DE CABEZA A UNHA NUBE BRANCA

Tireime de cabeza a unha nube branca de algodón. Levei un golpe da hostia. Pensaba que era toda mol, branda, pero no medio había un penedo máis grande que o de Barricobos, onde esculpira o escudo do Real Madrid alá polos anos da infancia (tamén hai que ser paspáns... esculpir algo que, como dicía miña nai, non me daba de comer)

Quen se imaxina que, no medio dunha nube, habería un penedo? O que non me pase a min... Agora, claro, teño practicamente todo roto; desde o pómulo esquerdo ata o xeonllo dereito. Porque caín de xeonllos e fun de fociños. A maiores do golpe no óso malar, máis da metade dos dentes foron ó carallo. O costelar xa non ten xeito, polo que nin podo iniciar un simulacro de esbirro; como moito, aguantar coma os heroes as contraccións deica que se me formen bágoas nos ollos. Por certo, o ollo esquerdo xa non sei a quen pertence: se a min ou a un habitante da República Democrática do Congo... polo da cor negra, digo. O ollo dereito supura visións apocalípticas. Catro dedos da man esquerda, rotos. Dous da man dereita, rotos. Catro dedas do pé dereito, rotos. Dúas dedas do pé esquerdo, rotos. Meu corpo... completamente escangallado.

A maldita nube branca de algodón. Que escondía no seu medio un gran penedo. No que xusto fun bater. Eu andaba no alto da serra de San Mamede. Vin todo o val do Medo cheo de nubes brancas de algodón. Era a ocasión. Collín un pouco de carreiriña e lanceime ó baleiro. O baleiro ata que cheguei á propia nube, que estaba alí, un pouco máis abaixo. Non contaba co penedo. Estou escribindo coa mente porque os dedos...

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 7 de outubro de 2025

DOSIFICAR OS PENSAMENTOS

Dosifiquei os pensamentos. Pensar moito, por veces, esgótame. A maiores de que bastantes veces penso acelerado. E díxose sempre que as présas nunca son boas. As dos pensamentos, menos. Porque, estes, cando aparecen, intentamos seguir o seu ritmo ó momento, intentamos actuar xa. E, así, tan rapidamente, podemos escaldarnos. Si, mellor pensar con pachorra, paseniño, amodiño, dándolle tempo a que os miolos asimilen as presuntas accións, os supostos feitos. Pensar moito e correndo, ás veces, escangalla o hipotético resultado final.

Dosifiquei os pensamentos. Porque penso tanto que mesmo noto como me ferve a cabeza. Ou como mollo a almofada a causa da calor pensativa, meditabunda. Ou como dou voltas entre as sabas brancas. Porén, non só penso na cama; tamén penso andando, correndo ou facendo o parvo. Pensar estou sempre pensando. Porque... si, case sempre é bonito e barato.

O peor de dosificar os pensamentos é que, ó pensar tan lentamente, empezo a mesturar uns con outros. Ás veces fago tal nobelo que dubido que será peor: se pensar moito e correndo ou pensar pouco e amasándoos. Nesta vida todo se complica. Ata os pensamentos.

O absurdo xa chega cando mesturo pensamentos bos e malos, cando penso correndo e amodo. Todo nunha amasada que, ó final, ata poida que saia aceda, amarga. Como na vida; que quen moito abarca, pouco aperta. Unha carallada. Emporiso, en principio, sigo a dosificalos. Para que non me rebente a cabeza.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 6 de outubro de 2025

OS TERMÓMETROS DA MIÑA SAÚDE

Porque teña tose, non significa que estea enfermo. Porque me pique ou me rasque a gorxa, tampouco significa que estea enfermo. Porque teña a cabeza coma un bombo, non significa gran cousa. Porque me tremelique o corpo, aí xa empezo a dubidar algo. Porque non poida coa alma, aquí si xa que tornan as tornas. Porque non teña ganas de escribir, nin de ler, nin de ver unha película; máis que enfermo, é que xa estou nas últimas: agonizando. Aquí é onde si sei seguro que non son eu; que un mal se apoderou do meu corpo e estou a velas vir.

Máis ben, estaba. Porque noto melloría e a mellor proba é que xa estou escribindo. Sempre tiven como termómetro da miña saúde esas tres cousas, principalmente a de ver películas. Porque, escribir, ás veces, non apetece, non por falta de saúde, máis ben por falta de tema, de inspiración, ou por a simple galbana. Porque, a lectura, e aínda que sempre teña un libro á miña beira ou dentro da miña mochila, podo, quizais, ler algún que outro parágrafo ou algún que outro capítulo, pero tamén chega o momento no que todo cansa e, con maior motivo, se o corpo non está para troulas, para rexoubas. Pero o cine, as películas, ese xa é outro cantar. Sempre as vivín tan intensamente que me esquecía do mal que puidese ter.

Cando a outra noite non puiden ver a película porque nin ganas tiven de buscala, porque o que me pedía o corpo era tombarme e durmir, foi aí cando si souben realmente que eu non era eu. Que non necesitaba, que non precisaba poñer ningún termómetro baixo a axila para saber que o asunto estaba fodido. Por sorte, só foi un día coa súa noite. Agora mesmo, os tres termómetros marcan a temperatura perfecta da miña saúde, da miña vida.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 2 de outubro de 2025

Finca Fierro. Barbadás. Mércores, 8 de outubro de 2025

INTELIXENCIA ARTIFICIAL

Cando pensaba que todo quedaba en nada, botei man da miña intelixencia artificial e souben e dixen que máis alá do branco existen outras cores, non só a negra. Estou farto de confesar, de divulgar, mesmo de berrar, que hai máis que dereito e esquerdo, anverso e envés, PSOE ou PP, Real Madrid ou Barcelona. Por haber ata hai un depende.

A miña intelixencia artificial dá a entender que non todos os ríos levan auga e que non todo o mundo se acorda de santa Bárbara cando trona. Aquí, neste caso, algúns pensamos que anda o demo a golpes co divino, ou viceversa, e desexamos de corazón que os tronos sexan cada vez máis fortes, máis potentes. Miña nai, por exemplo, gozaba co ruído dos tronos. Eu son máis das tracas dos fogos artificiais. Ó mellor é por isto polo que a miña intelixencia é tan artificial.

Artificial. Feito ou producido pola arte ou a industria e non pola natureza. No meu caso é pola arte. Sempre fun propenso a ser intelixente, listo, culto, espelido, astuto, arteiro, douto, instruído, letrado, lido, entendido, erudito, versado, albelo, aleuto, esperto, vivo... O que pasa é que cando cheguei a C.O.U. (curso de orientación universitaria), cansei. A orientación tirou máis ás novelas do Oeste de Marcial Lafuente Estefanía e á galbana dos feitos. O de universitaria xa non sei que significa.

Porén, a miña intelixencia artificial aquí está: non hai tan só escuridade e luz (hai penumbra), día e noite (hai luscofusco), poesía ou prosa (hai teatro... político), galego ou castelán (hai sánscrito e arameo), boi e vaca (hai burros e ovellas), tigres e leóns (hai cans de palleiro). Todo iso significa que non son tan inculto, tan parvo, tan ignorante, tan panoco... E paro.

Café Brétema. A Valenzá. Martes, 30 de setembro de 2025

CAMIÑO DA BIBLIOTECA

Camiño da biblioteca. Paro a tomar o café. Á biblioteca vou restituír, devolver un libro e coller outro. Aínda teño dous na casa; un a medio ler. Pero non vaia ser o demo que me quede sen lectura. Sería como se se acabase o mundo. Xa lle dei un sorbo ó café. Vou co segundo. Que carallo, alá vai o terceiro, e café tragado. Moi rápido e moi sinxelo.

Estamos co veranciño de san Miguel. E si que se nota. Vai calor. Hai que andar pola sombra e... con gorra. Minto. O da gorra vén polo corte de pelo. Volvo mentir; de corte non ten nada. Foi unha tosquiada, unha rapada a conciencia. Seguro que por culpa do Atlético de Madrid, que por meterlle cinco goles ó Real Madrid, o meu fillo... ai si, vas saber do cabreo que teño encima! Colleu a máquina e deixoume como me deixou: practicamente ó 0. Hai que usar gorra para disimular.

Camiño da biblioteca. Aínda non cheguei a ela. Primeiro toca andar un pouco de can. Despois da devolución do libro, toca seguir de can para rematar facendo recados. O cometido dos xubilados é ese: facer recados e coidar dos netos. Como non teño netos... a facer recados! Ou encargas, que é o mesmo. De cando en vez é bonito adornar ou alongar a frase con algún sinónimo.

Camiño da biblioteca sigo coa música nos oídos. Agora mesmo soa o tema “Terror Birds”, de Harald Kloser, e que asoma na banda sonora de “10.000 a.C.”. Como xa tomei o café, como xa matei o tempo con contos sen xeito nin modo, sigo coa música camiño da biblioteca.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 29 de setembro de 2025

Foto: Biblioteca da Valenzá (Barbadás - Ourense)

NON ESTABA DE SER

Cun pequeno salto, Florentino Betán Bouzas, O Palanganas, plantouse no me dio da estrada e berrou: “mátame, camión!”. Como a distancia aínda era boa, O Palanganas non caera na conta de que era un tractor amarelo o que circulaba ó seu encontro. Debido a que a velocidade do tractor non ten nada que ver coa do camión —aínda que, a deste, tampouco sexa moito máis—, Florentino, O Palanganas, optou por non seguir esperando. Nunca tivo moita paciencia.

Emporiso, como tiña ganas de facer unha das súas, unha falcatruada da que xa non saíse nunca máis e da que se acordase todo o mundo, marchou correndo á pasarela do muíño para lanzarse desde ela ás augas do río Arnoia. De camiño cruzouse co Eliseo, o fillo da Erundina, A Sin Dedos (faltábanlle catro da man esquerda), e xa se puxeron a falar do partido de fútbol que viran xuntos hai dous días no bar de Antonio, O Gazpacho. O Palanganas esqueceu entón o motivo polo que se dirixía á pasarela do muíño.

Aínda sabendo que perdera a ocasión de acometer algo, díxose así mesmo de pasear un pouco polas rúas de Baños de Molgas e así poder lembrar o que realmente quería facer. E xusto cando alzou a mirada ó ceo e viu o campanario da igrexa, acordouse de todo, ou sexa, de poñerlle fin a todo. Pero tampouco puido ser porque a porta que daba ás escaleiras para subir pola torre da igrexa estaba pechada. Saíu ó atrio e, en vez de berrar, empezou a oulear coma un lobo. Aínda segue ouleando. A súa arroutada non estaba de ser.

Café Rooster. Ourense. Luns, 29 de setembro de 2025

Foto: Pasarela do Muíño (Baños de Molgas - Ourense)

POLA PRONUNCIA DUN VOCÁBULO

No outubro de 1937, hai exactamente 88 anos, na fronteira entre a República Dominica e Haití, ocorreu un dos episodios máis sanguentos e menos recordados da historia caribeña: a chamada Masacre do Perexil. Miles de persoas de orixe haitiano, así como dominicanos negros considerados “sospeitosos” foron asasinados por orde do ditador Rafael Leónidas Trujillo Molina.

Entre o 2 e o 8 de outubro, tropas do exército dominicano, xunto a civís armados, emprenderon unha operación de limpeza étnica. O número de vítimas, como na maioría das masacres, foi obxecto de debate, pero organismos internacionais e testemuñas diversas coinciden en que entre 15.000 e 20.000 persoas foron asasinadas a machete, coitelo ou balas nos fusís subministrados por, faltaría máis, os Estados Unidos de América.

A matanza recibiu ese nome por un detalle macabro. Os soldados dominicanos, encargados de identificar ós haitianos, pedíanlles pronunciar a palabra “perexil”. Os que non podían articulala co acento característico do español caribeño eran condenados a morte. Un simple vocábulo converteuse na fronteira entre a vida e a execución. Mulleres, nenos e anciáns; que é o que sempre impresiona máis das masacres, principalmente os nenos, pola súa inocencia e polo seu futuro percorrido existencial. A maioría dos corpos arroxáronse a ríos coma o Dajabón, coñecido desde entón como Río Masacre.

O horror transcendeu rapidamente as fronteiras e Haití protestou ante a comunidade internacional. Moi timidamente, pois o seu presidente desexaba as mellores relacións posibles coa ditadura de Trujillo, e ademais as masacres afectaron a un conxunto de “emigrantes rurais, moi pobres e sen poder político en Haití”, polo que a elite política haitiana non amosou indignación algunha polo sucedido. Porén, e coa axuda de Estados Unidos (outro que tal: primeiro dá as armas e despois simula que axuda) alcanzaron un acordo en 1938 polo que Trujillo aceptou pagarlle unha indemnización de 750.000 dólares ó goberno haitiano. A maior parte da indemnización roubouna a propia burocracia haitiana, polo que só se repartiron 1.340 dólares a 67.000 familias haitianas, é dicir, a 2 centavos de dólar a cada familia. Negocio redondo. Un simple pirixel, convertido en sentenza de morte, recórdanos a fraxilidade da dignidade humana fronte á intolerancia e o autoritarismo.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 4 de outubro de 2025

MIRADAS QUE MATAN

Case digo que si, pero dixen que non. Ó asunto que me propuxeron. Achegáronse dous tipiños e ofrecéronme moitos cartos para facer certa cousa. A tentación era moita. Porén, o caso, o tema cheirábame mal. Nada, simplemente polas caras dos tipiños. Máis en concreto, polas expresións. Non tiñan expresión! Mal asunto. Calquera ser racional, ó dicir ou ó facer algo, sempre haberá un momento no que o delate algún xesto. Estes dous tipiños, impertérritos por completo. E iso que estaban a ofrecerme moitos cartos! E iso que o caso que me propuñan era de rabo e rola, de rapar e peitear!

Pedinlles permiso para pensalo uns minutos. Eles, iso si, educadamente, non me premeron e sentaron no mazadoiro que estaba pegado no frontal da miña propia casa. Aí tamén me din conta de que os tíos eran como autómatas: facían o mesmo os dous a un tempo. Non se atrevían a mirarme ós ollos. Cada vez me cheiraba peor o asunto. E iso que eu, a causa dunha enfermidade chamada anosmia, non teño olfacto. Pero chégame a intuición para saber que a proposición cheiraba mal, non era flor de arrecender ou xema de ovo.

Durante eses minutos nos que pensei, cansei de mirar para eles e, recoñezo, de mala maneira. Xa digo que a cousa non estaba clara. Eles, non obstante, esperaron pacientemente. Como tampouco quería que se enfadasen, achegueime deica eles e, definitivamente, case digo que si, pero dixen que non. Aí si apareceron uns xestos seus... querendo botar as mans ós sobrazos. Non lles dei tempo a que sacaran as pistolas. Mateinos coa mirada.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 28 de setembro de 2025

Foto: Mazadoiro na rúa da Igrexa (Baños de Molgas - Ourense)

POLA CANELLA DOS SOÑOS

Luz de lúa. Raio de sol. Vara aguillada. Caxato de temoeiro. Aleta de peixe. Caldo de verzas. Quen pensa que a melancolía é o pracer de estar triste e a nostalxia o bambán daqueles recordos que veñen e van? Algúns deixarán que a memoria se meta nun túnel sen saída, mentres outros cremos que ten que bailar sobre as ondas do mar, que tamén veñen e van.

Nube branca. Ceo negro. Eixe de carro. Sedeño amarrando a carga. Rocha mariña. Potaxe de fabas. Quen quere recuperar a infancia, aquela na que había que cantar para escorrentar, para axotar o medo e quen quere asubiar polo can que se escondeu detrás dun penedo? Algúns renegan tanto da infancia que intentan afogala nas augas da indiferenza, mentres outros pensamos que a nenez é máis longa que a propia vida.

Estrela fugaz. Traxe de astronauta. Universo infinito. Saco de patacas. Feixe de ferraia. Pote na lareira. Calda na maseira. Quen é capaz de asubiar unha balada sobre a señardade e de soñar o verso libre dun poema sen versos? Quen se atreve a bailar espido sobre unha toxeira para ulir a súa flor? A lembranza vén e vai pola corredoira dos desexos. E pola carreira da ansia.

Nave espacial. Alien corrosivo. Luz de gas. Vaca e boi. Río sen troitas. Chourizo de carne. Filloas de sangue. Quen lle pon o rabo ás cereixas e quen busca a agulla no palleiro? Quen ri, quen chora, quen berra, quen cala, quen senta, quen chouta, quen baila sobre a súa propia alma! Agora só queda meterse pola canella dos soños.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Xoves, 25 de setembro de 2025

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Sábado, 27 de setembro de 2025

UNHA PLANIFICACIÓN RACIONAL

De camiño, e baixo un sol outonal que mesmo me obriga a ir pola sombra, planifico a miña propia morte. Para cando queira morrer. Hoxe aínda non; aínda son moi novo. Ante esta directa confesión, alguén ata pode pensar que ese sol comentado me está a danar a cabeza. Nada diso; é unha planificación auténtica e racional. Porque a todos nos chega a nosa hora. Porque todos temos que pasar pola pedra, choutando da claridade á escuridade, do ruído ó silencio nun simple amén.

Que mellor entón que deixar todo ben planificado. Para axudarlle ós que lles interese. Miña planificación é máis que sinxela: como despois de morto todo me dá igual —de nada me decato—, que fagan comigo o que queiran. Un dos meus gustos é que me deixen tirado en Sudalomba, alá no monte Medo de Baños de Molgas, para proveito dos lobos. Se pode ser, no mesmo lugar no que “pelexei” cun, para demostrar que non lle tomei a mal que me quixera levar a única ovella que tiña.

Se non me tiran e queren gastar comigo un cadaleito, que este sexa o máis económico posible. Como nós somos de carballo e castiñeiro, nun destes que leva anos no chan e medio podre para que saia barato. Enriba da tapa do féretro, que poñan un CD de Morricone e outro de Milladoiro. Como a miña intención é a de que me queimen, ante o crematorio, que alguén faga sonar a “Negra sombra” de Rosalía, en versión de Luz Casal e Carlos Núñez. Nada máis.

Rematada a incineración, as cinsas, e aínda que estea prohibido, alguén, con disimulo, que as solte no lameiro dos Lamas, no río Arnoia e en Barricobos, no monte de Pinouzos. Cando morra. Aínda non decidín morrer. Sigo pola sombra para que a cabeza non ferva de mais.

Café Brétema. A Valenzá. Xoves, 25 de setembro de 2025

Foto: Lameiro dos Lamas (Baños de Molgas - Ourense)

CAMBIO DE SENTIDO

Quixen solicitar un cambio de sentido na miña vida, pero axiña me dixen que para que. Co ben que estou así. Sen facer nada. Vendo pasar a vida, contemplar as obras coma os xubilados. Non, non estou xubilado. Teño a idade de Xesucristo e vivo como Deus. Á conta dos pais, claro. E a vivir que son dous días!

Para que quero máis: crebar a cabeza, suar a gota gorda, agachar o lombo... Vivo ben. Que máis quero. Cando me apetece, leo un libro, ou boto unha sonada, ou vexo unha película, ou saio de paseo, ou vou tomar algo, ou inicio un parladoiro con calquera veciño.

Meus pais non son ricos, non. O que pasa é que... mentres me aturen, mentres me dean de comer, mentres me fagan a cama, mentres me vistan, mentres non se metan comigo... a vivir, que a vida é curta!

Meus pais puxéronme de nome Josué. Os amigos, para abreviar, din tan só Josu. E sei que algúns me chaman O Tranquilo. Será porque non me poño nervioso para nada. Vou de aquí para alá (cando vou, xa que estou máis tempo tombado que indo) con tanta galbana que ata un sapoconcho é máis rápido ca min. Por certo, no transcorrer diario, os pais optan por chamarme neno. Neno isto, neno aquilo. Neno riquiño. Neno tranquilo. Neno bonito.

Definitivamente, para que vou cambiar de sentido a miña vida? Xa quixeran moitos vivir como vivo. Mirando como voan os paxaros e esperando. Contemplando os biosbardos e esperando. Estar a velas vir e esperando. Así, durante 33 anos.

Café Brétema. A Valenzá. Mércores, 24 de setembro de 2025

UNHA DISTANCIA QUE NON SOUBEN MEDIR

Corrín unha distancia que non souben medir. Sei que corrín moito sen parar. E sen mirar para ningún lado. Sempre para adiante. Como a vida que se vive. Son dos que cando emprendo unha cousa, non paro. Nada me frea. Certo que case sempre son arroutadas miñas, que non deberían vir ó caso, pero... Pero é o que hai. Son así. Saín torto. E ninguén me endereita xa. A estas idades tampouco paga xa a pena.

Porén, do que máis me asombro é de non saber o que corrín. Eu, que sempre defendín que a mellor medida, a máis exacta é a de a ollo. Hoxe non me sae nin iso. A ver, tamén é verdade que, ó correr moito, perdín a perspectiva; non todo foi en liña recta e, sendo así, medir a ollo é complicado. Porque atravesei montes e valados, vales e montañas, crucei ríos e non crucei o Atlántico porque se me deu por volver sobre os meus propios pasos. Desvieime por atallos, corrín por quilómetros de estradas, mesmo me metín por entre toxeiras cheas de flor, perdinme por milleiros de curvas e, cando me decatei, pasara incluso dun día para o outro.

Non botei os bofes porque souben controlar. A pesar de correr moito, facíao a intervalos rápidos e lentos, para acompasar os músculos, a respiración e ata a canseira das pernas. Cando notaba algún tirón, eu mesmo me dicía “quieto parado”, pero se parar; correndo máis amodiño e cunha coíña na boca para producir cuspe. Non sei, din que se produces cuspe, mantés a boca mollada. Seica é o principio de non sei quen; un físico ou científico deses. Deixei de correr e, que pena, non souben medir a distancia que corrín.

Café Rooster. Ourense. Luns, 22 de setembro de 2025

RESISTENCIA POPULAR, INEPTITUDE INTERNACIONAL

Todo está na xente, no cidadán. Grazas ós pobos que se erguen cheos de pena e carraxe, os demais países empezan, pouco a pouco, a condenar definitivamente a Israel polo seu xenocidio na franxa de Gaza. Pouco a pouco porque, ata agora, a ineptitude política da maioría dos países era absoluta e total.

Fronte a esta situación, a resposta cidadá foi contundente. Desde Nova York ó Cairo, pasando por Londres, París, Berlín e Madrid, millóns de persoas saíron ás rúas con bandeiras palestinas, pancartas e consignas de alto o fogo. As protestas adoptaron múltiples formas: marchas masivas, sentadas en universidades, boicots a empresas que colaboran coa ocupación, bloqueos de estradas e mesmo ocupacións simbólicas en edificios gobernamentais. En varios países, a xuventude liderou unha onda de desobediencia civil, inspirada nos movementos contra o apartheid surafricano e contra a guerra de Iraq.

As demandas son claras: cese inmediato dos bombardeos, levantamento do bloqueo, apertura de corredores humanitarios, embargo de armas e sancións reais contra Israel. Porén, os gobernos responderon con pachorra, con xestiños. Estados Unidos mantén, como non, o seu apoio militar e político ó seu fillo putativo, incluso vetando resolucións críticas no Consello de Seguridade. Europa, dividida (faltaría máis), oscilou entre a condena retórica e a inacción práctica. No mundo árabe e o chamado Sur Global, aínda que houbo declaracións firmes, as medidas efectivas víronse limitadas por divisións internas e pola presión internacional.

Esta fenda entre a vontade dos pobos e a pasividade dos gobernos é o que moitos describen como a “ineptitude” da comunidade internacional. Non se trata só de incapacidade técnica, senón de falta de vontade política. Os intereses estratéxicos, económicos e militares pesan máis que a obriga moral e xurídica de previr un xenocidio. O dereito internacional semella impotente cando os actores, mellor dito, o actor máis poderoso se nega a aplicalo.

Os mesmos Estados que defenden os dereitos humanos en foros multilaterais gardan silencio cando se trata de sancionar a un aliado estratéxico. Menos mal que o público, sempre o público se ergue para berrar forte que a inacción non é neutralidade, senón complicidade. Menos mal que a presión popular empeza a empuxar a parlamentos, partidos e ata a empresas a reconsiderar os seus vínculos con Israel. Horas eran.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 27 de setembro de 2025

O HOME DA HABITACIÓN 518

O home lembrou que era o día da bici e asomou á ventá da habitación. Desde o quinto andar viu na distancia a unha morea de xente que pedaleaba xa a duras penas pola rúa arriba. Un medio sorriso asomou ós seus beizos cando intuíu que por aí estaban a pasar tres xeracións. Aínda que a vista xa lle fallaba bastante, notaba sombras moi pequeniñas que sabían que pertencían a eses cativos que case nin sabían pedalear. Pero aí estaban, dándolle ó pedal baixo o alento dos pais ou dos avós, ou de todos á vez.

O home da habitación 518 sorriu con tristura. El agora sabe que perdera a infancia, que maltratara a xuventude e que, de adulto, estaba a pagar os excesos. Os bos e os malos. Na infancia viviu nunha época na que tivo que traballar para malvivir. Os esforzos físicos quéixanse agora sobre o seu corpo maltratado. Na mocidade... na mocidade viviu como viviu e como puido. O tempo, as circunstancias, mesmo a propia conciencia, nunca tiveron compaixón del. Agora contempla as tres xeracións que circulan felices pola vida.

El tamén circula pola súa propia vida ata que lle doe a memoria, ata que se lle queixan os recordos, ata que se lle morren os soños. Os seus xa hai anos que morreron... os que leva encerrado nesa habitación do quinto andar. Intenta non botarse a culpa de nada, nin de culpar a ninguén. Intenta vivir a vida, iso si, sen esperanza, simplemente simulando a dos demais: pedaleando pola rúa baixo un triste sorriso que semella máis un ricto de resignación. Ó mesmo tempo, unha certa humidade empana a iris ou a esclerótica dos ollos. Cando cansa, baixa a persiana... a dos ollos e a da ventá.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 21 de setembro de 2025

O QUE NON CHORA, NON MAMA

Solicitei unha prórroga dun descanso que me concederan hai xa uns meses. Un descanso no traballo no que estaba. Un traballo que non vén ó caso. Dicir traballo é moito dicir. Tan só levaba un ano cando planeei coller un descanso. Por unhas e outras cousas, por unhas e outras circunstancias o fun alongando mes tras mes. Agora, nesta solicitude que lles fago, xa lles digo a verdade: que me prorroguen o descanso por nugalla, por vagancia, por preguiza. Estou esperando a contestación. Mentres non contesten, eu... sigo no sofá, unhas veces na cama, outras vendo o mar, e así. Din que o que non chora, non mama.

Chorei sempre. Desde o momento en que me pariu miña nai, a iso das cinco da madrugada, no mes das flores e das burras saídas, do ano que tampouco vén ó caso, e ata agora, que, iso si, digo que teño moitos anos encima. Antigamente, cando choraba moito, choraba aínda máis porque, a pobre da nai, farta dos meus lamentos, dábame algunha que outra labazada a maiores para que deixase de chorar. Vaia carallada! Pero ela non andaba con lerias.

Agora sigo chorando polo dito: o que non chora, non mama. Chorei cando solicitei o traballo. Debinlles dar pena porque mo concederon ó momento. Chorei cando solicitei o descanso no que, iso si, tiven que alegar un asunto que segue sen vir ó caso. E chórolles agora na solicitude de prórroga. Se non ma conceden, é igual; seguirei tombado sobre a almofada da galbana. Chámome Indalecio Carnaval Soutiño, O Lágrimas.

Café Brétema. A Valenzá. Venres, 19 de setembro de 2025

O GORXAS

Este resumen no está disponible. Haz clic en este enlace para ver la entrada.

DETRÁS DO MITO

“Ata que chegou a súa hora” ten varios alicientes a cal máis mellor. Ten a Sergio Leone como director. Ten a Charles Bronson, polo que sempre sentín debilidade. Ten á harmónica que fai soar Charles Bronson baixo a batuta do mestre Ennio Morricone. Ten a Henry Fonda... facendo de malo! E ten a imaxe que colapsa a visión dos homes cando aparece en pantalla: a fermosura de Claudia Cardinale. Cando asoma a CC é coma se se parara o mundo.

A icona do cine italiano acaba de deixarnos á idade de 87 anos. Todo un mito mundial. Como estes días todos os medios se entregaron máis á súa vida profesional, eu vou a adicarme máis ó libro bibliográfico que escribiu en 2005, polo que desfilan nomes moi ilustres. Por exemplo, evoca o seu vínculo con Luchino Visconti, que a dirixiu en “O Gatopardo” e a converteu en emblema dunha Sicilia mítica e aristocrática. Con el, a relación transcende o laboral: describe unha mestura de disciplina, confianza e afecto que a marcou profundamente. Algo similar lle pasou con Federico Fellini, para quen foi a muller soñada en “8½”. No libro, a actriz lembra a Fellini coma un mago capaz de transformar o cotián en onírico, e esa complexidade artística converteuse nun dos capítulos máis intensos da súa carreira.

O seu salto internacional tamén estivo marcado por relacións significativas. En Hollywood compartiu escena con Burt Lancaster, Henry Fonda ou David Niven. Porén, lonxe de sentirse abraiada, fascinada, Claudia Cardinale revela nas súas memorias como debeu resistir o exotismo co que a industria norteamericana pretendía envolvela. Non aceptou converterse en caricatura: reivindicou sempre a súa autonomía e o seu dereito a elixir papeis que foran máis alá da simple beleza mediterránea. Porque era guapa a rabiar.

O libro non esquiva as comparacións con outras actrices da súa xeración. Sophia Loren, Gina Lollobrigida ou Monica Vitti aparecen nun relato onde a rivalidade e solidariedade se entrelazan. Cardinale suxire que as tensións eran máis fabricadas pola prensa que reais: na intimidade había respecto mutuo e a certeza de compartir unha loita común nun mundo dominado por homes. Esa lectura cobra hoxe un sentido feminista que a sitúa como pioneira na defensa da súa propia voz.

No persoal, o libro aborda con delicadeza as súas relacións sentimentais. Fala de amores ocultos, da súa parella e colaborador Pasquale Squitieri, e do modo en que o afecto se cruzaba inevitablemente coa labor creativa. A maternidade, levada en silencio e logo reivindicada publicamente, xorde como un dos eixes máis emotivos.

Máis alá dos nomes e as películas, a autobiografía revela un retrato de muller consciente do seu tempo. CC aparece como alguén que negociou con astucia a súa independencia nun medio que a miúdo reducía ás actrices a obxectos de desexo. Soubo cultivar relacións profesionais sólidas sen perder a súa capacidade crítica, e estableceu lazos persoais que nutriron a súa arte sen anular a súa liberdade.

Hoxe, vista desde a distancia, Claudia Cardinale segue vixente como icona cinematográfica e cultural. As súas memorias permiten ler a súa vida non só como unha sucesión de glorias artísticas, senón como a historia dunha muller que soubo combinar paixón, talento e dignidade. O libro non é a simple evocación dos grandes nomes do cine europeo, senón a afirmación de que, detrás do mito, houbo sempre unha persoa que elixiu escribir o seu propio destino. Ata que chegou a súa hora. Que a terra lle sexa leve.

Finca Fierro. Barbadás. Mércores, 24 de setembro de 2025

O BOTÍN

Pasou coma un lóstrego. O que? Pois non o sei dicir. Non sei se era unha imaxe, se era unha foto, se era un obxecto, se era unha sombra. Xa digo, coma un lóstrego. Visto e non visto.

Nesta vida hai que estar atentos, á espreita. Para todo. Como te despistes, xa non hai volta de folla. Xa todo pasou e a escuridade pode apoderarse da luz, o lobo da ovella e a dor da pena. Como na franxa de Gaza, onde hai dor e quedará xa para sempre a pena.

Definitivamente, non temos conciencia. Estados Unidos e Israel queren repartirse o botín. Un botín que se obterá a causa de nenos mortos. Polas bombas. Pola fame. A primeira ministra danesa, Mette Frederiksen, dixo que Sánchez lle aplaudiu ós vándalos, ós algareiros (pola manifestación na última etapa da Volta Ciclista a España). Polo que se ve, ela apláudelle ós asasinos que cometen xenocidio. A Ayuso esa e os seus achegados non recoñecen tal xenocidio. Bailan unha danza temaní sobre os nenos e os cascallos de Gaza. A ONU e os países occidentais condenan, condenan e condenan, pero lavan as conciencias con escusas baratas.

Si, ó mellor é esa conciencia a que pasa coma un lóstrego para que non nos anoxe a existencia. E disimulamos con algunha declaración ou con algún pequeno castigo económico sobre Israel para poder seguir durmindo a perna solta e coa conciencia tranquila. Moi tranquila.

Pasou coma un lóstrego. Ó final poida que fose esa sombra que cobre toda Gaza. Para que non vexamos con claridade o que está a pasar nesa franxa. Mentres, entre declaracións e presuntas accións, o botín está ó alcance dos ianquis e do seu fillo putativo israelí. E acabaremos bailando sobre as tumbas dos palestinos.

Café Brétema. A Valenzá. Xoves, 18 de setembro de 2025

SAÍR DE CAN

 

Resucitei de entre os cascallos. Non, non estaba morto; simplemente, enterrado. Agora que, a culpa foi miña. Por estar na casa. E mira que digo e predico que a min non me collerá dentro. Por iso sempre intento andar de can. Mais tivo que chegar o momento no que me pillou.

Escoitei un ruído moi forte. Pensei que fora algún choque, algunha colisión de coches. Pero ó momento xa notei como me tremían os pés. Que digo!, como me bailaban. Non me quedou outra que pensar nun terremoto e na edificación. Non tiven tempo para pensar máis. Só vin como todo se me viña enriba. Non me encomendei a ninguén porque si tiven tempo de pensar no meu raro ateísmo e quixen facerme o chulo, o valente: non soltei nin un lamento. Nin berrei, ai mamá! Que pensará, a pobre.

Sinceramente, pensei que morría... esmagado, estrullado, machucado. Que ten que ser unha morte cruel. Digo ten que ser porque tiven a sorte de que tan só se me fixo unha rabuñadura no brazo dereito. Quedei enterrado nun oco suficiente como para quedar libre de mancadelas e con bastante aire para seguir vivindo ata que alguén me rescatase.

Non precisei de ninguén. Eu mesmo, pedra a pedra, táboa a táboa, pontón a pontón, cascallo a cascallo abrinme camiño cara á liberdade, cara á vida. Ata que resucitei de entre os cascotes. Agora penso se a miña sorte estivo precisamente en non encomendarme a ninguén. Porén, a mellor solución é a de que non me pillen noutra. En principio, xa saio de can.

Café Kibu. A Valenzá. Mércores, 17 de setembro de 2025

A VERDADE DE BENTALHA

Como segue de actualidade o xenocidio israelí, no que milleiros de seres humanos son asasinados máis alá dos ¿centos? de terroristas de Hamás, hai que salientar que, por desgraza, moi a miúdo ocorren exterminios ou masacres nas que morren, por suposto, os máis inocentes. Hoxe, aí sobre ás once e media da noite, cumpriranse 28 anos da masacre de Bentalha.

A noite do 22 ó 23 de setembro de 1997, a pequena localidade de Bentlha, nos arredores de Alxer, quedou marcada por unha das traxedias máis sanguentas da década negra de Alxeria. Durante horas, homes armados irromperon na aldea, executando a centos de habitantes sen distinción de idade nin xénero. As cifras oficiais falaron dunhas 200 vítimas, pero as testemuñas dos sobreviventes elevaron o número a máis de 400.

Batalha era entón unha comunidade humilde, arrodeada de campos e de difícil acceso. Esa noite, os atacantes chegaron cara as once e pico, vestidos con uniformes que algúns veciños describiron como similares ós do Exército. Portaban armas automáticas, coitelos e machadas. Casa por casa, arrastraron a familias enteiras e asasináronas cunha brutalidade que abraiou ó país enteiro. Fálase incluso de que se esmagaron bebés contra as paredes.

O ataque formou parte dunha serie de matanzas colectivas que azoutaron a Alxeria en 1997, en plena guerra civil entre o Estado e os grupos islamitas armados xurdidos tras a anulación das eleccións de 1991. O Grupo Islámico Armado sinalouse como o autor da masacre. Emporiso, a pasividade do Exército, aloxado a escasos metros do lugar, alimentou sospeitas sobre posibles complicidades ou, ó menos, neglixencias deliberadas.

Os sobreviventes relataron que pediron auxilio desesperadamente mentres se escoitaban disparos e berros. As forzas de seguridade non interviron ata a madrugada, cando os atacantes xa abandonaras a zona.

A día de hoxe, a masacre segue a ser un tema sensible en Alxeria. A narrativa oficial insiste en que se tratou dun crime terrorista, pero persisten voces críticas que piden esclarecer as responsabilidades do Estado. Para moitos, a verdade de Bentalha segue enterrada entre os cascallos daquela noite fatídica.

Máis dun cuarto de século despois, esa aldea encarna non só o horror da violencia indiscriminada, senón tamén a dificultade dun país para afrontar a súa propia memoria. A masacre foi un espello do sufrimento de toda unha nación atrapada entre a represión estatal e o extremismo armado.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 20 de setembro de 2025

ENTRE BERROS E SILENCIOS

O ceo está azul. O sol quenta. Alguén berra. E detrás do berro instalouse de novo o silencio. Un videoclip na televisión. “Si Muore d´Amore”, de Morricone, polos meus auriculares. Entendo que é algo de morrer de amor. Agora ninguén morre de amor ou por amor. Antes, tampouco. O de Romeo e Xulieta simplemente foi unha arroutada do Shakespeare ese. Seica se le Xespir.

O silencio deixou de ser silencio porque o barullo empeza a apoderarse da terraza na que me atopo. Falamos moi alto. Somos moi propensos a berrar. Unha noite en Iugoslavia, un neno, ó vernos, soltounos que eramos españois. Como o sabes?, lle preguntou alguén do grupo. Porque falades moi alto. Con iso está dito todo. Tamén confeso que, eu mesmo, son propenso a berrar. Só berrades, soltan os fillos. Porén, non berro como berraba no monte. Alí, en vez de berrar, ergotiaba. Por veces ata semellaba que estouraba o mundo. E como algo me cabrease (algunha vaca ou o burro), caían todos os santos do ceo nun simple amén.

Outro videoclip na televisión. Nos auriculares segue Ennio Morricone. Normal; non sei se non terei toda a música que compuxo, que non é pouca. Hai autores de bandas sonoras que merecen sentar no Olimpo á beira dos deuses. Morricone case no máis alto. Ou sen case.

Cada vez máis ruído. Menos mal que estou a punto de rematar e marcho. O ruído é molesto. Sempre foi molesto. Outra cousa son os berros. Só os secos, por separado. Unha multitude lanzando berros xa é demasiado ruído. Mesmo moitos ouleos xuntos son molestos. A min gústame oulear só. Oulear só é bonito.

Café Brétema. A Valenzá. Mércores, 17 de setembro de 2025