece esa música!

Boris Claudio Schifrin naceu en Bos Aires o 21 de xuño de 1932. Pianista, compositor e director de orquestra converteuse nunha figura fundamental do século XX grazas ó seu estilo inconfundible, onde a elegancia do jazz fusiónase coa potencia das bandas sonoras cinematográficas.

Desde pequeno estivo arrodeado de música. Seu pai foi o primeiro violinista no Teatro Colón, e foi el quen meteu a Lalo no mundo do piano clásico. Porén, este axiña descubriu outra paixón: o jazz. Influenciado por músicos como Dizzy Gillespie e Thelonious Monk, atopou neste xénero unha vía de expresión máis libre e creativa.

Na década dos 50 traballou como pianista e restaurador de Gillespie, con quen iniciou unha frutífera colaboración. Xa instalado nos Estados Unidos, Lalo Schifrin empezou a escribir música para televisión e cine. Foi en Hollywood onde a súa carreira explotou definitivamente; máis en concreto en 1966 coa icónica melodía da citada “Misión imposible”. Ese tema, co seu ritmo irregular e a súa tensión permanente, converteuse nun dos máis recoñecibles da historia da televisión. Schifrin consagrouse como un xenio do suspenso musical.

A lista das súas composicións para cine é extensa e impresionante. Traballou con directores como Don Siegel e Clint Eastwood, para quen compuxo a banda sonora de “Harry o Sucio”. A súa música para “Bullitt”, protagonizada por Steve McQueen, é outra mostra da súa habilidade para integrar o jazz na linguaxe do thriller policial.

Nunca abandonou o jazz. Formou a súa propia banda e gravou albumes con orquestras sinfónicas. Nomeárono seis veces ós Oscars e ganaría o honorífico en 2019. Tamén ganou seis premios Grammy e catro Emmys.

Lalo Schifrin foi un arquitecto do son moderno, unha ponte entre culturas e estilos. A través da súa obra demostrou que, a súa música, como el mesmo, non coñece fronteiras. O seu legado segue vivo e latente en cada acorde que esperta emoción, tensión ou asombro. Schifrin sempre foi “imposible” de encadrar. Quizais aí resida o seu verdadeiro poder.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 28 de xuño de 2025

UNHA GOZADA DE VIAXE!

Achegueime á Consellaría do Espazo Sideral, onde, por certo, todos traballan flotando, para solicitar unha autorización para tirarme ás nubes de algodón da cunca do Miño desde o alto dos Castros. Paso moitas veces por alí e o espectáculo é impresionante; con ganas de botar a correr, lanzarme e aterrar sobre as nubes de algodón. Lera hai tempo que estaba prohibido a causa dunhas mortes por lanzarse sen saber. A partir dese momento, a Consellaría púxose seria e só da permisos de figos a béveras, e segundo o peso e volume do solicitante.

Como son pouquiña cousa e non peso un carallo, o funcionario que me atenden nin tan sequera me mirou. Para min que a sombra que lle debuxei sobre o mostrador foille suficiente para decatarse do meu volume.

Co permiso debidamente asinado collín o coche e marchei a fume de carozo para Os Castros. Xa as vin ó momento. As nubes. E si, máis que semellar a cunca do Miño, era un mar de nubes. Non o pensei dúas veces: baixei do coche, collín carreiriña e aterrei sobre unha nube branca, grande, mol, avelaíña, suave, branda. Que gozada!

O espazo e a contorna era toda miña e naveguei por diversos lugares choutando dunha nube a outra. Cando me decatei estaba incluso sobrevoando a serra, a zona do Xurés. Tiven que outear o horizonte, claro, para buscar nubes que me levasen ó punto de saída. Porque deixara alá o coche, que se non dábame igual baixarme en calquera lugar. Non tardei en chegar ó alto dos Castros. Con calma e con moita elegancia conseguín aterrar uns metros máis abaixo de onde deixara o coche. Unha gozada de viaxe!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 26 de xuño de 2025

ATRAVESAR UNHA PAREDE

Quixen atravesar a parede coa mirada, pero non houbo maneira. Mirei insistentemente, con tanta forza, que mesmo me doeron os ollos. Ben vía que non era Supermán, que non botaba ese lume polos ollos que atravesa todo. A miña ollada só se cansaba de intentar pasar a parede. Eu simplemente quería saber que había máis alá.

Hai xente que ten mirada asasina. Eu, ás veces, teño mirada asasina. E nin así. Certo que a parede era desas grosas, de granito e cómpren perendengues para atravesala incluso cunha barrena, cun trade deses. E eu, pobre infeliz, quero cruzala coa mirada. Ou non estou ben ou quero realizar unha imposibilidade, e por moito que diga sempre que non hai nada imposible.

Porén, non baixo da burra, sigo coa teima. A testán non hai quen me gane. Colócome doutra forma, póñome noutra postura e busco as xuntas de dúas pedras, a ver se por aí consegue furgar a miña mirada. Nada, tan só entrou dous ou tres centímetros. Pego un pequeno descanso. Non quero forzar os ollos. A ver se en vez de botar lume coma Supermán, me botan sangue. E tampouco é plan. Por tan só unha parede. Por querer saber que hai máis alá. Que haxa o que queira. As paredes fanse precisamente para esconder algo.

Aí está o detalle: esconder. Que se contrarresta inmediatamente co de saber. Saber que hai máis alá. Descubrir, atopar o prohibido. Algún espelido soltará aquilo de que arrodee a parede e busque unha entrada. Repito: testán. Non quero facilidades; quero facer posible esa imposibilidade: atravesar unha parede grosa, de granito coa miña mirada. Sigo niso.

Café Brétema. A Valenzá. Mércores, 25 de xuño de 2025

Finca Fierro. Barbadás. Venres, 27 de xuño de 2025

Foto: Baños de Molgas (Ourense)

O MUNDO É SEU

Trump atacou Irán. Non digo Estados Unidos, digo Trump. Que nin lle pediu permiso ó Congreso. Israel ataca a uns e outros. O caso é bombardear para seguir fabricando máis armas. Ser humanitarios non compensa, non dá cartos. A fabricación de armas, moitos. Ti dispara que outros rezarán polos mortos.

O sol ataca sen conciencia ás cinco da tarde. Perdón, non se ve un maldito raio de sol, pero o bochorno é tal que... pingas de suor caen sobre a mesa e sobre o caderno. A diferenza desta calor con Trump é que aquela non mata a esgalla como mata este. A calor, o sol, por veces, si mata, pero non na forma nin na cantidade en que o fan as bombas ou mísiles de Trump e dos seus fillos putativos os israelís.

Trump está pasando de político —se é que algún día o foi— a un esperpento ridículo e, iso si, perigoso, moi perigoso. Calquera día tamén nos bombardea a nós. Ultimamente os españois seica lle somos un gran no cu e empezamos a entrarlle polo ollo dereito. Ou o esquerdo. Como os dous lle brillan de ansiedade e de mala conciencia... Quere que paguemos máis por estar na OTAN. Eu quero que nos saiamos da Organización do Tratado do Atlántico Norte.

Ás cinco e cinco da tarde non debería existir ningunha guerra. A estas horas tiñamos que estar todos estomballados, envorcallados ó sol, aínda con risco de pasalo mal. Mentres non se morra... as balas e as bombas matan. Tampouco debería haber fronteiras. Quen somos nós para dicir que este terreo nos pertence. Trump prohíbelle a entrada a cidadáns de doce países. O territorio é seu. O país é seu. O mundo é seu. A ditadura é súa. Israel é seu fillo.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 23 de xuño de 2025

NON É OBXECTIVO

Ela díxolle a el que non era obxectivo. Con respecto ás súas cousas, ós seus comentarios, ós seus traballos manuais, ás súas realizacións. El sorriu e, ó mesmo tempo, puxo cara de incredulidade. Ela pensa que el lle adoza o trago, que lle doura a pílula, que lle di a todo que si, que a enxalza de máis. El confésalle que non lle gustan as esaxeracións, que a verdade sempre vai por diante. Agora é ela a que sorrí cun sorriso burlón e, tamén, incrédulo. Ela dille a el que non o cre. El remata o asunto con “todo o que ti digas e eu queira”. Ó unísono sáelles ós dous a gargallada. A ela sempre lle gustou esa frase del.

Ela e el, el e ela están sentados nunha terraza e cos vasos e cuncas xa baleiras. Aquí sería eu o que non sería obxectivo dicindo o que toman. Non o sei. Falan sen privarse dos tons das voces e, así, vexo que son coma libros abertos. Ela segue insistindo que el non é obxectivo. El dille agora que lle dea, que lle dea ó asunto, é dicir, que siga, que el non lle fará ningún caso. El cántalle polo baixiño “predícame cura, predícame frade...”. Ela ri, el ri. Rin os dous. E piden a mesma consumición.

Ó momento, eu ergo, pago a miña consumición e marcho aínda co oído no cabo do conto para escoitar as últimas gabanzas del: que era unha artistiña, que lle saíra estupendamente algo que fixera ela. Ela case lle berrou, con retranca, que non era obxectivo. Non conseguín oír máis, a excepción da forte gargallada que soltou el e da última expresión dela: que prosmeiro es!

Café Rooster. Ourense. Luns, 23 de xuño de 2025

Foto: A Valenzá – Barbadás (Ourense)

NAS MESTRAS, Á SOMBRA

Estou ben. Estou de marabilla. Estou na gloria. Estou sentado ante un dos carballos vellos das Mestras. Á sombra. Como Deus. Á dereita, o río Sor. Enfronte, o río Arnoia. E se miro de esguello cara á dereita, a desembocadura daquel neste, do Sor no Arnoia. Por riba de min, a ramaxe inmensa do carballo. E o canto dalgún paxaro. Antigamente sabía dicir a cal lle correspondía. Agora xa temo meter os pés polas mangas. Tamén é verdade que xa non hai os paxaros que había. Antes estaba todo o día no monte e convivía con eles. Arestora só convivo coas pombas das terrazas das cafetarías.

Porén, sigo nas Mestras, á sombra. Escoitando o ruxerruxe dos ríos. Máis ben o do Arnoia. Xusto onde estou é precisamente por onde o Sor non mete ruído ningún. Pasa calmo entre a Ansuíña e as Mestras. Pasa baixo as sombras dos amieiros e de aí que a ese recanto lle chamen A Frieira. A ramaxe non deixa penetrar ningún raio e a auga está fría de carallo.

Case pego un brinco ante o tanxido das campás da igrexa de Baños de Molgas. E iso que presumo de estar acostumado a elas. Como para non estar... vivía a metro e pico da igrexa. Dos tanxidos das campás, a maioría das veces, nin me decataba. O reloxo acaba de anunciar as cinco en punto da tarde. Co toque das campás, o paxaro deixou de cantar e liscou.

Eu sigo coas costas apoiadas no carballo vello. Á sombra. Como no sétimo ceo. E cos pensamentos bailando un tango sobre as toxeiras da Parrumeira. Ou sobre os codesos de Disoutrolado. Non obstante, non queda outra que erguer e marchar desta terraza da Valenzá, onde estiven á sombra. Pero non é igual que a das Mestras. Vaiche boa!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 22 de xuño de 2025

Foto: Desembocadura do río Sor no Arnoia (Baños de Molgas - Ourense)

ORXÍA DE SANGUE

Lendo no libro “El viento conoce mi nombre”, da peruana Isabel Allende, na súa páxina 85, atopeime con dous parágrafos nos que falaba da matanza do Mozote, no país do Salvador, en América Central, acaecida durante os días 9, 10, 11 e 12 de decembro de 1981, aínda que pasaría máis dunha década para que a verdade aflorara por contagotas, porque, como di a Allende, nin ó Goberno do Salvador nin ó de Estados Unidos lles conviña que se coñeceran os detalles do ocorrido nese lugar e noutros casaríos da zona. “Foi unha orxía de sangue perpetrada por un operativo de militares adestrados pola CIA (por quen, se non) na infame Escola das Américas, en Panamá, para combater ós insurxentes da Fronte Farabundo Martí”. A escusa perfecta era a de eliminar de raíz ós movementos de esquerda, máis en concreto ás guerrillas.

O que pasa é que, no Mozote non había guerrilleiros, só campesiños da aldea e doutras limítrofes, que se achegaran ata alí porque lles prometeran que no Mozote estarían seguros. Non foi así, claro. Axiña apareceron os helicópteros para desenvolver un inferno. Colleron a todo o mundo e empezaron as torturas buscando información sobre os presuntos insurxentes.

Os torturadores non distinguiron entre homes, mulleres e mesmo os nenos. Violaron ás rapazas e, máis tarde, executáronos a todos; a tiros, con coitelos ou machetes, a algúns incluso os queimaron vivos. “Ós nenos atravesáronos con baionetas, ametralláronos e prendéronlle lume ó convento no que estaban refuxiados. Os corpiños chamuscados quedaron irrecoñecibles. Co sangue dun cativo escribiron na parede da escola: `Un neno morto, un guerrilleiro menos´. Aniquilaron a máis de 800 persoas, a metade eran nenos cun termo medio de idade de seis anos. Arrasaron coa vida”.

Segundo investigacións da ONU, as vítimas reais foron 978, das que 553 eran menores de idade. Esta masacre non só se considera o maior acto de violencia contra a poboación civil cometida por axentes gobernamentais durante a guerra civil do Salvador, senón tamén a peor masacre do Hemisferio Occidental.

O último parágrafo déixoo para os meus amigos ianquis, por aquilo de que están en todos os fregados: O Salvador, Vietnam, Afganistán, Libia, Iraq, Palestina, Somalia, Iemen, Siria... Sempre polos seus intereses políticos e económicos, que os humanitarios son temas tabús para eles.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 21 de xuño de 2025

SOLTAR TINTA OU A COR

O debate iniciouse polo nome, en galego, que se lle daba á acción de facer que solte a tinta ou a cor [unha cousa que estaba tinguida], que, na nosa parola en concreto, era unha prenda de roupa. Realmente é destinguir e, como sinónimo, destinxir.

Porén, o coloquio derivou cara ó uso que lle dabamos cada un dos participantes, que, por desgraza, non era o de destinguir, ou sexa, o real. Eu sempre dixen “destiñir” (non destinxir), influenciado por suposto polo castelanismo que nos meteron á forza. Coido que incluso algunha vez puiden deixar caer “distiñir”.

Unha das persoas do faladoiro, da zona de Lobios, comentou que por alá sempre dicían “desbotar”, que, en galego, significa realmente “non aproveitar ou non aceptar [unha cousa]”. Foi a partir de aquí cando souben, certamente xa hai tempo que o sei, polo que case é mellor entón dicir cando confirmei a riqueza da nosa linguaxe. Poida que, lingüisticamente ou gramaticalmente, moitas palabras sexan erróneas por influencia de... Pero aínda así deberiamos aceptalas porque sempre teñen un algo con respecto á súa procedencia ou ó seu uso.

Hoxe en día —por aquilo dos arquivos dixitais— todos os dicionarios deberían aceptar aquelas entradas erróneas, coa súa correspondente explicación, por suposto, para saber das costumes, dos hábitos, dos usos doutros lugares. Eu teño unhas cantas de exemplo pola zona de Baños de Molgas, que usamos pero que non saen no dicionario da RAG, que por falta de espazo deixarei para outro Pingas.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 20 de xuño de 2025

PENSAR E ACERTAR

 

Pensa rápido e acertarás. É un dicir. Eu non lle atino a un burro a tres pasos. E iso que unha vez, de neno, tireille ó chou, ó azar unha coíña a unha mazaira e cando vin caer un pardal fóiseme o mundo ós pés. A única vez que atinara na miña vida... para mal. Mala fortuna para o paxariño.

Non era pensa mal e acertarás? Nisto si hai moita concordancia. É como cando din que o primeiro pensamento é o que vale. O de pensar mal case é lei de vida. Por unhas causas ou por outros motivos, somos tortos. É así a nosa natureza, a nosa forma de ser. Pensa mal e acertarás. Fágoo moitas veces; o de pensar mal e acertar. Algo adiviño sempre fun. Ou bruxo. Ou meigo.

Pensa lento e acertarás. Case mellor desta maneira. Na lentitude vai o razoamento. Aínda que hai razoamentos que... que te levan ó de pensar mal e acertar. Porén, pensando lentamente hai tempo para analizar os proles e os contras, os máis e os menos, os reveses e os enveses. Que non sexa tampouco moi lentamente. A nosa vida está programada para as présas.

Pensa ben e acertarás. Non sei, non sei. Xa dixen que somos moi propensos a ser tortos. Cando un se torce, practicamente é imposible endereitalo. Somos como as árbores sen guía, sen puntais. E torcemos cun simple asubío.

Pensa dereito. Pensa cun sorriso aberto. Pensa cunha gargallada escandalosa pero bonita. Pensa coas pernas dobradas sobre a cama. E coa cabeza sobre a almofada. E cando tangues as vacas. Pensa esperto. Pensa durmido. Pensa soñando. Soña bonito.

Café Kibu. A Valenzá. Mércores, 18 de xuño de 2025

DERRETERSE POR VICIO

Uns din que se asan os paxariños. Outros que queima. Algúns que abrasa. Os Resentidos que fai un sol de carallo. Uns cantos que quenta de raio. E alguén me dixo xa que me derretería por andar de vicio. É certo que estou a suar coma un carneiro, pero licuar non me licúo. Aguanto coma os heroes.

Con ese parágrafo está perfectamente explicada a tarde climatolóxica. Non fai falta ningún termómetro nin que nos avisen coa alerta laranxa. Máis que laranxa recoñezo que é roxa, vermella. Se deixo unha pota de caldo ó sol sei seguro que ceo quente. Claro que, estes días, apetece mellor unha ensalada do país ou unha rusa. Non son o mesmo, aínda que estean frescas e frías. Onde estea a do país...

A alerta laranxa, e con respecto á climatoloxía, adoita carrear que non saias da casa. Porén, ante o meu medo a que a casa me caia encima, o sol, esta calor, esta asfixia non é quen de determe entre catro paredes. Sempre me dixo miña nai que non me caía a casa encima. Meu concepto sobre as nais xa é de todos sabido: unha nai sempre é unha nai. E a miña... a miña era lista de carallo. Sabía todo de min.

Uns din que estou tolo por botarme ó monte, digo, a esta canícula. Outros, que vaia pola sombra (pensarán que son parvo). Eu ríolle a graza a todos, pero sigo ó meu paso e aguantando coma os heroes. Suando pero aguantando. Transpirando pero aguantando. Fervendo pero aguantando. Agora que me diga o endócrino que non tomo o sol porque seica me falta vitamina D. Hai que amolarse! A min, que sempre lin e andei ó sol...

Café Kibu. A Valenzá. Martes, 17 de xuño de 2025