O SILENCIO

Chora o silencio pingas de orballo e o ouleo dun lobo alborota o momento. Tristeiro, pero que mete medo. Longo, que se perde polo tempo. E detrás do outeiro haberá un baleiro. Hai ouleos que fan tremer ó propio esperpento. O poema ten tan só catro versos.

Berra o silencio nunha longa noite de pedra. Cada berro é unha protesta. Cada protesta é un anhelo. Cada anhelo é un desexo. E cada desexo é unha eternidade escura de ferro. Berra o toxo arnal, e a lúa en cuarto minguante, e a estrela fugaz do infinito e máis alá, e a fantasía dun soño, e a realidade de tal fantasía, e a esperanza perdida. Berra o silencio un berro seco.

Baila o silencio sobre unha arañeira. A tea esgaza, racha, rompe e os elefantes rebentan sobre a lagoa seca. Non hai coma un mar de auga, onde, o ruído, calma as miñas ansias. Ante este, bailo sobre ese silencio que manca. A soidade nunca foi apta para as verbenas.

Ri o silencio colgado dun castiñeiro. As follas deste nin tan sequera meten ruído e os ourizos están á espera dun san Martiño bendito. Agora, cada quen que acomode, que forme e que faga o seu niño. No niño crecerá a carraxe e durmirán as penas. No niño asomarán ovos de pascua para formar unha tortilla nostálxica.

Canta o silencio uns temas de Sabina, onde o bulevar dos soños rotos quixo durmir 19 días e 500 noites, pero o love me tender de Elvis Presley non o deixou, non o consentiu. Houbo que chamar a Ennio Morricone para que un asubío, un simple asubío enfrontase ó silencio co ruído. Co ruído de Sabina.

Café Kibu. A Valenzá. Martes, 19 de agosto de 2025

CATRO FRASES

“A soidade é o ácido que corroe ás persoas”. “Onde hai esperanza sempre hai unha proba dura”. “Os segredos acaban ferindo sempre a quen os garda. Son coma un ácido: por moito que os escondas nun lugar seguro, acaban corrompéndoo todo. Só é cuestión de tempo”. “A periferia social, o lugar dos herdados da terra”.

Non estou filosófico. Non vou de intelectual. Nin presumo de autoría. Son catro frases, catro apuntes que me chamaron a atención cando os lin e que anotei nun á parte. A primeira é de Haruki Murakami. A segunda, sinceramente, xa non sei onde a lin. A terceira pertence ó libro “O plan mestre”, de Javier Sierra. E a última sae do libro de Javier Cercas “O louco de Deus na fin do mundo”, que versa sobre o papa Francisco.

Ó César o que é do César. E, intelectualmente, hai xente que di cousas que lle fan a un deterse na lectura, pensar un pouco e, como non, anotar para que, despois, a memoria non nos faga malas pasadas. Ás veces unha simple frase, unha pequena viñeta di máis que todo un libro, que todo un tratado filosófico, cultural...

A soidade é un ácido. Outros din que é unha enfermidade, un baleiro, un silencio perpetuo, constante, continuo. Que tamén. A esperanza... proba dura. E tanto, pois a esperanza é precisamente iso que temos ante certas imposibilidades. Os segredos... que tire a primeira pedra aquel que garda de por vida algún. A periferia social de calquera vila, cidade, capital sempre foi e sempre será o lugar dos oprimidos, dos vencidos, dos asoballados, dos sometidos, dos herdados.

Café Kibu. A Valenzá. Luns, 18 de agosto de 2025

O CONTRASINAL

Cando quixen entrar ó muíño, o muiñeiro pediume un contrasinal. A verdade é que quedei pampo, perplexo. Abríuseme a boca de tal maneira que, unha trabe non collería por ela, pero un pontón si, e aínda quedaría oco para que se filtrase un moscardo, un tabán. Pedirme un contrasinal a min!, a un veciño que cada poucos días levaba sacos de millo ou de centeo para moer!

Secundino, o muiñeiro, vendo a miña cara, a miña expresión, moito se quixo xustificar con non sei que dos tempos que corren, etcétera. Lerias e máis lerias. Porén, non lle dixen absolutamente nada. Pousei nunha pedra que había á beira a saqueta, deste caso, millo e, con pachorra, sen abrir a boca para nada, que xa cerrara logo da sorpresa, botei a andar polo camiño arriba. Fun á palleira e busquei na arca que teño no fondo un trabuco que meu bisavó ou tataravó trouxera de Madrid, de cando as tropas de Napoleón quixeran facernos bailar un cancán. E todos sabemos que o que se mete nas palleiras queda tan agochado que mesmo leva deus e axuda atopar algo despois. Emporiso, como non era a primeira vez que usaba o trabuco, sabía perfectamente onde atopalo.

Por certo, a historia que sei desta arma (contada por meu pai) é a de que precisamente no famoso 2 de maio foi cando a acadou e que gardou coma ouro en pano, xa que meu bisavó ou tataravó fora cun simple fouciño a matar franceses.

Ó feito; con el volvín ó muíño, coa mesma cachaza coa que subira. Secundino, cando me viu, desde a distancia, xa el mesmo empezou a teclear non sei que na porta. É máis, incluso meteu el a saqueta dentro do muíño. Ai logo!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 18 de agosto de 2025

Foto: Baixada ó muíño. Baños de Molgas.

POLO CAMIÑO DO MEDIO

Metinme polo camiño que non era. Dixéronme que collese polo da dereita. Como son torto, non lles fixen caso. Pero tampouco collín polo do esquerda. Andei xa uns bos metros polo do medio, polo do centro. Fíxeno así por se a alguén se lle ía a cabeza cara á política. Non son político nin me gusta a política. Aínda que, eu, si teño a miña propia política, que non confeso porque non me chegaría a relato.

Ó que ía. Que xa levo un bo cacho polo camiño do medio (mellor dicir medio que non centro, precisamente por iso das ramas políticas, das ideas políticas) e non me atopo con ninguén. Como se só existise eu. Si, de cando en vez, unha rula que sae dalgunha silveira e emprende o voo, ou algún que outro lagarto ó sol, ou unha serpe fuxindo dos meus pasos; pero nada máis. Silencio. Baleiro. A nada.

Empezo a pensar se a miña teimosía de ser torto non procede xa a estas alturas. A estas alturas da miña idade, digo. Que se o asunto o collín para non meter a política por medio, que me importa que a xente pense ou diga, ou deixe de pensar ou de dicir sobre as miñas preferencias ou prioridades políticas. Repito: teño a miña propia política.

En principio, esta, agora mesmo, consiste en seguir polo camiño do medio, aínda que sexa en silencio, mesmo que sexa sentindo o baleiro e aínda que sexa andando pola nada. Botarei toda a tarde por ese camiño e, incluso en soidade, serei feliz coa miña opción, coa miña propia política.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 14 de agosto de 2025

O OBXECTIVO

Localicei o obxectivo. Estaba máis alá das estrelas. Era unha nave espacial que tiña forma de canguro. Seguro que a tripulación era das antípodas ou de por alá. A min dábame igual. Tiña a misión, a encarga de destruír todo o que se movese máis alá dos astros.

Armei os aparellos e puxen o reloxo para iniciar a conta atrás. Xusto cando marcaba o oitavo segundo dos dez programados, vin saír da nave canguro a un cativo de pouco máis alá de cinco anos. Que pintaba un neno nesas inmensidades galácticas; tanto de tempo coma de espazo? A solución era sinxela: unha tripulante tivera relacións sexuais con outro tripulante e empreñara. Así de fácil. E parira. Así de simple.

Foi a partir dese momento cando me entraron as dúbidas de cumprir ou non cumprir as ordes, a encomenda, o recado. Un adulto é un adulto, pero é que un neno é máis que un neno, que, neste caso, sería a pura inocencia galáctica ou cósmica.

Sabía que se non cumpría o mandado, eu mesmo, desde aquel momento, pasaba de cazador a presa. Non pola tripulación, entendo que australiana, senón polos propios mandos, polos meus propios colegas, camaradas, compañeiros. A partir de aí eu era o obxectivo. A partir de aí era eu o que tiña que perderme polas galaxias descoñecidas e por máis alá do infinito.

Encomendeime a Deus e ata ó diaño e iniciei unha fuga cósmica cun final incerto. Ora que, mentres non chegue tal final... a vivir que son dous días! Aínda que, por estes lares, o tempo é o de menos.

Café Kibu. A Valenzá. Martes, 12 de agosto de 2025

SILENCIADO POLAS BALAS FRANQUISTAS

Ás cinco menos cuarto da madrugada de tal día coma hoxe de 1936 (hai 89 anos), no punto quilométrico 1,7 do camiño que vai da localidade de Víznar ata a de Alfacar, a uns oito quilómetros de Granada, nun barranco, os franquistas asasinaron a Federico García Lorca, unha das voces máis brillantes e universais da literatura española. A súa morte, nos albores da Guerra Civil, non só tronzou, mutilou, frustrou unha carreira artística de extraordinaria potencia, senón que se converteu en símbolo da violencia exercida contra a liberdade de pensamento e a creación artística.

Nado en Fonte Vaqueiros en 1898, lograra, en apenas 40 anos de vida, situarse coma un referente poético e teatral de primeira magnitude. A súa sensibilidade para captar a esencia popular, xunguida a unha extraordinaria modernidade estética, convertérono na principal figura da Xeración do 27. Obras como “Romanceiro xitano”, “Vodas de sangue”, “Erma” ou “A casa de Bernarda Alba” consolidárono coma un autor capaz de unir a tradición oral andaluza coas vangardas europeas.

Federico García Lorca foi moito máis que un escritor. Foi un intelectual comprometido coa liberdade, a igualdade e a diversidade. Fundou e dirixiu A Barraca, un grupo de teatro universitario co que recorreu aldeas e vilas de España para levarlle ás clases populares obras clásicas do Século de Ouro. Defendía os dereitos dos marxinados, dos xitanos, das mulleres e tamén dos homosexuais. Só con isto último sería suficiente para que fose acosado, perseguido e asasinado.

Todo iso, máis as súas simpatías pola República e o seu espírito inconformista, convertérono en obxectivo dos sectores máis reaccionarios. Tras o golpe militar do 18 de xullo de 1936, a represión desatouse con especial crueza en Andalucía. Granada, a súa cidade, axiña caeu nas mans dos sublevados.

A Lorca detivérono o 16 de agosto. Dous días despois, sen xuízo nin tempo que perder, executárono á beira doutros prisioneiros. Nunca se atopou o seu corpo e a fosa onde xace segue a ser un dos maiores enigmas da memoria histórica española. O poeta granadino converteuse en mártir, nunha figura que encarna a traxedia da Guerra Civil e a represión das ideas libres. Federico García Lorca foi silenciado polas balas franquistas, pero a súa voz poética resoa con máis forza que nunca.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 16 de agosto de 2025

O PARVO DA CONTORNA

Fixen unha enquisa entre todos os habitantes da contorna para saber quen era o máis parvo. O asunto asomou porque, desde hai anos, hai discusións sobre listos e parvos. A enquisa puiden moi ben facela para saber dos listos, pero optei polos parvos polo detalle aquel de que, por vergonza, ninguén votaría a ninguén. A miña sorpresa foi maiúscula cando vin que todos os votos recaeran en min. Era o parvo da contorna! Nin vergonza nin rabo de gaitas: 10 votos, 10 papeletas co meu nome. Sinceramente, quedei coa boca aberta e, iso si, papando vergoña.

A ver, tampouco é para tanto. Dos 11 habitantes que somos, 10 son licenciados en algo. Algunhas licenciaturas, como son parvo, nin tan sequera sei moi ben de que van, que significan. Outras si, porque parvo parvo penso que non son. Eles cren que si; eu opino máis ben que só son medio parvo. Alá eles cos seus votos.

Hai un licenciado en dereito, que iso sei o que é: avogado. Que me pregunto se non será el máis parvo ca min, xa que nunca oín falar ben dos avogados; mentres que a min só me chaman parvo e nada máis. Hai un especialista de fútbol, aínda que nas discusións de bar sempre o deixo retratado. Temos un astronauta que nunca irá á lúa. Eu polo menos teño o traxe no faiado. Hai un especialista de xeografía que nunca goldrou un río e que non distingue uns outeiros doutros. Temos un que presume de político porque fai de pedáneo, pero sempre ten dúbidas á hora de votar; é dicir, un virachaquetas. Hai catro licenciados máis: en química, economía, obras públicas e informática. E o último é o máis listo de todos, que entende de todo e non sabe de nada. Eu son o parvo que lles digo a todos que si.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 11 de agosto de 2025

TRES CARALLADAS

Unha folla que cae. O vento que zoa. Unha rula que voa. Un coche que aparca. Un banco na nada. O sol que abrasa. Sempre pensei que o universo era infinito e que a soidade viaxaba en autobús pola carreira da barullada. A soidade é a circunstancia de estar só. É o sentimento provocado por esa circunstancia. Tamén é o sentimento profundo no que o suxeito vive unha perda ou experimenta unha aguda nostalxia de algo xa vivido e que considera desexable. Unha carallada; a soidade é unha enfermidade, o baleiro da ansia, o espello roto.

Un trago de café. Un tema musical. Un bolígrafo que escribe. Unha televisión que emite. Un ruído nos oídos. A suor enchoupa a camisa. Sempre pensei que todos os camiños conducían a algún lugar e que a melancolía era o pracer de estar triste. A melancolía é o estado de ánimo caracterizado por unha tristeza fonda e permanente. Tamén é o estado patolóxico que se caracteriza polo abatemento psicolóxico e físico, e pode ser síntoma de diferentes problemas psiquiátricos. Outra carallada; a melancolía é a escusa para non facer nada.

Un microondas apagado. Unha pota sobre a cociña eléctrica. Uns tomates maduros. Un calendario colgado. Un reloxo tamén colgado. Unhas bolsas de larpeiradas. Sempre pensei que os soños eran a esperanza dunha realidade inexistente. O soño é aquilo que un imaxina durante o sono, percibíndoo coma se fose real. Tamén é aquilo ó que un aspira ou que un desexa moito. Unha terceira carallada; o soño é a coartada perfecta para simular os insomnios, os desvelos.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 10 de agosto de 2025

Finca Fierro. Barbadás. Xoves, 14 de agosto de 2025

TODO ARDE

Volve a eiva, a mala conciencia dalgúns poñéndolle lume ó monte. O monte arde. Os animais morren. A natureza extínguese. Os dos pastos alégranse. Os das madeiras refréganse as mans. Unha boa parte das partidas económicas que se destinan para apagar os lumes “pérdense” polo camiño. A administración, a Xunta segue a velas vir. Todo arde; enorme tristeza, gran película.

Agora faranse estudos, desenvolveranse parladoiros, compararanse estatísticas... E pasará como coas guerras: que non aprendemos nada, que isto non debería suceder nunca máis, parece mentira que en pleno século tal. As guerras seguen e seguirán. Os incendios cada vez serán máis desbastadores. Porque non hai control durante todo o ano. E moito menos conciencia.

Asomarán investigacións para saber como se iniciou, onde se iniciou e por que se iniciou tal incendio. O como é sinxelo: intencionado. Non fai falta ser especialista de nada para saber que máis do 95% son intencionados. Xa teño contado que, de rapaces, faciamos probas co pelo do zorro (unha herbiña moi fina, moi basta e moi seca) e non había maneira. Nin con cigarros, nin con cristais, nin rabo de peixe. O lume aparece porque alguén o prende. Onde se inicia un incendio case sempre é en lugares inaccesibles ou afastados dos núcleos urbanos (aínda que, despois, sempre acaban chegando a estes), o que significa que se lle vai poñer lume. O por que... o por que xa o dixen ó principio: pastos para gando, madeira barata, terreos para a especulación, intereses económicos, gozo do pirómano, ineptitude das administracións e falta de conciencia en moito (en moitos, repito) seres humanos. Todo arde.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 12 de agosto de 2025

MÁIS QUE OURO

Teño que pescudar, investigar por canto podo vender unha pinga de orballo no deserto do Sáhara. Unha pinga de orballo, aí, non é moco de pavo nin cousa de rir. E sabendo que pode ser a resurrección dun algo enterrado na area. Que unha area do Sáhara non é o mesmo que, por exemplo, da Tapada dos Ferreiros, alá por Baños de Molgas.

Quixen preguntarlle a un entendido deses, un sedimentólogo ou como carallo se chame, e lanzoume un pobre discurso dicíndome que non mesturase o cu coas calzas ou os allos cos bugallos, é dicir, a pinga de orballo coa area, ou o que é o mesmo, a auga coa seca. Recoñezo que o mirei de esguello e que non o insultei porque, no fondo, son un anaco de pan, un toleirán bondadoso. O sedimentólogo deuse conta do meu anoxo e acabou recomendándome que falase, en tal caso, cun bereber.

Disimulei ben, deime de entendido e sabichón, pero a realidade era que non sabía que era iso de bereber. Era a primeira vez que oía esa palabra. Emporiso, deille as grazas ó especialista de nada e marchei, recoñezo, co rabo entre as pernas. Para máis aquel, non había nin un puto lagarto ó sol para preguntarlle.

Seguín camiño polo deserto do Sáhara. Non tardei en atopar a dous homes que levaban unhas túnicas longas con capucha que, máis tarde, me dirían que se chamaban xilabas e que intuín ó momento que tiñan que ser eses bereberes mencionados polo paspán aquel que non me soubo dicir nada. Un dos homes non tardou en dicirme que unha pinga de orballo no medio do Sáhara era máis que ouro. Sorrín. Non quixen saber máis.

Café Kibu. A Valenzá. Venres, 8 de agosto de 2025

ALGO MÁIS QUE UNS SIMPLES INTRUSOS

 

Levaba tempo sen que o concello de Baños de Molgas acudise na miña axuda para que lle quitase as castañas do lume, como noutras ocasións en casos de investigación, de espionaxe, mesmo de “execución”. Acaban de chamarme porque seica levan dous ou tres días vendo uns cantos intrusos roldando pola vila. Semella que teñen o cuartel xeral nas Mestras. Collo ó momento o coche e marcho a fume de carozo. Coas mans baleiras. Na palleira da vila molguesa teño todo o que necesito.

Antes —porque non quero pecar de arroutado—, bótolle unha ollada ó recinto para saber ben que pasos teño que seguir... e que armas teño que usar, se é que hai que usar algunhas. A verdade é que As Mestras están cheas de —nótaselle ás leguas— gardacostas, o que, e aínda que a miña intelixencia é das pobres, dáme a entender que alí algo se coce, que nas dúas tendas de campaña afastadas uns metros das 10 ou 12 usadas polos escoltas, hai algo máis que uns simples intrusos. Máis ben, os líderes dos intrusos. Se se me poñen farrucos, penso que co fouciño me chega.

Volvo á palleira, poño unhas polainas (nunca se sabe como poden reaccionar os gardacostas), collo o fouciño e baixo de novo, con calma, pero con algún, iso si, latexo do corazón algo máis forte do habitual. Xusto cando empezo a dialogar cos primeiros gardacostas que me saen ó paso, vexo que dunha das dúas tendas citadas saen Donald Trump e Benjamín Netanyahu. Nin diálogo nin hostias; fago unha desfeita co fouciño.

Ante a prensa confeso que a eses dous elementos os confundira tamén cos escoltas e que, agora, xa non había volta de folla. Aquí paz e despois gloria.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 8 de agosto de 2025

Foto: Parque das Mestras (Baños de Molgas)