SAÍR

Nin as adversidades climatolóxicas son quen de facerme desistir das miñas típicas saídas. Xa poden caer chuzos do ceo ou subir do inferno, que saio. Xa pode conxelarse o mundo, que saio. Pode caer unha bomba nuclear, que son capaz de saír para amortecela, freala co meu lombo. Pode haber unha seca universal, que saio na procura de auga no mesmo deserto. Pode haber unha imposibilidade imposible, que saio para convertela axiña nunha esperanza esperanzada.

Xa poden desbordar todos os ríos, regatos, lagoas e mares, que eu saio. Subirei á Perla Negra e serei o Jack Sparrow da serie celestial, divina e real. Saio por calquera porta, incluso pola carral. Saio por calquera punto cardinal e marcho deica o infinito e máis alá. Saio do soño que estaba soñando e deixo que a realidade me poña no meu sitio.

As adversidades climatolóxicas asoman nun amén, pero nun chiscar de ollo tampouco lles fago caso. Porque saio chovendo, nevando, caendo a canícula, con saragana, tronando, alustrando, xeando. Saio á carreira, saio á estrada, ó camiño, á rúa, á canella, ó carreiro. Saio para sentarme nun lameiro e para pousar ante un balcón e cantar unha serenata de amor. Saio de Galicia polo Padornelo ou polo océano Atlántico. Saio para Portugal ou para subir a un campanario.

Saio cos pés arrastrando, pero saio. Saio con parsimonia, pero saio. Con lentitude, e saio. Con galbana, e saio. Saio correndo, amodiño, en silencio, berrando, asubiando, bailando, ergotiando, mirando e incluso saio cos ollos pechos. O caso é saír. Segundo uns marchan porque teñen que marchar, eu saio porque teño que saír. Así de simple.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 27 de febreiro de 2025

IMAXES

Deixo caer a cabeza sobre a almofada e vexo como pasan imaxes que me obnubilan, que me asombran, que ansío. En cada imaxe vai un recordo, un tempo que foi, un sorriso, unha queixa, un xogo, unha carraxe. Algunhas mesmo se acumulan nos músculos ou tendóns que unen o pescozo cos ombreiros producindo unha tensión que case manca, que case doe. Hai imaxes nas que liberas unha guerra interior, como as hai que te elevan máis alá das estrelas ou ó sétimo ceo.

Coa cabeza sobre a almofada cantaruxo un tema musical para poñerlle banda sonora a esas imaxes que van e vén, que se mesturan, que se xonguen formando unha colaxe sentimental ou romántica ou filosófica ou social ou laboral ou deportiva. E do recanto da memoria sae o instante no que... No que sobre o visor estaba todo un momento, un lapso, un intervalo, un intre. Tamén un vestido, un sorriso, un gorro, un pantalón, un peito, unha coleta, unha garavata, un sombreiro, un inicio de movemento, unha ollada fixa.

Hai imaxes polas que se baila un tango sobre o arco da vella ou sobre a galla dun loureiro. Como as hai nas que pingas de orballo humedecen o clixé da ocasión, do silencio na paisaxe, do berro na pose, na postura. Hai imaxes que deixan coa boca aberta e co desexo de non seguir mirando. Tamén as hai das que non se aparta a ollada ata que doe a meniña do ollo, a pupila; esas que deixan a un cego... para ben e para mal.

Coa cabeza sobre a almofada pasan as imaxes con rapidez, con lentitude, pero sempre coa ansia de, algunhas, velas unha e outra vez. Porque as hai que abraian, que pasman, que marabillan.

Finca Fierro. Barbadás. Xoves, 27 de febreiro de 2025

A CULPA É DA INFANCIA

Boteime ó monte a cazar saltóns. Mellor, ós lameiros; máis en concreto, ós dous lameiros que o Trono ten nos Lamas. Non sabía que facer nesta tarde soleada e acordeime da pesca e da cana de pescar, a que teño parada e colgada na palleira. Ó lembrar a cana foi coma se vira o anzol e tamén foi coma se o vira baleiro. Non quedaba outra que meterlle cebo. Para coller bichos no río, a auga aínda estaba fría. Para cazar moscas, estas aínda se atopan en hibernación. Quedaban os saltóns.

Collín camiño do lameiro do Trono. Levo un par de horas detrás dos saltóns e non vexo ningún. Seguro que aínda é moi cedo para que anden ó seu albedrío. Ó pouco tamén caín na conta de que non son pescantín. O da cana viña da infancia, de cando, por tan só unha vez, pesquei peixes nas pozas da Tapada dos Ferreiros, no monte Medo. Que nin alí a usei tampouco, xa que os peixes andaban á de riba por culpa da seca e collíanse perfectamente coas mans. Os pobres boquexaban de tal maneira que ata me daban pena.

Aínda non sendo pescantín nin habendo saltóns, eu seguín dálle que dálle na súa procura. A testán non hai quen me gane. Trepei todo o lameiro, os dous lameiros (só os separa unha caldeira de pouca máis dun metro) e nin rastro de saltóns. Case me dixen que me quedaba a opción de poñer de cebo unhas flores de toxo e ir ás ras en vez dos peixes. Tampouco vin ras. Puto tempo este! Polo frío, digo, e aínda que a tarde estea soleada. Non me desgustei moito polo detalle de que non son pescantín. Nin sequera de ras. A culpa é da infancia.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 25 de febreiro de 2025

Foto: Lameiro dos Lamas (Baños de Molgas - Ourense)

O XERUNDIO DO VERBO ANDAR

E que tal se son o xerundio do verbo andar? Hoxe case que non. Mellor quedar quieto. Por moito que me chamen o rápido de Bouzas, ou a locomotora, ou o acelerado; hoxe non quero andar. Co ben que estou aquí, tombado, ó sol, na herba verde das Mestras, contemplando os vellos carballos, recios, marabillosos, impoñentes, e escoitando o canto da rula e do pombo, mesmo das pegas e corvos, e, como non, o suave murmurio da corrente do río Arnoia. Mira que estou parvo; semello un paiolo con todas esas descricións. Semello un principiante gramatical. Que si a luz da lúa, que se as cores do arco da vella, que se os latexos dun corazón, que se o brillo no iris dos ollos. Paiolo por completo!

Si, certo, agora mesmo, quieto estou mellor. Nestes momentos son máis ben unha ringleira de adxectivos da galbana: desde galbán e baleigán a zolado e vago, desde calaceiro e camanduleiro a truán e preguizoso, desde folgazán e gallofeiro a preguiceiro e paduán, desde gandulo e lacaceiro a nugallán e moulón, desde lampantín e lerchán a loubán e langrán. Como para non exclamar sobre a riqueza da nosa lingua! Dunha simple galbana!

Definitivamente, hoxe non quero ser o xerundio do verbo andar. Hoxe son case un obxecto que non se move das Mestras, aínda que, iso si, a mente corre detrás das avespas na busca do néctar das flores e na procura dos ovos dos niños das carrizas, ou das azulentas, ou das lavercas. A mente empeza outra vez a apaiolarme a cabeza para que solte aquí pensamentos ou ideas melosas, sen sentido. Case me tenta ser de novo o xerundio do verbo andar.

Café Rooster. Ourense. Luns, 24 de febreiro de 2025

Foto: Parque das Mestras (Baños de Molgas - Ourense)

CADA LOUCO CO SEU TEMA

 

Un salouco que, quizais, non proceda. Un reloxo que marca os cuartos. Un coche medio escarallado. Un ronsel no ceo e medio arco da vella. Un salgueiro florido. Unha pelota redonda e un balón ovalado. O mazadoiro da burga. Unha escaleira de pedra. E Luis Eduardo Aute dándolle á tarabela. Queren os elefantes bambear sobre a arañeira? Quere o infinito seguir deica o máis alá ou volver para acá? Quere o desexo amortecer as ansias da ansiedade? Quere Jason Bourne recuperar a memoria? Quere Mad Max unha lata de gasolina?

Quero ser o heroe dos nobelos que se enlean por si mesmos e o Jack Sparrow que navega coa Perla Negra polos océanos da esperanza. Quero ser o folio en branco e o bolígrafo negro que escribe azul. Quero ser o móbil gris que ensina palabras brancas coas que a alegría vai por barrios. Quero ser a gaiola sen barrotes e o país sen fronteiras. Quero ser a bandeira galega e o berro que se solta desde un dos outeiros do peito.

Un latexo. Un canastro na aira. Un campo de fútbol. Un libro de filosofía. Un raíl da vía do tren. Un vagón de tren que non se move. Un movemento que se si se bota a correr. A carreira que leva a Vazcovaz. Unha vaca parida. Un boi en celo. Un burro que ornea. Un caderno cheo de letras. Un berro seco. Outro berro seco. Un terceiro berro seco. Por que de noite todos os gatos son pardos? Por que a lúa se acocha tras unha nube branca? Por que temos que soportar a Donald Trump?

Cada louco co seu tema e cada tema co seu esperpento. Que non todo o monte é ourego. Ás veces é un mar de toxos amarelos que enchen a alma de anhelos. O dito: cada louco co seu tema.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Sábado, 22 de febreiro de 2025

Foto: Vagóns parados na Estación de Baños de Molgas (Ourense)

A OLLADA PERDIDA

Durante uns longos minutos quedei coa ollada perdida e custoume un mundo atopala. Quedar sen mirada ten o seu aquel, non é cousa de rir, non é cousa de pouco. É, simplemente, un problema moi grande. Ó perder a mirada hai que facer un plano ben feito, unhas rutas, uns itinerarios ben sinalados para atopala de novo. É que cando un queda coa ollada perdida, o problema está en que non sabes onde a perdiches, onde a perdes. Miras e non ves.

Imaxinade que non consigo atopar esa ollada que perdín. Que vexo? Non vexo nada! Como moito, o baleiro tan só. Non poder ver como chove ou como hai sol, como se bambea un salgueiro ante a forza do vento ou como se moven as agullas do reloxo da igrexa de Baños de Molgas é como morrer un pouco. Non ver como florece o toxo, como canta a rula, como empreña a vaca, como mente o político, como marca un gol Iago Aspas ou David Ferreiro é como vivir sen vivir.

Visto o visto, o mellor é non deixar perdida a ollada, nin tan sequera nun punto concreto; non vaia ser que non o atopemos. Se ese punto concreto está lonxe... xa sabemos que a vista engana moito e non vaia ser o demo que tal punto non sexa tan concreto, tan preciso.

Visto o visto, toca mirar sempre cara á adiante; e ben. Tamén se pode mirar para atrás; pero ben. O caso é non deixar a ollada perdida. Sempre hai que buscar algo. Un punto de apoio. Un obxecto no que apoiar a conciencia, as ansias, os desexos, as ganas. Todo.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 21 de febreiro de 2025

Foto: Campanario da igrexa de Baños de Molgas (Ourense)

MALA SORTE E BOA SORTE

Orson Welles foi un xenio. Un xenio cinematográfico e lanzando sentenzas e razoamentos tan claros que abraiaban, conturbaban. Un deles foi sobre a xustiza: “Ninguén obtén xustiza. A xente só ten boa sorte ou mala sorte”.

Hai pouco, un home tivo mala sorte... coa xustiza. Pasou case dous anos preso nun cárcere de Lugo sen ter por que. Agora indemnizárono con 15.000 euros. Ten prezo a liberdade dunha persoa? E se o ten, son tan baratos dous anos sen liberdade? Nin tan sequera me tiro á xugular dos danos morais e psicolóxicos. Non vou entrar no tema da condena do home (inocente), simplemente chega o dos 15.000 euros para botar as mans á cabeza e clamar contra a xustiza. Por ese prezo ata case era mellor que o home seguise condenado (inocentemente) para que non soubésemos o prezo da súa liberdade; perdón, da súa inocencia. Ante isto, a xustiza, esa que debería ser digna, única e igualitaria, é máis ben o cabalo de batalla do inocente, ou a mala sorte do inocente.

Na noite de onte e na madrugada de hoxe de hai 44 anos si tivemos boa sorte a maioría dos españois ante a inxustiza que se estaba a cometer no Palacio das Cortes ou Congreso dos Deputados por un tipiño chamado Antonio Tejero, co grao de tenente coronel, que, nun amén, entrou en tal recinto para soltar aquilo de “quieto todo o mundo!” e “séntense, cona!”

A verdade é que España quedou quieta e medio paralizada durante toda unha noite, coas partes baixas formando un nó na gorxa, co tremelicar no corpo e co desempoara de moitas maletas ante a perspectiva de ter que “emigrar”, de ter que fuxir para países estranxeiros. A min mesmo, e como se adoita dicir, se me puxeron de gravata porque, a un ano da licenciatura do servizo militar, xa me vía de novo vestindo o traxe caqui sobre o meu lombo e co cetme ou fusil sobre o ombreiro dereito.

Menos mal que, foi de xustiza, que tal golpe de Estado non fose adiante, pero a angustia desa noite e incluso dos días seguintes, a 44 anos vistos, aínda furga sobre as nosas conciencias, sobre os nosos corazóns e, o medo, nunca se marchará por completo. Porque, para máis aquel, hoxe en día, mesmo neste noso país, seguen os ruídos de sables co zunido, co zunzún sobre as nosas cabezas.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 22 de febreiro de 2025

NON SEI DICIR ADEUS

Non sei dicir adeus. Ó primeiro que pillo, doulle a roncha. Tan ben lle podo falar da estrutura orgánica dun sapoconcho como do diámetro ou tamaño dunha pinga de orballo, que non é o mesmo que unha pinga de auga, ou de aceite, ou de leite, ou de vinagre. Son moi bo falando dos planetas ananos, da flor do toxo e do tempo que lle leva á Perla Negra cruzar o océano Atlántico.

Con cada persoa que me encontro, podo moi ben soltarlle toda unha conferencia sobre a forma de cubrir unha solicitude ou unha instancia para a administración. E dáme igual que sexa a galega como a española. Mesmo podo cubrila en portugués. Porque tamén son bo nos idiomas falados. Nos escritos xa é outro cantar.

Podo falarlle, a calquera, sobre a reacción dun fouciño cando corta certos obxectos. Non é o mesmo cortar un toxo normal que un arnal. Tampouco é o mesmo tallar unha galla de castiñeiro que a dun carballo. Como tampouco é o mesmo darlle co fouciño a unha cana de bambú ou a unha cabeza humana. Neste último caso está en xogo a vida dunha persoa, que xa son palabras maiores; é dicir, moito sentidiño co fouciño.

Non sei dicir adeus porque me gusta darlle á tarabela, á lingua. E podo dicir que, se chove e vas sen paraugas, seguro que te mollas. Ás veces incluso se molla un igual ou case igual levando o paraugas aberto. Agora os paraugas non son coma aqueles familiares de antano, aínda que estivesen máis que remendados. Non sei dicir adeus, mais, agora mesmo, non me queda outra que dicir... adeus.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 21 de febreiro de 2025

NON VAIA SER QUE SE ACABE O MUNDO!

Hai uns días fun devolver un libro á biblioteca de Barbadás e a bibliotecaria (aproveitando que anteriormente xa devolvera outro, consultara a miña ficha), sorprendeume coa noticia de que levaba pedidos en préstamo máis de cincocentos libros, desde que me dera de alta aí nesa Casa da Cultura Manuel María.

Entendendo que me parecía unha boa cantidade, quixen saber a data exacta desa alta para poder saber se realmente era unha boa cantidade un non. Non tardamos en sabelo: o 22 de novembro de 2017, ou sexa, hai catro anos e tres meses. Non tardei en botarlle a conta para que, anualmente, me dera unha idea aproximada. Sobre 70 libros ó ano e case seis ó mes. (Fago constar que neses máis de 500 libros, hai uns cantos que saíron en préstamo da biblioteca Nós, a de Ourense; aínda que a media acabo de sacala dos 500 xustos, deixando os picos para a Nós). Tal cantidade, a de 70, non vai mal desencamiñada, cinguíndome ó evento que se realizou hai uns meses para agasallar ós máximos lectores da biblioteca da Valenzá, onde se descubriu que eu lera en todo o ano 69 libros. A media dos 70 podo alcanzala perfectamente pois, aínda que sexa de pascuas a ramos, sempre leo algún outro libro a maiores, ou ben por agasallos ou ben por préstamos particulares.

Creo que de todos é sabido a miña afección pola lectura, aínda que recoñezo que, por circunstancias e, por que non, pola idade, xa non leo como lía. As circunstancias fanme realizar outras tarefas que non me deixan tempo para a lectura, e a idade non me deixa que aguante horas seguidas como as aguantaba. Non obstante, non me queixo; á menor oportunidade que teño, tiro para adiante tragando páxinas e páxinas. Non vaia ser que se acabe o mundo!

Finca Fierro. Barbadás. Venres, 21 de febreiro de 2025

Foto: Biblioteca da Valenzá (Barbadás - Ourense)

O LATEXO DA EXISTENCIA

Unha corda. Unha pedra. Un vaso. Un silencio compartido. Unha banda sonora nos oídos. E o ceo está gris, ameazando chuvia. Un embate. Un empate. Un partido. Un barullo. Un principio. Un final. E o monte que arde polos catros costados.

Arden os pensamentos sobre o que foi e sobre o que é. Sobre o que será, arderán ou non. Arden os galimatías, os enredos dunha conversa e os minutos de silencio. De rapaces berrabamos “auga, que arde o río”. De rapaces ardían as ansias e as présas. De rapaces todo era bonito, mesmo o que non era bonito.

Unha cunca. Un café. Tres sorbos. Unha pomba coxa. Un móbil en silencio. Un coche metendo ruído. E todos os camiños conducen a onde queiramos que nos leven. Un alustro. Un trono. Unha treboada. Unha saragana. Unha nevada. Un inverno. E todas as fases da lúa ocorren, suceden sobre un ceo gris, escuro, nubrado, estrelado.

A vida é un ceo clariño e certos berros traspasan fronteiras. Fronteiras que... malditas sexan! A liberdade debería ser única e universal; sen muros nin arames nin fronteiras. A liberdade é o latexo da existencia. E a gaiola rota, aberta, sen barrotes, baleira. Baleira!

Un bolígrafo. Un caderno. Medio verso. Un parágrafo. Un poema. Unha novela. Unha obra de teatro. Unha película. E o boureo quere meter baza para que o silencio se acovarde. Un instante. Unha ilusión. Un devezo. Unha foto. Un espello. Unha luz. E o silencio non se acovarda; pouco a pouco, instante a instante fíltrase por entre o alboroto.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 18 de febreiro de 2025

O TRAVIS MOLGUÉS

Estaba a pasarme o de Robert De Niro en “Taxi Driver”. Que a sociedade empezaba a rañarme onde non debía. Unha e outra vez. Díxenme que non me quedaba outra que emular a Travis Bickle; el cunha pistola e eu cunha fouce da seitura. Non tardei en marchar correndo á palleira e descolgala da parede da mesma. Aproveitei para poñer unhas polainas (nunca se sabe o que pode pasar en actos repentinos e de carraxe) e saín ás rúas molguesas na procura de cabezas. Xa sei que os de Baños de Molgas son veciños e máis que veciños, pero a sociedade é unha forma de organización característica do ser humano, que consiste en agrupacións de individuos entre os que se establecen relacións organizadas, ben por leis naturais, ben por medio de institucións, regras, etc. Os molgueses son seres humanos que se agrupan na vila. Con iso chega. A gran putada está precisamente en empezar a cortar cabezas pola miña propia vila. Puiden empezar, por exemplo, por Maceda, pero a fouce estaba na palleira que teño en Baños de Molgas.

Non teño porque dar tantas explicacións. Posto xa no papel de Travis, iniciei o percorrido moi suavemente; máis coa intención de darlle tempo ós veciños a que agochasen,a que se ocultasen nas súas casas, que coa intención de guillotinar individuos amigos. A ver se percorridas todas as rúas non atopaba a ninguén e, entón, si, coller camiño de Maceda e alí poñerme as botas ou facer boa feira.

Polas rúas de Baños de Molgas mesmo asubiaba ó estilo Morricone para que a xente soubese que non lles merecía a pena chupar cámara, ou sexa, saír en planos curtos; non fora o demo que... No fondo son un sentimental.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 17 de febreiro de 2025

Foto: Rúa Manuel Santamarina (Baños de Molgas - Ourense)

EN OCASIÓNS VEXO... VIVOS E MORTOS

En ocasións vexo mortos, dicía aquel neno nunha película, e tamén Melendi nunha das súas cancións. Eu teño ocasións nas que non vexo nada e, non obstante, todo pasa. Tamén é verdade que moitas veces vexo de todo; desde unha cegoña aterrando no campanario da igrexa de Baños de Molgas ata un saltón choutando polos lameiros do Río Vello.

Por ver ata vexo conciencias que non se alteran e sementes de tristeza esvarando polas meixelas. Vexo beizos aproximándose ós bicos do peito e vexo historias nunha simple tatuaxe. Vexo como se cerra o círculo da circunferencia e as sete cores do arco da vella.

Eu tamén vexo mortos; os que se foron e algúns que aínda están vivos, pero que semellan máis que mortos. Vexo un ceo azul con tan só unha nube branca e un lobo ouleando desde os outeiros dun peito. Vexo un poema que non ten fin e unha esperanza que non se perde. Vexo correr as troitas polo río Arnoia e nadar as rulas na presa do Segundo. Vin como o sábado lle deu paso ó domingo e como este lle dará permiso para entrar nas nosas vidas ó luns. Vexo fútbol nunha pista de tenis e os chourizos de cebola colgando dunha lareira.

O neno da película e Melendi viron mortos. Eu vexo vivos que, por veces, buscan a morte. Vexo vivos que soben e baixan, que entran e saen, que buscan e atopan, que falan e calan, que corren e quedan quietos. Vivos que viven en si mesmos e, uns poucos, que viven para os demais. Vin un principio e vexo un final. Este final.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 16 de febreiro de 2025

Foto: Campanario da igrexa de Baños de Molgas (Ourense)

VÉMONOS

Hai uns meses cruceime cun veciño, cun amigo, cun colega, cunha persoa, cun individuo, cun suxeito —que máis dá— e logo de falar e de recordar tempos, despedinme cun “vémonos”. Non o vin máis. Houbo días nos que incluso o busquei a propio intento para saber del e, por que non, para seguir lembrando as nosas fazañas, xestas ou proezas da infancia. Fixerámolas de todas as cores; boas e malas, con castigos e con premios. Que carallo, eramos rapaces.

Hai uns días souben del por medio doutro veciño, amigo, colega, persoa, individuo, suxeito —que máis dá— que me contou que se subira a un barco (seguro que foi á Perla Negra, tal como era el, medio pirata) para, ou facer as Américas, ou a darlle a volta ó mundo. Coñecéndoo, calquera das dúas opcións era boa.

Espero, confío e desexo que volva calquera día; non quero que ese “vémonos” me rille, me escaravelle, me foce na conciencia. Eu dixérallo de bo corazón, coa ansia de velo axiña de novo. Como digo era veciño e amigo.

Tal colega, persoa, individuo ou suxeito chamábase —e confío que se chame igual— Indalecio Osirio Santurce. Nós, para abreviar, atallabamos co seu nome: Inda. Alcume tíñao como todos os da vila de Baños de Molgas, pero por iso de ser amigo, non o digo. Por respecto. Pola súa ausencia. Ás veces son así de bondadoso, de benévolo, de boa persoa. E como tal, sigo con ese “vémonos” furgándome nos miolos. Tíñalle cariño a Indalecio, a Inda, o veciño, amigo, colega, persoa, individuo e suxeito que seica se subiu a un barco e marchou.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 14 de febreiro de 2025

Foto: Balneario de Baños de Molgas (Ourense)

MORRER COAS BOTAS POSTAS

A expresión “morreron coas botas postas” fíxose famosa en 1941 cando se estreou a película co mesmo título que dirixiu Raoul Walsh e interpretou Errol Flynn e Olivia de Havilland. Cando o personaxe de Flynn (o xeneral Custer) partiu cos seiscentos soldados do famoso 7º Rexemento de Cabalaría para Little Big Horn a enfrontarse cos indios; estes, que eran seis mil, aniquiláronos como lles deu a gana... que morreron coas botas postas.

Digo que a expresión fíxose famosa coa película, pero como un dos seus significados é aquel de morrer facendo aquilo que che gusta, enténdese, entón, que tal expresión se usase xa desde que o mundo é mundo. Un dos que, por desgraza, lle tocou vivir tal situación foi o grandioso Molière, que hoxe fai exactamente 352 anos (17 de febreiro de 1673), morreu coas botas postas mentres representaba “O enfermo imaxinario”. Tiña 51 anos, un mes e dous días.

Jean-Baptiste Poquelin, Molière, está considerado como o mellor escritor francés e un dos mellores dos mundo. Din que é o pai da Comédie Française e mestre do clasicismo imperante na Francia do século XVII. Tamén se fala que os seus traballos interprétanse con máis frecuencia que os de calquera outro dramaturgo actual. Era moi crítico, incluso algo sádico e perverso cos burgueses, coa hipocrisía relixiosa, cos falsos, cos mentiráns; pero tamén sabía moi ben como facer rir á xente. Era feliz facendo rir á xente.

Estudou dereito, que só exerceu durante seis meses. O del era asistir ós parladoiros dos “libertinos”, un movemento cultural estendido en Francia por ese século XVII, pero a súa orixe remóntase ó século XIII entre Francia, Alemaña e Italia e fai referencia ó espírito libre ou pensamento sen determinados dogmas.

En 1642 substitúe a seu pai como tapiceiro do rei Luis XIII e relaciónase coa familia de comediantes Béjart. O 30 de xuño de 1643 asina con esta compañía a acta de constitución do Ilustre Teatro e inician xa un período de xiras por provincias do sur de Francia. O papel de Molière non consiste só en actuar, senón que xa empeza a escribir as súas farsas e tamén a dirixir tal compañía. Porén, custoulle moito alcanzar a divindade que ten hoxe. Tanto que as súas obras mestras, “O misántropo” e “O médico a paus” non chegarían ata 1666, vinte anos máis tarde dos seus inicios.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 15 de febreiro de 2025

MALDITA CABEZA!

De camiño díxenme que tiña que pensar en algo. Botei a ferver a cabeza, a acelerar os miolos e... non me sae nada. Ás veces non saen as cousas como un quere ou desexa. Pode unha folla de amieiro aterrar sobre a herba verde da Pitediña sen mancarse? Depende. Se cae de punta igual se dobra e lle doe. Se cae de plano pode pillar a punta dunha agulla de costureira e a picada máis seguro que lle doa. Pode unha vara aguillada picar no cu dunha vaca? Depende. Se o labrego que a tangue ten présa, seguro que lle dá unha picada. Se non ten présa, igual mira para os niños das pegas ou para os biosbardos e deixa o cu da vaca en paz. Eu, por non as picar, por non tanguer, e para non aburrirme, botaba man das novelas do Oeste ou dos libros da biblioteca de Baños de Molgas e mataba o tempo, ou sexa, o aburrimento. lendo.

Andado un bo cacho do camiño os miolos queren rebentar de tanto premer e... nada de nada. Non me sae nada. Que se Mariza di “Quem me dera” e Aurora Villatoro que “Quien me diera de beber” e eu que cada louco co seu tema. Isto tamén o dicía Serrat, pero con este xa son palabras maiores. Que se a Perla Negra suca os océanos e a troita corre que te corre polo Arnoia abaixo. Ou era para arriba? Que máis dá a dirección; o caso é que quen corre é unha troita e quen leva a auga é o Arnoia.

Rematado o camiño, sentei nunha cadeira para arrefriar un pouco esa fervura de pensamentos, de ideas que non me levaron nin me levan a ningún lugar porque... nin me saíu nin me sae nada. Maldita cabeza!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 13 de febreiro de 2025

Foto: A Pitediña (Baños de Molgas - Ourense)

PARVOS E PAIOLOS

Chameille paspán a un que estaba de pasmón no tellado dun canastro da Aira de Arriba de Baños de Molgas. Miroume de esguello e, con desgana, díxome que estaba a contemplar os biosbardos. Rinme del, claro. Quen contempla hoxe os biosbardos! Eu, como moito, ergo a mirada ó ceo e vexo como pasan os avións e como voa algún que outro vencello. Sempre fun home de mirar para o ceo. O veciño do tellado do canastro nin el mesmo sabe moi ben para onde mira, por moito que diga dos biosbardos.

Como non quixen que o asunto fose a maiores, máis alá da tÍpica risa que deixara caer, optei por falarlle da media sombra que me asombra. Agora foi el o que se riu de min. Seguro que foi porque estaba chovendo. Recoñezo que metera os pés polas mangas falando da sombra. Sen sol non hai sombra, pensei polo baixiño. Chovía sobre a Aira de Arriba e... sobre as nosas cabezas.

Ó final acabamos en boa harmonía falando dos palleiros de palla, de cando se instalaban nesa aira e de cando chegaba o momento das mallas. Estabamos a poñernos tan sentimentais que non tardou en asomar outro veciño para insinuar que eramos uns parvos e paiolos por recordar tempos que xa eran de moito máis alá do pasado, de cando os corvos voaban baixo e os toxos non picaban. O dos toxos, nin un nin o outro o entendemos, pero non dixemos nada para non semellar aínda máis apaiolados.

O primeiro veciño baixou do tellado do canastro, díxome adeus e, ó segundo veciño, soltoulle aquilo de “bícame no cu que teño paxariños” e marchou a todo correr. Eu rin, como non ía rir!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Mércores, 12 de febreiro de 2025

Foto: Canastros na Aira de Arriba de Baños de Molgas (Ourense)

MÚSICA

A música amansa as feras. Ou mata a cabeza. Cancións que soan. Cancións que se gravan. Cancións que se perden, que se cambian de formato. Que se Melendi di unha cousa, Leonard Cohen contesta con outra. Que se Richard Clayderman usa o piano, Elvis Presley baila un rock and roll enriba dun valado. Que se Miguel Ríos vai ó parque, Víctor Manuel marcha para Asturias. Que se as Tanxugueiras arman o demo, Guadi Galego emociona cun pequeno verso, cun simple latexo.

Cancións que din algo. Cancións que non din nada. Cancións que mancan, e que emocionan, e que fan bater o peito, e que enlean, enrolan a ansiedade, e que te fan bailar sobre a punta dun toxo, e que te elevan ó sétimo ceo. Cancións que marcan un ritmo. Cancións que te adormecen. Música que entra nas entrañas.

Que se Morricone lle fai tocar a harmónica a Charles Bronson. Que se as tropas inglesas rebentan a ponte sobre o río Kwai ó ritmo duns asubíos marabillosos. Que se nun duelo de banxos se enfrontan as catro estacións de Vivaldi coa cabalgata das valquirias de Richard Wagner. Que se o folk de Milladoiro nos fai bailar sobre a punta dun pé, o góspel de Aretha Franklin nos leva á conversión da alma.

Música por uns auriculares. Música entre catro paredes. Música desde os outeiros do peito. Música que apousenta nos bicos do peito do propio peito. Música sobre un cabelo dourado. Música que vai e vén polas andainas do silencio. Cancións que se mesturan nun popurrí eterno. Cancións que acompañan na señardade máis silandeira e no barullo máis algareiro. Máis música, por favor.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 11 de febreiro de 2025

Finca Fierro. Barbadás. Mércores, 12 de febreiro de 2025

COA CABEZA GACHA E A LINGUA ROTA

Son o Secundino da Generosa. Cando quero andar boto primeiro un paso e logo outro. Ás veces quedo quieto, como agora. Agora estou sentado nunha cadeira tomando un café. Sempre tomo unha copiña de augardente, pero hoxe déuseme por un café. Case sempre son de ideas fixas. Case sempre. Hoxe, como se ve, cambiei.

Son o quinto fillo da Generosa e do Saladino, ambos os dous de Poedo, alá por Baños de Molgas. Dos catro irmáns non sei nada de nada; dous marcharon para as Américas, un falaban de que largara para o Congo e o cuarto sei que está en Australia. É todo o que sei porque, eles, tampouco queren que saibamos máis; nunca volveron dar sinais de vida. A verdade é que nin sabemos se están vivos ou mortos.

Eu, como vedes, estou vivo. Falo, respiro, de cando en vez escribo e berro moito, iso si. Subo ós outeiros e póñome a oulear coma os lobos. Ulo a flor de toxo e ouleo. Asomo polo balcón da casa e ouleo. Miro o meu reflexo no espello e ouleo. Ás veces ata creo que berro en silencio, que xa é dicir.

Teño 38 anos acabados de cumprir e cos estudos básicos. Son máis ben de lecturas de cómics e de novelas baratas. De pascuas a ramos vexo algunha película e síntome protagonista. Din que de parvo non teño un pelo. Eu confírmoo. Para enganar simulo que me falta unha fervura, pero sempre vou pola vida coa cabeza gacha e a lingua rota. Dixen mal? É igual. Sempre é bo confundir, trampear algo. Agora marcho, ou sexa, vou botar un pé para botar logo outro. Se é moi sinxelo andar; simplemente que, por veces, complicámonos a existencia.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 9 de febreiro de 2025

Foto: Igrexa de Poedo (Baños de Molgas - Ourense)

FOTOS

Fotos que sinalan un ir e vir existencial. Fotos que marcan o paso do tempo. Fotos que tapan títulos nos cantos dos libros e que mesturan accións, eventos, soidades, multitudes e recordos, moitos recordos. Fotos a esgalla.

Fotos nas que as miradas son o reflexo da alma, nas que as engurras marcan a dureza da vida. Fotos en branco e negro e en cor. Fotos dun tamaño e doutro. Fotos enmarcadas, sen enmarcar, soltas e en álbums. Fotos que se arquivan para sempre no recanto dos sentimentos e no recuncho da memoria.

Fotos que ás veces, unha, tan só unha, dá para escribir un libro. Fotos que, algunha, efectivamente, non din nada, deixan indiferente. Fotos que emocionan, fotos que cabrean, fotos que incluso mancan e doen, fotos vivas e fotos mortas.

Fotos de perfil, fotos de fronte, fotos por detrás, fotos afastadas, fotos dun punto concreto. Fotos cheas de desexo e que fan soñar. Fotos en posturas perigosas e en lugares demasiado accidentais. Fotos ante espellos. Fotos en autorretrato. Fotos de campo, de cidades, de igrexas, do mar, de natureza.

Fotos que, ó contemplalas, ten música e ritmo e melancolía e señardade e nostalxia, moita nostalxia. Fotos que falan dun antes e dun despois, dunha etapa e dun presente. Fotos que, seguro, terán un futuro.

Fotos que están aí... para recordar, para examinar, para saber, para estudar, para ditar, para babexar, para gozar. Para lanzar asubíos... ó contemplalas. Para ceibar expresións... ó recordalas. Mesmo para cantalas, e escribilas, e versificalas, e admiralas. Fotos que amosarán sempre toda unha vida.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 7 de febreiro de 2025

Foto: Pía bautismal á beira da igrexa de Baños de Molgas (Ourense)

MESTURAS ESPERPÉNTICAS

O río leva auga. A charca está seca. Unha merla sae por detrás dunha toxeira. Un sapoconcho mírame de mala maneira. Eu tan só lle busco tres pés ó gato entre tanta marea. E a Perla Negra sucando os océanos. Agora toca recitar o poema no que nada rima e escoitar unha canción que ninguén canta. Cousas máis raras se viron saíndo de esmorga, de foliada, de pándega.

Ceo escuro. Noite pecha. Pouca luz na penumbra. Gatos que miañan. Desexo ante unha estrela fugaz. Barbra Streisand facendo das súas coa súa voz. Estou só ante o perigo. Ante o perigo de non ver nada, de non sentir nada, de non escoitar nada, de non ser nada. Como moito, de sentir o baleiro.

Sorbo de café. Música nos oídos. Ruído de coches. Pombas amigas. Tatuaxes en zonas íntimas. Frases en novelas a medio escribir. Parágrafos en relatos sen fin; e sen orde nin sentido. Cada quen que rasque, que rañe o embigo.

Persoas que pasan. Baile de máscaras. Reflexos excitantes en espellos. Calma logo da tempestade. Auga que cae pola pel branca dunha figura inmaculada. Estrelas no ceo. Espazo infinito no firmamento. Quen é o chulo que tira a primeira pedra?

Berro seco. Bágoa que cae. Sorriso vermello e aberto, moi aberto. Ouleo de can. Silencio no monte Medo. Covardía mesturada co medo. Medo a escribir versos. Versos que non fan nin un pobre poema. Agora cada quen que lle pida landras ó castiñeiro ou peras ó carballo ou pan ó vento. Porque todo vai e vén do dereito para o revés. Ou da Aira do Forno para o niño do corvo. Incongruencia nas mesturas esperpénticas.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 6 de febreiro de 2025

Foto: Aira do Forno (Baños de Molgas - Ourense)

PERRENCHAS QUE ACABAN MAL

Seguimos a ter alma de desapiadados, de desalmados, de sádicos, de inhumanos. Por moito que a Sanidade vaia mal —que vai, vaia se vai—, non é escusa coma para ir con coitelos, fouciños, sachos e machadas ós hospitais ou ás residencias sanitarias, que foi o que aconteceu a tarde do luns pasado nas urxencias do Complexo Hospitalario Universitario de A Coruña, o Chuac. Semella que o individuo que asomou cun coitelo presentaba problemas psiquiátricos, pero nin isto é desculpa para tal acción. Como se pode ir a un complexo hospitalario cun coitelo? Como se pode permitir que entre desa maneira? Normal que agora os sanitarios esixan máis medidas de seguridade.

Porque, ese asunto, non é o único nin será o último que aconteza nos hospitais de todo o país. Creo recordar de ler ou de oír que hai unha media duns corenta ataques anuais a sanitarios e demais empregados dos hospitais; o que demostra que están completamente indefensos e, o que é peor, que non temos paciencia, que non valemos para recibir certos diagnósticos médicos. Crémonos inmortais e axiña lles botamos as culpas ós médicos ou a quen nos atende. Non asimilamos que o mal é noso e que, eles, precisamente, o que intentan é erradicárnolo. Sempre pecamos de intransixentes e non tardamos en alporizarnos. E hai perrenchas que acaban mal.

Como a rabecha que se pillou o Real Madrid polas actuacións arbitrais, principalmente a do outro día cando, xogando contra o Espanyol, un xogador deste club lle fixo unha entrada terrorífica a Mbappé e o árbitro non o expulsou. Coa igrexa topamos! É dicir, co Sancta Sanctorum do Real Madrid. O club inmaculado ergueuse en armas contra a arbitraxe, contra os estamentos futbolísticos e contra todo o que se lle poña por diante.

Confesan que a Liga está adulterada. Adulterada estivo sempre, digo eu. Adulterada polos dous poderosos (os brancos e os cataláns), que incluso o propio Jorge Valdano, sendo director técnico do club merengue, recoñeceu nun parladoiro televisivo. E se non que llo pregunten ó Celta no seu partido de Copa contra o Sancta Sanctorum, que lle escamotearon un penalti ós galegos e, a estes, nin se lles ocorreu presentar unha denuncia polo civil, como quere facer o gran Florentino Pérez. Que o Real Madrid fale de adulteración é darlle a razón ó noso Valle-Inclán cos seus esperpentos. Di Stefano dicía que o Madrid era o equipo do Réxime. Valdano di que todas as temporadas parten con, polo menos, 10 puntos de vantaxe sobre os demais por axudas arbitrais e de despacho. A min xa non me queda que dicir.

Finca Fierro. Barbadás. Venres, 7 de febreiro de 2025

A SINFÓNICA DE DETRÁS DAS POULAS

Estou a cargo da Sinfónica de Detrás das Poulas e vexo como o público está ansioso para que empece o concerto que celebramos todos os anos no Parque das Mestras, en Baños de Molgas. A Sinfónica compóñena practicamente media vila e sen distinción de idade, raza, sexo e... nunca me metín en temas de relixión porque sei que, esta, é de faca e callao.

Sen máis preámbulos empezamos cun tema sinxelo e moi coñecido do mestre Morricone para facer entrar en calor ó público, que é dos que asubían con ansia e con ganas ante a imaxinación dun Clint Eastwood liquidando ó feo e ó malo. Como intuíra, empezamos ben; das mans saían chispas por mor dos aplausos.

Nestes eventos sempre hai alguén que vai de intelectual, de culto e non tardou en berrar por un tema de Melendi. Aínda que houbo certas risas entre o entendido público, eu quixen cumprir co desexo do paisano. Cun simple xesto cara ós compoñentes da Sinfónica, estes buscaron a partitura de “Se ela soubera”. Ó rematar vin que non fora tan mal a cousa: houbo aplausos, pero, iso si, sen a intensidade dos primeiros. Notei que gustara.

Porén, como a xente quería marcha, volvín ós temas máis coñecidos e optei polos Piratas do Caribe de Hans Zimmer. O público non tardou en subirse á Perla Negra e deixarse levar polas mansas augas do río Arnoia. Intuían que, máis abaixo da Pillamadoira, podían estar moi ben acazapados tales piratas.

Volveron os aplausos ó ritmo do primeiro tema e non tardaron en pedirnos máis coñecidos. A xente non quería experimentos raros. E quixeron que rematásemos co Himno Galego. Xa tiña medo a que non mo pediran. Puxémonos todos en pé e a Sinfónica de Detrás das Poulas soubo portarse.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 6 de febreiro de 2025

Foto: Parque das Mestras (Baños de Molgas - Ourense)

SEN UN ÓSO DO PESCOZO

Levo tres meses e catro días mirando para o chan. Falloume un óso do pescozo e non me deixa erguer a cabeza. Non sei se o ceo segue azul, se as estrelas brillan na noite e en que fase está a lúa. O que si vexo con moita frecuencia, insistentemente, constantemente son cagadas dos cans. Iso hai a esgalla. Menos mal que como miro sempre para a abaixo, véxoas e evítoas. Por veces, aínda me costa evitalas... pola cantidade existente nas rúas.

Notei que me faltaba o óso do pescozo cando, nun amén, este se me derrubou sobre o peito. E por moito que o intentei, por moita forza que fixen, non houbo maneira. Só se me sostiña se empurraba cunha man polo papo. Non tardei en dicirme para que. Para o que hai que ver. E levo xa tres meses e catro días coa cabeza gacha, mirando para o chan.

Algúns pensan que ando así pola timidez, por apoucamento. Outros cren que é para non mirar para eles (aquí recoñezo que algún leva razón). E outros, o lóxico, que non estou ben da cabeza. E non estou, claro que non estou. Está dependurada porque me falta un óso do pescozo.

Vou ter que comprar un espello e colgalo precisamente ó pescozo para poder ver e saber se o ceo segue a ser azul. Tamén sempre me gustou mirar para a lúa, porque ás veces sorrime e chíscame o ollo esquerdo. E como lle coñezo as fases, quero saber en cal estamos.

Hai uns días chamei e visitei a un especialista en ósos, a un ortopédico deses e non lle me atopou solución ó mal. Así é que xa me vexo o resto da miña vida mirando sempre para o chan. Segue o ceo a ser azul? Seguen a voar os paxaros? Seguen sucando o ceo os avións?

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Mércores, 5 de febreiro de 2025

UNHA CARABUÑA DE ESPERANZA

Deixo caer unha carabuña, unha semente de esperanza a ver se xermina, se agroma e brotan froitos de realidade. A esperanza é o cabalo de batalla que nunca se rende. É o sorriso que asoma e a gargallada que chouta. É o soño esperto e a conciencia bailando ó ritmo dun latexo. É a carreira que nos leva ás leiras de trigo. É o silencio no que crece un pequeno ruxerruxe de anhelos e desexos e degoiros e devezos e ansias e cobizas. A esperanza é o afán, a ambición de recuperar o perdido.

O que se perde, se se busca, atópase. Non queda outra que buscar polas cores do arco da vella, polas pingas de suor ante certa ansiedade, polos balcóns que dan á posta do sol, polas canellas que baixan coa señardade ás costas, polas algarabías nas que pode haber o amén dunha pausa e polos espellos nos que o reflexo dunha realidade amosa o poder de toda unha figura sinfónica, celestial e auténtica.

Rego a esperanza mentres sigo buscando por ese universo sen fin as ladaíñas diarias, os réquiems polos asuntos perdidos e os instantes nos que todo foi, nos que todo aconteceu. E toda a ecuación xunta irá o recanto máis útil da memoria para, nun alustro, buscar e recordar.

Buscar e recordar é como analizar e coser e xunguir e atar esa esperanza para que non se volva efémera, para que non se sinta estraña ou rara. A esperanza será sempre o clímax da ansia. Onde hai ansia hai esperanza. Onde hai vida hai esperanza. Onde hai agarimo hai esperanza.

Finca Fierro. Barbadás. Mércores, 5 de febreiro de 2025