PEROS A 317 NENOS

A Xunta seica non ten capacidade para acoller a 317 menores inmigrantes. Manda carallo na Habana! E si a ten para armar o que armou coa carallada esa dos honores a unha princesa que o máximo que fixo pola nosa terra foi estar un chisco en Marín e pronunciar catro palabras galegas. A Xunta de Galicia tamén tivo capacidade para todo ese esperpento das demais Medallas de Galicia a diversos persoeiros.

Non ten capacidade para acoller a 317 nenos, que escaparon das guerras, da fame, da miseria. Cando continuamente estamos a lembrar a aqueles países americanos, principalmente, México, (mesmo Francia, Rusia) que nos acolleron naqueles tempos da Guerra Civil (os famosos nenos da guerra) e da posguerra (fame e miseria). Agora nós non somos capaces de acoller a 317 nenos. Uns cativos que collen perfectamente no colexio d´Os Milagres, por exemplo, pois lembro que tiña unha capacidade para 400 ou máis. Si, xa sei que hoxe o colexio está ocupado. Simplemente o poño de exemplo. Anda que non haberá lugares coma ese para acoller a 317 nenos. 317 tan só.

A súa manutención, coidado, educación, etc? Anda que non se dilapidan, que non se malgastan cartos en lupandas ou enchedelas, axudas de custo, sobresoldos, pagas vitalicias... Por Deus, que vergonza; poñerlle peros a 317 nenos! Nenos, non adultos. Á conselleira de Política Social e Igualdade, Fabiola García, debería caerlle a cara de vergoña ante esas declaracións, ante esa negativa de acollemento duns meniños por falta de capacidade. Hai que foderse!

Café Kibu. A Valenzá. Luns, 28 de xullo de 2025

A RÚA DO BALEIRO

Busquei todo ó longo da rúa do medio ata que, esta, se quedou sen nome. Non había nada. Tan só unha señardade que medio afogaba as ansias e mesmo mancaba nos desexos. Nin unha alma cándida. Só silencio. E sombra. A sombra dos edificios que se erguían, que se levantaban deica o infinito e máis alá.

Busquei un algo, incluso unha simple folla de plataneiro, ou de carballo, ou de bidueiro, ou de amieiro ou de eucalipto. Nada. Non había nada nin se escoitaba nada. Nin un mísero berro. Certo que berrar nunha cidade case non procede, pero, que menos o choro dun neno, a queixa dun cativo. Nada. Nin o canto dun grilo.

A rúa era pequena. Abondo inclinada, pina. E nin o xemido de alguén que subise a causa do esforzo. Soidade e silencio, se pode dicir. Ningún movemento. Nin tan sequera unha pomba, unha rula, moito menos unha bubela. Semella a rúa do baleiro.

Dos edificios non sae música, nin voces televisivas, voces radiofónicas. Todo é silencio. Nin o zunido dunha mosca, o funguido dun tabán, o zunzún dunha avespa. Nin o arrastrar dunha cobra, dunha serpe. Busquei algo e non atopei nada.

Para falsear a realidade, ou mellor aínda, para darlle vida a esa realidade silandeira, instalei os auriculares nas miñas orellas e cantaruxei eu mesmo os temas só coa intención de facer algo de ruído. Algo. Porque tamén caín na conta de que os meus pasos non facían ruído. Non sei a que se debía... se ó baleiro, se á señardade, se ó silencio, se á realidade ou se á propia rúa. Busquei e non atopei nada. Volvín sobre os meus pasos.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 27 de xullo de 2025

Foto: Baños de Molgas (Ourense)

A VERBORREA DO ESPÍRITO MALIGNO

Arrinqueille as tripas ó espírito maligno que me molestou. Eu estaba sentado todo tranquilo nas escaleiras exteriores da casa da Emilia, a muller do Honorato, o home que marchara para Cuba (iso dicían) e non volvera nunca máis. Deixara muller e oito fillos a cargo da pobre Emilia, pódese dicir que no máis completo abandono. Certo, eran outros tempos.

Digo que apareceu o espírito maligno e axiña notei que me miraba de través. Non me gustou a súa presenza. Emporiso, nada fixen e nada lle dixen. Foi el o que empezou a tocarme a moral. A falarme dos tempos que foron e dos que virán. Os actuais eran a escaleira da Emilia, nós os dous e a parola del. Eu calado. Eu aguantando a súa verborrea: que se a noite empreña escuridade, que non son tantas as noces como as voces, que non todo o mar é peixe, que o silencio racha cun berro ou “cun ouleo”, recalcou. Non entendo por que recalcou o ouleo. Se cadra pensaba que eu era un lobo.

Seguín mudo. Non quería darlle pé a que me seguise matando a cabeza. Porén, el arre que arre: que se o río soa é porque auga leva. “Ou non”, non aguantei máis e xa lle contestei. O que quedou mudo agora foi el. Razoeille que o río Arnoia tiña sitios nos que, aínda con auga, ía tan calmo que non facía ruído.

Que mal lle sentou que lle rebatese a súa expresión, o seu dito. Empezou a esbardallar e a alporizarse de tal maneira que souben ó momento que nos enlearíamos. Nin conseguín rematar o pensamento. Quixo saltarme na aña, sen saber moi ben con quen topaba. Agora mesmo estoulle arrincando as tripas baixo unha inocente calma e, iso si, cun pequeno ouleo cando vin que tal espírito maligno xa era historia.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 25 de xullo de 2025

Foto: Baños de Molgas (Ourense)

UN GALIMATÍAS DE RÓNCALLE O NABO

Adoito dicir o que penso cando non penso nada. Se penso algo refúxiome na covardía do baleiro ou do silencio. Por veces cremos que pensamos algo, pero non pensamos nada. Neses momentos o intelecto queda buxán e aboia sobre a nada. Máis ou menos. Pensamento arriba, pensamento abaixo; case como o ser ou non ser.

Se penso, por exemplo, na flor do toxo non digo nada por medo a non descifrar ben a súa cor. Se cadra ás veces nin ten cor. Toda a vida por entre toxeiras e, agora, de súpeto, dubido da súa cor, da intensidade da súa cor. Talvez esta dúbida parta máis desa covardía do silencio. Mellor non dicir nada para non meter os pés polas mangas.

Adoito dicir o que digo porque o deixo escrito. Se non o escribira, máis seguro que me dirían que estaba maldito. Do dito ó feito vai un treito. Do esperpento á carallada non vai nada. E isto si o digo oralmente e por escrito. Aí non hai baleiro nin silencio. Hai heroicidades que caen, mansiñamente, sobre unha páxina en branco.

Se digo o que penso sen pensar en nada, entendo que é unha incongruencia que ninguén vai crer. Emporiso, non sei dicir outra cousa. Podo dicir aquilo de onde dixen digo, digo Diego. Outro máis ou menos. Porque a min estas expresións non acaban de convencerme. As cousas dinse ou non se din... aínda que non se pensen. Aínda que pensemos que pensamos o que non se debería pensar. Ou dicir. Un galimatías de róncalle o nabo.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 24 de xullo de 2025

O DRAMATURGO DO ESPÍRITO BURGUÉS

Hai quince días, neste mesmo espazo, falaba da importancia do balneario de Baños de Molgas sobre a asistencia a tomar as augas de certas personalidades españolas: políticas, culturais, sociais, etc. Máis en concreto, falaba da marquesa de Atalaya Bermeja, máis coñecida polas nosas terras como Angelita Varela, que pasara polo balneario molgués había 100 anos.

Outros 100 anos fíxoos que pasou o dramaturgo Manuel Linares Rivas, que no amplo panorama literario da España de finais do século XIX e principios do XX, poucos autores souberon retratar con tanta sutileza e agudeza as contradicións e costumes da burguesía.

Nado en Santiago de Compostela en1866 e finado na Coruña en 1938, este escritor e diplomático deixou unha pegada singular en la historia del teatro español, a miúdo eclipsada por figuras más rimbombantes pero non necesariamente máis profundas.

Manuel Linares Rivas foi, ante todo, un home do seu tempo. Formado en Dereito e dedicado á carreira diplomática, soubo trasladar á escena teatral o mundo que coñecía de cerca: o dos salóns, os cafés literarios, os despachos ministeriais e as casas de campo dunha clase media-alta atrapada no deber e o desexo. A súa obra, aínda a miúdo etiquetada como costumista ou incluso conservadora, contén unha crítica velada e, en ocasións desapiadada ós valores tradicionais e ás convencións sociais.

O seu maior éxito teatral (e a maior polémica) chegoulle con “A garra”, en 1921, que supuxo un verdadeiro acontecemento social, como alegación a favor do divorcio. É a súa única obra reeditada ata hai pouco.

Críticos da época admirábano polo seu dominio do diálogo e a súa capacidade para reflectir a linguaxe real sen caer na grosería, na vulgaridade. Incluso Jacinto Benavente, con quen compartía xeración, recoñeceu nel unha sensibilidade especial para “facer falar ós personaxes como falan os homes, sen deixar de facelos sentir como seres literarios”. Linares Rivas soubo manexar o equilibrio entre o popular e o culto, o comercial e o introspectivo.

Pese ó seu éxito teatral, o seu nome non perdurou no canon literario coa forza doutros contemporáneos. Quizais porque o seu teatro, tan ligado a un tempo e a unha clase social concreta, pareceu perder relevancia nas seguintes décadas, marcadas polos experimentos de vangarda, a Guerra Civil e a transformación profunda da sociedade española. Porén, e grazas a unha revalidación crítica, sitúano hoxe como unha figura clave para entender o teatro de transición entre o século XIX e XX.

        Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 26 de xullo de 2025

THOR, EU!

O outro día atopeime na carreira do Camporredondo co Chris Hemsworth ese, que seica andaba a buscar exteriores para unha película súa. Eu, ó principio, normal, non cría o que vía. Mesmo cheguei a dubidar de que fose ese actor, de se non sería un dobre. Botamos un bo tempo mirándonos fixamente; eu porque non cría moito na súa aparición e el por intentar convencerme de que non era unha alucinación. Ó explicarme un pouco o asunto foi cando, aínda con dúbidas, empecei a crer en tal encontro.

Emporiso, o mellor chegou despois. Tras unha conversa máis ou menos cordial (co pouco inglés galeguizado que sei e co pobre castelán del, imaxino que aprendido da súa dona Elsa Pataky), soltoume de socate que acababa de atopar ó actor que estaba buscando para unha nova película sobre Thor. E cando estaba á espera de que soltase un nome, algún actor de Hollywood máis ou menos coñecido (incluso cheguei a pensar no español Javier Bardem, polo dos exteriores no noso país), deixoume caer, coma quen non quere a cousa, que eu era o que buscaba. Non soltei unha gargallada porque imaxinaba que el si xa se estaba a rir de min. Mireino de esguello e díxenlle que che vaia bonito.

Deixeino alí, coa palabra na boca, e seguín cara ó lameiro para tornar a auga. Thor, eu! Que nin tan sequera podo co puto martelo! Polo camiño mirei para os carballos por se había algunha cámara oculta e me pillaran de chacota, de inocente. Logo de tornar a auga, volvín á espreita por se aínda estaba o paspán de Hemsworth por alí e me quería tocar de novo o violo. A ver se pensa que por ser ianqui se pode rir dun galego e, para máis carallos, labrego.

Café Kibu. A Valenzá. Mércores, 23 de xullo de 2025

Foto: Carreira do Camporredondo (Baños de Molgas - Ourense)

A ENCARGA

De cando en cando dosifico as forzas botándolle un trago de auga e mastigando media mazá. Levo cinco días e medio cavando un pozo nun recanto dunha finca de Aurelio, O Saltón. El mesmo me contratou para que lle buscase, seica, un tesouro que enterraron alí os bisavós dos seus bisavós, é dicir, nos anos do tempo dos mouros.

A encarga sooume máis que estraña, pero como el é o que paga... O que pasa é que empezo a cansar de tanto cavar. Porque o fago, non seguindo un horario, senón de continuo, de seguido, de día e de noite. Só fago eses pequenos descansos para dosificar un pouco as forzas e para beber e comer algo. Que un non é de pedra.

En cinco días e medio atopei de todo. Non se pode imaxinar un a clase de bichos existentes a tantos metros de profundidade. Metros que, abofé, xa hai tempo que perdín a conta. Pois, aclarando, toda a cavadura vai a man. É dicir, que teño que sacar a terra cavada en cestos e subila por unha escada de madeira á que lle teño que engadir chanzos cada dous por tres. Cinco días e medio dándolle ó sacho é moita cavadela e moita fondura de cristo.

Tanta fondura na que, o tesouro, por agora, brilla pola súa ausencia. Porén, mentres O Saltón pague... Eu sigo dándolle ó sacho e á pa, sigo subindo e baixando chanzos e sigo, ós cachos, dosificando o esforzo. Ás veces O Saltón vén falar un pouco comigo e perdo máis forzas berrando que cavando; á hostia de metros de profundidade hai que berrar. Sigo na procura de, paréceme a min, un tesouro inexistente. Pero...

Café Kibu. A Valenzá. Martes, 22 de xullo de 2025

O SAPOCONCHO LISTO

Por fin atopeino. O sapoconcho que andaba buscando. Levaba anos detrás del. Cando o deixei na horta, alá a mediados de 1970, púxenlle de nome Evaristo. Para distinguilo das outras tartarugas. Como sei que viven moitos anos e polo que sigo dálle que dálle na súa procura. A finca non é que sexa moi grande, pero só é cuestión de que se busque algo para que non apareza. Como ó revés, cando non buscas, o san Antonio de Padua fai milagres, e sen llos pedir.

Custoume pero ó final dei co sapoconcho. Por casualidade. Por azar. Porque vin mover unha folla dun repolo e estrañoume. Non corría nin un corisco de aire! Como un alustro pensei no Evaristo. Alí estaba! Estaba a comerme o repolo! Non me importou. É máis, collino e deille un bico nos fociños. Non se encolleu. Eu ben sabía que me coñecía. Pola voz. Os sapoconchos son listos.

Como levaba 55 anos sen saber del, agarreino e leveino para a sombra dun fatoeiro, onde lle contei a miña vida de pe a pa, de cima a cabo, de punta a couce. Penso que cando ía pola miña etapa de funcionario lacaceiro, foi cando se encolleu, cando se acochou e creo que se botou a durmir. Uns pequenos ruidiños déronme a entender que roncaba.

Así a todo, eu seguín co meu ritmo biográfico. Pouco a pouco fun eu o que empezou a topenear. Tombei no chan. Cando espertei, o fociño do sapoconcho estaba a bicarme nos beizos. Non llo tomei a mal. É máis, rin eu e riu el. Ó pouco deille permiso para marchar, pero coa promesa de non tardar tanto en atopalo de novo. Polo menos, eu, 55 anos máis non os aguanto nin de carallada.

Café Kibu. A Valenzá. Luns, 21 de xullo de 2025

VIDE SALVAR O MUNDO

Mando unha mensaxe polo universo sen fin, polo espazo sideral na procura de axuda para que non remate o mundo. O mundo está a piques de rematar, de acabar. Ballóns de auga asolagan os pensamentos e, estes, pouco a pouco, afogan na ignorancia dos tempos. Lóstregos de luz queiman as ideas que fungan polas canellas e polas carrilleiras da esperanza. Sarabia branca, grande, dura bate na porta da sensación, esa na que xa nada é o que era.

A mensaxe, máis alá das lúas de Saturno, segue sen atopar algo ou alguén que a lea. Só o silencio empreña coas catro palabras escritas: vide salvar o mundo. Coido que tal mundo xa non ten salvación. Os aludes de xenreira esvaran, escorregan polas inmaculadas ladaíñas de que quen mal anda, mal acaba. Seica está escrito así nun recanto da memoria ou nun recuncho do entendemento.

Pasadas as galaxias máis afastadas, segue a mensaxe planando sobre o baleiro da solidariedade. Semella que non hai ninguén para botar unha man. Nin tan sequera ese lobo estepario que podería oulear por entre os meteoritos da melancolía, da morriña. Emporiso, hai ouleos que ocupan todas as galaxias existentes.

Vide salvar o mundo, reza a mensaxe escrita con catro pingas de orballo desde as ansias dunha almofada que aloumiña a miña cara. Agora, cada quen que busque as ecuacións adecuadas para que todo siga igual ata o remate final. Porque haberá un remate final se un espírito cósmico non o evita. Segue planando a mensaxe por entre as estrelas da saudade.

Café Rooster. Ourense. Luns, 21 de xullo de 2025

A ESTRELA FUGAZ

Sento na terraza. Miro ó ceo. Espero o paso dunha estrela fugaz. Son as cinco e media da tarde e o ceo, máis que gris, está nubrado. Vai ser que non..., o da estrela fugaz. Haberá que buscar outra cousa aínda que non sexa mirando ó ceo. Miro para o chan. Non tardo en ver unha formiga carretando unha migalla de algo, creo que de bica. Un pouco máis alá un pombo detrás dunha pomba. Non é parvo o paisano.

Primeiro trago do café. Está quente de máis. Cando está moi quente xa non me presta tanto; porque ó telo sobre a mesa, teño que tomalo. Non son capaz de aguantar a que arrefríe. O que espera, desespera. O mesmo me pasa coa comida. Por iso ás veces prefiro quentala eu. Finalmente, o café, aínda quente, xa está todo el no bandullo.

Volvo mirar para o ceo. Segue o mesmo. Sigo sen ver a estrela fugaz. Aínda que a vira, que. Non estou nesa idade de pedir desexos. O que ha de vir, virá. Non valen devezos, nin esperanzas, nin ansias, nin folgos, nin promesas, nin rabo de gaitas. O destino está escrito. Non sei onde, pero está escrito... no tempo, no espazo, na cara oculta da lúa, no ronsel desa futura estrela fugaz. O destino espera na meta, no punto final, no derradeiro suspiro.

Solto o bolígrafo para erguer esta columna dobrada. Por pouco tempo. O tempo é ouro e hai que aproveitalo. Así é que xa está entre os meus dedos. O bolígrafo, digo. É deses que non volvera ter na miña man desde rapaz; de catro cores, de catro barras distintas: azul (coa que escribo), verde, negra e vermella.

Marcho da terraza. Mirando ó ceo. Confiando na estrela fugaz que, en algún momento, aparecerá.

Café Brétema. A Valenzá. Domingo, 20 de xullo de 2025

IMPACTO PSICOLÓXICO

Vindo de camiño para a terraza dun café veume á cabeza unha nova que aparecera hai tempo en algúns xornais sobre o famoso apagamento que sufriramos o 28 de abril. Seica o 61,8% da poboación sentiu medo durante esa “catástrofe”. O impacto psicolóxico, polo que se ve, foi enorme. Estamos perdidos!

Ante isto, a memoria escaravella na cabeza e penso naquela idade na que non tiñamos luz nin aparellos informáticos con que matar o tempo. A claridade era un candil ou un farol ou unha simple vela de cera que había que apagar, tanto uns coma a outra, para non gastar, para aforrar. Todo o demais se realizaba ás cegas ou por intuición.

Matar o tempo. Tampouco había tempo para matar o tempo. Os exercicios ou contas (hoxe, deberes) e as labores agrícolas non deixaban a un moi libre. Logo, para máis carallos, polas noites, había que rezar o rosario. Miña nai era de misa diaria e rosario nocturno.

Os momentos nos que se podía saír a xogar ás airas eran poucos e moi curtos. E co oído presto a unha chamada da nai. Certo que eses dez, vinte minutos valían máis que todas as calamidades restantes, incluso máis que algunhas labazadas extras por non obedecer á primeira chamada.

Impacto psicolóxico do apagamento. Na miña época da nenez tal estrés psicolóxico estaba na maldita educación, non só da miña nai (á cal, pobre, agora mesmo lle estou agradecido), senón tamén na sociedade daquel tempo. Aquela ditadura, aquela costume social de endereitarnos como fose, facía que mesmo desexase que lle ocorrese algo grave. Pobre. Pobre ela e pobre a miña inocencia. Naquela infancia o impacto psicolóxico non era a falta de luz.

Café Brétema. A Valenzá. Venres, 18 de xullo de 2025