NIN RESPECTO, NIN CIVISMO, NIN CONCIENCIA

Acábase o mundo! Non podemos entrar no mes de outubro con esta calor de xullo! Si, xa sei que polo san Miguel... Pero isto vai máis alá do san Miguel.

Tamén vai máis alá a falta de respecto, a falta de educación que amosamos algúns. A sentenza esa de “falando enténdese a xente” é unha trapallada, unha falsidade. Aí van dous exemplos nos que o de falar non cadra, nun xungue moi ben con algúns: o xa ex edil socialista Daniel Viondi dándolle uns lapotes nun pleno ó alcalde de Madrid, Martínez-Almeida; e o psicólogo Lucas Burgueño increpou, empuxou, arrecunchou e acurralou contra un vagón do AVE ó deputado socialista Óscar Puente. Aquí, neste noso país xa sabemos que todo o resolvemos polas bravas; desde o asentamento dun marco ata a galla do carballo que sobresae en certas lindes ou estremas. E non falamos, actuamos. Ou si, primeiro falamos a base de insultos para rematar cunhas labazadas ben dadas por se o contrario non se decataba de que ía o asunto.

É verdade que, aquí, na nosa terra, sempre lle achacamos á violencia a nosa forma de vivir no rural, cando, na realidade, vemos que en todos os lugares cocen fabas; nesa política que é a que debería dar exemplo e que, polo contra, é quizais onde máis xenreiras se amosan. Dáme que, logo dos cartos, a política é a actividade máis violenta e falsa, mesmo chegando a furgar coma un cancro en moitas familias.

Falta de educación. Falta de respecto. Falta de civismo. E falta de conciencia. Somos tan retorcidos que mesmo nos poñemos a liquidar animais porque si. Quizais por vinganza. Acaso por probar algunha arma de fogo. Pode que por simple diversión. Na serra do Barbanza, a un ou a uns tipiños déuselles por dispararlles a uns cantos cabalos. Parece que sen vir a conto. Tal vandalismo acabou con oito eguas e un poldro de pura raza galega que, para máis aquel, están en perigo de extinción.

Volvo ós políticos e volvo á conciencia. Resulta que os senadores gastaron 609.000 euros en viaxes estando as Cortes disoltas. Non obstante, os “defensores e amantes das linguas cooficiais” poñen o grito no ceo polo gasto en pinganillos. A ningún deses “lingüistas” lles oín queixarse do gasto desas viaxes.

Finca Fierro (Barbadás). Sábado, 30 de setembro de 2023

PENSAR POR PENSAR

Mirei para o niño de anduriña e, de golpe, pensei en ser coma ela. Dito e feito: botei a voar. Voei. Sen ningún problema. Sen estender os brazos, sen brusquidade, sen tomballóns. Alceime algo así coma Superman. Non tardei en voar sobre as casas de Baños de Molgas e peguei un sprint a todo o longo do río Arnoia. Voando sobre as Pedradarcas, tiven a intelixencia de pensar que, segundo se cumprira o pensamento da anduriña, podía ser rico se pensaba en ser rico.

Nos Pontóns (eidos que lindan coas Pedradarcas), xa notei que era inmensamente rico. Tanto que aterrei cun trompazo da hostia. Pois os cartos que levaba na mochila e nos petos do pantalón, camisa e cazadora eran demasiado para manter o voo. Cando me decatei, seriamente, do que me estaba a suceder, botei as mans á cabeza e o sorriso cada vez se facía máis grande.

Pensar por pensar. Pensei na punta dunha estrela e alá estaba colgado dela. Pensei na Perla Negra e o primeiro que fixen foi botar pola borda ó puto Jack Sparrow. Agora era toda miña! A verdade é que estaba de Jack Sparrow ata os mesmos. Pensei nun alustro rachando o silencio e ó momento xa escoitei un estrondo que semellaba que rebentaba o mundo. E, faltaría máis, pensei nunha Galicia independente e xa non deixei que ninguén, do Padornelo para alá, se metese na nosa vida. Si, tamén chegou o momento de pensar en deixar de pensar. Non volvín pensar máis. Ó momento quedei en branco.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 14 de setembro de 2023

EN PÉ DE GUERRA

O lobo é un perigo. O home é un santo. Os Pireneos dividen España de Francia e Lisboa é a capital de Portugal. Cada quen que esbardalle como poida e cando queira. O himno galego, si, é dos rumorosos, pero non calamos nunca. A lontra métese por entre as raíces dos amieiros e a Perla Negra deixa caer as velas para navegar pola lagoa de Cospeito.

O xabaril é un bicho de risco. O home é un bendito. O silencio deita sobre o ruído e o barullo molesta deica o infinito. Vou subir o Tourmalet e baixar á Cova do Rei Centolo. Pitarei un penalti que non é e berrarei gol antes de o meter. A lingua galega, si, está en perigo de extinción e por iso algúns a temos como unha relixión. Cada quen que predique, se quere, no deserto do Sáhara ou na Selva Negra alemá.

O lobo e o xabaril conquistan o que lle invadiron. O home, non obstante, arrasa, desola, devasta. O Arnoia torce o seu curso e deixa que as súas augas corran polo alto da Lomba. Mentres, desde o campanario da igrexa de Baños de Molgas déixome caer cun réquiem domingueiro. Cada quen que bote as campás a voar como mellor lle conveña e, tamén, cando queira.

O lobo. O xabaril. O home. A dar guerra. En pé de guerra. Guerra psicolóxica. Guerra salvaxe. Guerra animal. E menos mal que nos queda Portugal. Ós do fogar de Breogán. Silencio. Ruído. Soidade. Barullo. Cada quen que se poña en pé ou se deixe de poñer cando soe o himno galego. Eu, sempre, murmurarei ou musitarei os seus versos.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 12 de setembro de 2023

TIRAR DA MANTA

Tirar da manta é esa expresión na que se descobren segredos, falcatruadas e calquera asunto sucio ou vergonzoso que vaia máis alá. Eu, se tiro da manta, o único que consigo é que se me vexan os pés. Axiña se me ven. Son un home moi grande. Necesito unha gran manta, unha moi grande.

Son o home máis grande do mundo. Mido 273 centímetros, é dicir, case tres metros. Ninguén o sabe. Meus pais pecháronme nun cortello desde o mesmo día que saín a este mundo terreal. Cando nacín xa medía metro e medio. Miña nai berrou os catro berros para botarme fóra. Pobre! Ós dous días deixaron caer que o bebé nacera morto.

Ante tal deformidade, tal esaxeración non o pensaron dúas veces: ó cortello cos porcos. Perdón, a un recanto do cortello. Ó cumprir os 15 anos xa non quedou outra que engruñarme, que encurvarme para non dar topos nas trabes e nos pontóns do piso. Tampouco a eles lles quedou outra que derrubalo ó facer os 18. Xa medía 2,53.

Cando algún veciño, por un casual, entraba na corte, meus pais axiña explicaban que agora, como xa non se dedicaban á cría de porcos, optaran por tapiar con bloques o cortello. Aínda que, disimuladamente, deixaron algo así como unha porta para coidarme. Quéirase que non era seu fillo. E, polo menos, unha nai sempre é unha nai. Non lle tomo nada a mal a ningún, pois, como sempre vivín aí, aí son feliz. Algo soíño porque me faltan os porcos, pero...

Antes de quedar durmido, tiro da manta e... descóbrenseme os pés.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 11 de setembro de 2023

RENEGADOS E DESERTORES

Se as novas sobre o terremoto de Marrocos e as inundacións de Libia me doeron, tamén me mancaron agora unha barbaridade algúns titulares e comentarios sobre o uso das linguas cooficiais no Congreso. (Pequena paréntese para sinalar que axiña nos esquecemos desas calamidades do norte de África, e creo que non fai falta dicir o por que...).

Vaia por diante que, para un servidor, a miña lingua oficial é a galega e a cooficial é a outra, a que me impuxeron. Cun exemplo explico moi ben tal imposición: que sempre falei galego, menos na escola e no colexio. Todo o meu entorno era galego, a excepción deses dous recintos nos que, si ou si, había que falar e escribir nunha lingua estraña. Que non veña agora dicindo don Paco Vázquez que no Congreso impuxeron as presuntas cooficiais. Por certo, este home sempre me deixou un pouco atordado: que falando sempre en castelán, ten tal acento galego que bota para atrás.

Podo entender que os casteláns se alporicen ante o uso doutras linguas no Congreso. Pero é triste, moi triste que unha inmensa maioría da sociedade galega faga o mesmo, que unha gran maioría política renegue ou deserte da súa propia lingua. Aínda que, dentro duns poucos días, non lles importe presumir do legado de todo un Castelao (como fan todos os anos) ata tal punto que é coma se o quixeran facer seu.

O día 19, que foi o primeiro día no que se permitiu o uso do galego, catalán e éuscaro, todo un expresidente da Xunta de Galicia (nada menos que durante 13 anos), renegou da lingua que falarán case todos os seus familiares e veciños dos Peares. Un politiquiño que precisamente debería dar exemplo. Xustamente por iso, porque representaba a toda Galicia. Tamén é verdade que nunca me vin representado por el.

Non chegaba xa con eses representantes ou institucións ou entidades ou asociacións ou organismos que sempre rexeitaron o galego, como para que se sumen agora outros representantes nosos (repito: nosos) nun ataque desapiadado e rastreiro. Claro que xa sabemos que, ás veces, somos moi propensos a tirar pedras contra o noso propio tellado. Só me queda por dicir que, ante tal ataque á nosa lingua, este paisa que escribe optará por defendela a morte... facendo coma eles, ou sexa, renegando, desertando da outra. Non se di así: ollo por ollo, dente por dente?

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 20 de setembro de 2023

Finca Fierro (Barbadás). Sábado, 23 de setembro de 2023

OITO MESES E SETE DÍAS

Custoume moito decidirme, pero ó final fíxeno. Saír da casa. Levaba exactamente oito meses e sete días encerrado. Por nada. Simplemente porque a min me dera a gana. Ás veces cometo accións ou aventuras que non vén a nada, incluso que non proceden, pero... Pero aí están.

O primeiro que notei ó saír foi o aire quente que se me botou enriba. Era tan quente que case me asustou. É máis, asustoume. Normal. Eu pechárame no mes de xaneiro, en pleno inverno. E na casa estaba, como se adoita dicir, coma Deus. Tamén non tardei en notar o zunido dunha velutina. Sentino tan cerca que, co típico xesto da man para espantala, resulta que lle arreei. Aí souben que non perdera as facultades para exterminar ás moscas e os seus sucedáneos. Sempre tiven fama de cazamoscas.

Ós poucos metros, ou sexa, cando entrei na Valenzá, impresionoume o ruído dos coches. Onde vivo case non pasan vehículos e xa non lembraba como fungaba un motor. Eses oito meses e sete días cambiáronme tanto a personalidade que me saudaban os veciños e eu non sabía que dicir. Eu, que sempre fun charlatán e que nunca lle neguei o saúdo a ninguén. Ata agora.

Certo que o propio ambiente foi o que me conduzo polo camiño da realidade e da monotonía. Cando cheguei ó medio da Valenzá, notei que xa volvía ser eu e que eses oito meses e sete días quedaban xa para ser contados. Xa os contarei cando me dea a gana.

Café Tarona. A Valenzá. Domingo, 10 de setembro de 2023

BAIXO O RITMO DAS TANXUGUEIRAS

Baixo o ritmo das Tanxugueiras bailei polas beirarrúas da memoria. Daquela memoria na que un asubío era un guasap e un berro unha chamada, Eran outros tempos. E, este, sabemos que pasa e cambia. Algúns dirán que para ben e outros para peor. Eran, simplemente, outros tempos. E punto.

Baixo o ritmo das Tanxugueiras asumo que a memoria vai a menos, que, co paso do tempo, se queda en tan só iso: no asubío e no berro. Naquel asubío que, tan ben valía para unha pequena conversa como para unha chamada polo cadelo. Naquel berro que, con este si, saía todo o que tiña que saír; desde unha asoballante impotencia ata un latexo de corazón medio escarallado, desde unha carraxe eterna ata unha dor inmensa. E, como non, o berro tamén saía desde a frouma do toxo e o cumio dun palleiro para rachar as tardes de silencio.

Baixo o ritmo das Tanxugueiras souben que, baixo certos sucos da memoria, aínda aboian pequenos sentimentos que foron, pero que, co tempo, pérdense como as bágoas na chuvia de Blade Runner. E deses sucos asoman aqueles berros que valían para un roto e para un descosido, para o tute como para a brisca. Berraba pola ansia que sentía e pola certeza de que algo había... neses recantos da memoria, que, certo, cada vez son menos. O tempo pasa e todo cambia.

Baixo o ritmo das Tanxugueiras deixo de bailar xa para non desgastar máis esa memoria. En vez de bailar, asubío e berro. Polos que teñen memoria. Polos que a estamos perdendo.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 7 de setembro de 2023

QUE NINGUÉN NOS TOQUE A PROPIEDADE!

Xa o vin desde lonxe. Vin como se movía polas lindes da miña leira. Achegueime a el inmediatamente. “Ola, son Secundino Sorolla, ti moviches o meu marco, prepárate a morrer”. Recuou ó instante. Con medo. Non era parvo. Ben que vía o fouciño na miña man.

Mentres eu contemplaba a opción de actuar dunha maneira ou doutra, pero sempre en plan de castigo, de escarmento, souben catalogar todas as alternativas, principalmente a de se paga a pena chegar a eses extremos tan radicais polo movemento dun marco. Claro que paga a pena! Porque, moita risa, moita retranca, moita chanza polo baile dos marcos galegos, pero, á hora da verdade, que ninguén nos toque a propiedade! A propiedade do que sexa. Non tardamos en alporizarnos ata as máximas consecuencias. Sen importarnos en como rematarán estas.

A propiedade é sagrada para o ser humano. Para o labrego, un cachiño de eido, aínda máis. Eu mesmo, alá onde non chega a rella do arado, principalmente nas lindeiras ou estremeiras, sempre vou cun sachiño por detrás repañando, aproveitando todo o que poida aproveitar; non vaia ser que o veciño se aproveite da miña terra. Érache boa!

O home, vendo a determinación nos meus ollos e nos meus xestos (o brazo dereito que sostiña o fouciño non estaba quieto), axiña me pediu perdón e colocou o marco no seu sitio. Esa era a proba do delito: significa que o movera!

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 6 de setembro de 2023

UN DOS MELLORES BEST-SÉLLER

Quixen escenificar as Sagradas Escrituras pero xa non lembro ben a Biblia. E iso que a lin varias veces. Enteira. Aínda que vos pareza mentira. Pilloume naquela época de nugalla para os estudos no colexio dos Milagres e descubrimento da lectura, desde as novelas do Oeste de Marcial Lafuente Estefanía ata os cómics de Jabato e Capitán Trueno, pasando, por suposto, por todo o que caese nas miñas mans. Como a Biblia.

Esta era gorda coma un sumo, deixábana ter sobre o pupitre e simulaba que era para saber algo de relixión, de cristianismo. A realidade, para un servidor, era un auténtico best-séller de aventuras e historia. Aquelas tribos de Israel, aqueles heroes místicos e míticos, aquel David escarallando ó inmenso Goliath, aquelas xenreiras, aquelas guerras, aqueles sacrificios, aquelas mortes; sen piedade, a millares. Tamén os milagres que ninguén cría, pero dicían bonitos.

Con disimulo, aínda que estivese facendo operacións matemáticas, soerguía un pouco o lateral da biblia e, nun amén, lía algún capítulo máis, algunha páxina máis. E que lle pasará agora a Moisés? Conseguirá liberar ó seu pobo? E como é posible que Xesús camiñe sobre as augas? Pero, mira, ó mellor é verdade; así o din as Escrituras.

Por veces, mesmo metía a Biblia, aberta, por debaixo das pernas e, en vez de mirar para o encerado e atender ó profesor ou ó cura, eu buscaba as aventuras dos protagonistas dun dos mellores best-séllers que se escribiron nunca.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Martes, 5 de setembro de 2023

CANDO ME DIXERON...

Cando me dixeron que a estrutura orgánica dun piollo era case o mesmo que o esparto dunha reata, souben que o asubío dun grilo era coma o ruxerruxe dun xordomudo. As cousas, ás veces, non son como parecen. Ou si. O asunto ten o seu aquel. É complicado. A maiores de que somos moi propensos a esbardallar sobre a conciencia dun sapoconcho. Sen saber que tal sapoconcho ten parada e fonda na lagoa de Almoite.

Cando me dixeron que o fouciño de Robustiano Sarmiento aterrara sobre a cabeza de Dosindo Alustro, souben ó momento que as pingas de sangue salpicarían todo o monte Medo. Hai que ver como é a xente cando se cabrea! Non o pensa dúas veces. Menos mal que todo quedou nun susto, e grazas ó piar dunha laverca que alertou á garda civil, a cal, por sorte, pasaba por alí. Entón, a liorta non foi a maiores. Dosindo pode contar o conto e Robustiano rumiar o delito entre reixas. Repito: as cousas non son como parecen. Ou si.

Cando me dixeron que os latexos do corazón dunha carracha eran practicamente coma un chiscar de ollo dun saltón, souben, faltaría máis, que os remansos do río Arnoia deixaban ver con claridade os cágados que actuaban sobre un simple coio unha obra de teatro de Vicente Risco. Agora, cada quen que aplauda ou non, que aclame ou non, que agasalle ou non ós actores de tal comedia. Entendendo por comedia a seca que se apodera do río Arnoia ó seu paso por Baños de Molgas.

Cando me dixeron que todo era unha quimera, un esperpento, unha carallada, souben ó momento que tal observación era certa.

Café A Pedreira. A Valenzá. Luns, 4 de setembro de 2023

ACTUAR PARA A GALERÍA

Seguen coleando as dúas tráxicas noticias acaecidas a semana pasada, o terremoto de Marrocos e a tormenta que masacrou Libia. Porque, se terrible foi o terremoto, as inundacións de Libia xa non hai nome que as describa. Témese que se poidan alcanzar 20.000 falecidos ou máis. Iso é horrible, espantoso!

Sobre o terremoto de Marrocos, un chega a pensar que hai gobernos cos que ninguén debería ter relacións. Este país, ó principio, rexeitou moitas ofertas de axuda internacional, e tampouco se pode dicir que apurase, que alixeirase moito para asistir ós seus concidadáns. Tiveron que ser as asociacións locais e os propios veciños os que botasen a man en tal desastre. Despois si, despois achegouse o rei a botar unha ollada e, en plan teatral, chegou a doar incluso sangue. Para que despois non sei diga que...

Isto de facer que se fai, ou sexa, de actuar para a galería, é algo que sempre me amolou, que sempre me molestou moito. O sábado mesmo, asomaba nos xornais galegos o noso presidente Rueda facendo que vendimaba, e nen tan sequera collía ben o acio. Anos ha, o noso expresidente Feijóo collera unha mangueiriña dunha casa e simulaba que apagaba un incendio. E así moitos... facendo que monguen unha vaca, ou que cavan nas patacas, ou que cortan un carballo. Co guapiños que estarían na casa e ser facer o ridículo... Así fixo Mohamed VI doando sangue e tratando de minguar a culpa.

A culpa non sei se a conseguirá minguar o pai portugués que esqueceu a unha nena de dez meses no coche e que, por culpa da calor, acabou falecendo. Que lles ocorre ás nais e pais para esquecer tan facilmente ós seus fillos? Hai pouco máis de dous meses, no Porriño, a unha nai tamén lle pasara o mesmo: que deixara morrer ó seu fillo de dous anos dentro dun coche, aparcado ó aire libre e con altas temperaturas. Xa sei que temos a desculpa do esquecemento, de que iso lle pode pasar a calquera. Si, é certo, un lapso teno calquera. Pero lapsos de sete horas, no caso da bebé portuguesa, e de oito no caso do neno galego, sinceramente, non me entran na cabeza. En todas esas horas calquera nai ou pai ten que pensar á forza nos fillos e caer na conta dos esquecementos. Non entendo nada.

Finca Fierro (Barbadás). Sábado, 16 de setembro de 2023

AS PARCELAS DA MESA

Collín un trapo vello e gastado para limpar a mesa. Sobre esta pousei a miña alma. Ou era a miña conciencia. Xa non sei moi ben. Si sei que, ós cachos, era branca e, ás veces, negra. A verdade é que cambiaba de cor de continuo. E tanto cambio alteroume un chisco. Mesmo a quixen pintar de laranxa. No faiado tan só tiña un bote de cor verde. E de cor verde a pintei. Quedaba bonita. Ata penso que acertei; creo que a conciencia aínda a teño algo verde. Non así a alma. Alma que chouta de cor en cor. E Deus dirá onde quere parar.

Como a mesa estaba limpa coma unha patena, nun recanto tamén pousei a culpa. Sobre esta prefiro gardarme a súa cor. Non vaia ser o demo que botedes as mans á cabeza. Que quede a cousa como está, ou sexa, pousada nun recanto e facéndolle compaña á alma. Ou era á conciencia?

Xa postos, dividín a mesa en varias parcelas (o meu ruralismo asoma cada dous por tres) para asentar nelas algo de todo; desde a alegría á xenreira, desde a cara de ferreiro ós sorrisos abertos, pasando polas xesticulantes faceiras e os latexos pasionais, polos insultos e as oracións (si, á miña maneira aínda sei rezar algo), polos soños e os pesadelos.

A derradeira parcela foi para a identidade. Ocupaba todo o centro da mesa. Era das máis grandes. Porque eu son eu e non, o meu ego é meu. E que cada quen lle busque tres pés ó gato ou que lle cate a alguén as pulgas. Ós poucos minutos, e como non quería deixar rastro (para que?), volvín limpar a mesa co trapo vello e gastado. Quedou de novo como a patena.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 3 de setembro de 2023

PETRÓGLIFO DA ERA MESOZOICA

Hai unhas noites partín coa risa ó contemplar unha noticia pola Sexta mentres estaba ceando. Un petróglifo de 30 séculos tiña en realidade 30 anos. Mirei para a muller e, rindo, saíume da alma: coma o meu escudo! Que digo!, o meu escudo é moito máis vello que ese petróglifo. Fago referencia ó escudo do Real Madrid que, o 27 de xullo de 1976 (acaba de cumprir 47 anos!), esculpín nun penedo de Barricobos, en Baños de Molgas. Así é que se ese “petróglifo neolítico” ten eses séculos, o meu, que é moito máis antigo, é da época dos dinosauros. Seguro que, dentro duns anos, eses historiadores listos catalogarán tal escudo, tal figura como petróglifo feito con moito xeito e aínda máis paciencia.

A realización do escudo do Real Madrid, a verdade é que foi sinxela. Unha tarde, logo de botar as vacas do lameiro do Río Vello para o comunal de Barricobos, déuseme por debuxar cun vulgar caxato o escudo. Cun caxato porque o penedo producía algo de lique e, así, notábanse perfectamente as liñas, as marcas, o debuxo. Ó día seguinte, e facendo o mesmo coas vacas, púxenme á faena cun simple ferro que facía de punteiro, e que atopara por alí mesmo, raña que raña (non golpeaba moito o punteiro porque o penedo é deses ós que se lle soltan axiña as capas), furga que furga e, en pouco máis dunha hora, quedou xa para a eternidade, é dicir, para a era mesozoica. Á súa beira asinei co meu alcume e coa data final, hai máis de 47 anos. Moitos máis que os 30 do petróglifo neolítico de Santa Coloma de Cervelló. Nin punto de comparación co de Barricobos!

Café Brétema. A Valenzá. Xoves, 31 de agosto de 2023

NO CORNO DUNHA RUBIA GALEGA

Sen saber como, estou a cabalo no corno esquerdo dunha vaca rubia. En nunca tal me vira. Menos mal que a vaca é boa e de bo corazón. Unha rubia galega de campionato, ou polo menos de exposición.

Sei que saíra de paseo polas carrilleiras da aldea e que cruzara lameiros e valados. Nun chiscar de ollo vinme enriba do corno da vaca. Non sei como baixar. Logo, para máis aquel, a vaca non axuda; non monea a cabeza, nin creo que tope. Se aínda pelexase con algunha das que andan á súa beira, ó mellor consigo saír voando, aínda que sexa cun trompazo. Pero a vaca é tranquila, cachazuda e ten pachorra veterana. Xa se ve que é vella e que xa pisou moito lameiro e arou moitos regos.

Asubío por alguén para que me axude a baixar. Nin unha alma no lameiro! Vese que deixaron o gando alí de mañá cedo e sabe Deus cando virán buscalo. Agora non é coma antes. Antes ían para os montes polas mañás e volvían polas tardes. Agora algunhas incluso botan días sen pisar unha corte.

Ármome de paciencia e espero. Na espera contemplo ós saltóns choutando de herba en herba e ás lavandeiras aproveitándose de toda a bicharada que escapa dos bocados das vacas. De cando en vez dáseme por cantar e unhas cantas vacas erguen as súas testas. Nótase que lles gusta a miña voz. E iso que non sei cantar! As pobres estarán cansas dos piares dos paxaros. Nun alustro de intelixencia, fálolle ó oído á rubia galega e, esta, con elegancia, pega un meneo de cabeza que me manda a uns metros de distancia, san e a salvo. Xa baixei.

Café Kibu. A Valenzá. Mércores, 30 de agosto de 2023

CANDO ME POÑO...

Como cansei de estar cansado, non queda outra que moverme. Movo trinta centímetros xustos o pé esquerdo. Non, non estou paralítico, nin tollido nin nada que se lle asemelle. Simplemente que as miñas ansias non van máis alá deses centímetros. Ou sexa, que a nugalla é grande.

Nin a galbana, nin as ansias, nin as impotencias son quen de vencerme. Co pé dereito xa cheguei ó medio metro. Aquí xa caín na conta de que podía andar coma unha persoa normal, que xa podía camiñar e moverme coma case sempre. O case débese a que sempre presumo de que ando moi acelerado, practicamente á velocidade, non da luz, pero si de Álvaro Martín, ese xenio da marcha. Todo se andará, todo chegará.

Non tardou en chegar a miña aceleración. Porque, eu, cando me poño, póñome. Dos centímetros pasei ós metros e destes xa me perdín na conta dos quilómetros que levo. Vou tan acelerado que, sinceramente, non sei moi ben por onde paso nin por onde ando. Si, síntome completamente perdido.

Agora mesmo desexo de corazón que a preguiza se apodere de min outra vez, porque, se hai pouco que me cansara de estar cansado, agora cansei de andar acelerado. Noto xa como me tremen as pernas. Por vinganza, non me deteño de golpe. Mellor facer á inversa o que fixen ó principio: dos quilómetros ós metros e dos metros ós centímetros, para quedar ó final ago así coma tollido ou paralítico ou impedido.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Mércores, 30 de agosto de 2023

CHANZO A CHANZO

Escaleira ó ceo. Creo que era unha canción de Led Zeppelin. Eu quixen intentalo. Subila, claro. Empecei chanzo a chanzo. Xa perdín a conta dos que levo e dos días transcorridos. Cando empecei aínda era un rapaz inocente e, agora, son un vello aínda máis inxenuo. Porque, isto, hai que recoñecelo, é unha inocentada. Máis ben, unha trapallada, unha chafallada.

Pero aí sigo, sube que sube. Pasei xa moi cerca da lúa. Aínda me queda moito por alcanzar Marte, e Xúpiter, e Saturno, e Urano, e Neptuno, e o pobre Plutón... e o ceo segue estando no quinto carallo. Non obstante, non renuncio, non recúo. E iso que, o peor, será logo a baixada. Tamén se di moitas veces que é peor baixar que subir.

Aínda que, tal como vai o asunto e tal como pasa o tempo, ó mellor non baixo nunca. Porque me dá que isto de alcanzar o ceo non é como se conta, nin como se pensa. Emporiso, acaba de ocorrérseme que, se chego, se algún día chego, e para que a baixada sexa máis rápida, a mellor solución será deixarme caer, que é o mesmo que tirarme en picado. Seguro que chego abaixo moito antes que choutando de chanzo en chanzo.

Tranquilos todos, tamén sei seguro que caerei de pé. Sempre caio de pé. As veces que me tirei desde o campanario da igrexa de Baños de Molgas e as veces que me lancei ó río Arnoia desde a ponte das Cepas, caín de pé.

O problema estará en cando me deixarei caer. Porque o puto ceo segue no quinto inferno e eu sigo, dálle que dálle, chanzo a chanzo.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Martes, 29 de agosto de 2023

SOMOS ASÍ

Hai moitos anos, cando seguía un programa radiofónico do crítico cinematográfico Carlos Pumares, este comentou que, unha vez, en Estados Unidos ou en Inglaterra, xa non recordo ben, alguén quixo crear un periódico no que só se publicasen noticias optimistas, alegres, felices, boas... Un fracaso! Non tardou en pechar. Ó ser humano sempre lle gustou o morbo. E non só o morbo, mesmo penso que a maldade. Xa sabedes que máis dunha vez teño confesado que levamos o demo dentro. Certo que hai noticias que os xornais acollen como auga de maio, pero tamén é verdade que é precisamente porque somos así de retorcidos.

Vén todo iso á palestra porque, facendo un pequeno resumo da semana que nos acaba de deixar, practicamente todas as novas interesantes, as máis machaconas están relacionadas con ese demo interior, con esa maldade que nos asoma demasiado a miúdo. Seguimos dálle que dálle ó asunto dese tipiño que queremos converter en heroe logo de despezar a un home, a unha persoa. Si, a ese Daniel Sancho do que nos empezamos a compadecer del. Seguimos dálle que tumba con ese outro tipiño que, a causa dun “piquiño”, vese agora, e con razón, na palestra dos condenados. Tamén xa hai moitos, moitos anos que falei das mafias existentes nas federacións de fútbol. E se hai esa mafia nas rexionais, imaxinade na española. É certo que con uns e con outros, os políticos, os gobernantes fixeron un coma quen non oe e un coma quen non ve ante as falcatruadas deses tipiños que pensan que son os donos do fútbol e do que non é o fútbol. Menos mal que, agora, ante o berro da sociedade intentan cambiar as tornas e condenar sen paliativos a ese Rubiales impresentable. Pero, vedes, sempre ten que ser a sociedade a que se erga, a que berre, a que denuncie, porque os políticos están para o que están. E sabemos moi ben para o que están.

Novas malas tamén foron os desastres e calamidades da dana e, onte mesmo, o terremoto de Marrocos. Ata a un servidor lle saíron as contas furadas: que é o primeiro ano da miña vida que estando preto do santuario dos Milagres, por circunstancias, non puiden asistir ningún día ás novenas. Isto doeume e aínda me doe. Ó final será verdade que nos días, nas semanas lembraremos máis as crónicas negras que as boas, as alegres. Somos así e, os xornais, con razón, remarcan, recalcan que somos así.

Finca Fierro (Barbadás). Sábado, 9 de setembro de 2023

AS CHANCAS

Cada vez que tardo en conciliar o soño polas noites (moitas veces), recoñezo que neses momentos a miña cabeza ferve. Nun deses instantes veume á cabeza o nome dun daqueles grupos musicais dos anos oitenta, creo: No me pises que llevo chanclas. Confirmado: creouse en 1986.

Como a miña cabeza fervía, non tardei en darlle volta á tortilla: Písame que levo chancas. As chancas. Que calzado! Si, hoxe moi bonito visto en fotos ou en escaparates de zapatarías e mesmo véndollas a alguén levándoas. Pero as chancas, na miña infancia, que se usaban para o monte e para os traballos labregos, eran un auténtico calvario. Si, moi quentes pero, cando se mollaban e cando o coiro da empeña se puña duro, cando se “encartiloxaban” era unha crucifixión meter os pés nelas. Axiña mancaban de tal maneira que os dedos ou calcañares non tardaban en encetarse. Un dos remedios que había para que o coiro non se puxera coma un penedo, era untalas con graxa ou unto, para que a humidade, o orballo esvarase por elas.

O de usalas, mellor aínda, o de telas é un dicir. Os que podían. Non todo o mundo podía ter chancas. Compralas nas feiras era caro. Facelas os zapateiros era caro. Lembro a meu pai facendo unhas que... non sendo zapateiro... Xa sabemos o que pasa con eses “manitas” sen experiencia. As chancas eran moi chulas, moi bonitas e moi útiles os primeiros días. Ata que se mollaban. A partir de aí saían feridas nos pés por todos os lados. Porque, para máis aquel, os calcetíns estaban máis que rotos.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Martes, 29 de agosto de 2023

UN RESUMO MOI SINXELO

O resumo da miña vida é fácil, sinxelo: nacín, vivo e... morrerei. Xa está. Para que quere a xente saber máis? Todos durmimos, erguemos, estudamos ou traballamos ou facemos o parvo, para rematar durmindo outra vez e volta coa ladaíña. Un día detrás doutro. Uns viven mellor, outros peor e outros nin tan sequera saben que están a vivir. Ó final morremos todos e, xa de mortos, que máis dá. Ó morto que lle importa o que veña por detrás. E aínda que lle importe, nada pode facer.

Na miña vida sempre hai un antes e un despois de cada cousa, de cada tempo. E que? A quen lle importa? Se alguén ten interese, que pense na súa propia vida, na que tamén haberá un antes e un despois de cada acción. A maioría das veces complicámonos de máis. Cando todo se resume niso: nacer, vivir e morrer.

Algúns escriben libros a esgalla para deixar constancia dos seus actos ó longo da vida. Seguro que tan só serán recordados polo nome ou alcume, polo lugar no que naceron e na forma de morrer. Nada máis. Tanta loita, tanto esforzo para un simple: morreu (ás veces nin dicimos o nome) o fillo de tal, que casara no quinto inferno, etcétera.

Outros pregoan as súas tarefas con orgullo e sorriso dentífrico, cando na realidade será recordado porque cometeu aquela falcatruada no ano da pera. E todos metemos a pata ata no bulleiro máis espeso. Ante todo isto, quedade con este epitafio: nacín, vivín e... morrerei. Un resumo moi sinxelo.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Luns, 28 de agosto de 2023

A CULPA É DO GALO

O galo espertoume de mañá cedo. Eses bichos sempre madrugan máis que ninguén. E eu teño un mal espertar. Adoito andar a golpes cos soños, con aqueles que tiven durante toda a noite. Foron varios. Como tamén teño un mal durmir, durmo por varias veces e sempre se soña. Ó espertar intento lembralos todos, e como non recordo moitas cousas, axiña me alporizo e braceo tanto que sempre acabo rompendo obxectos.

Chámome José Souto Penedo, pero todos me chaman Pepe. Así, a secas. Penso que son o único habitante de todo o concello e de toda a comunidade autónoma que non ten ningún alias, ningún alcume. Son O Pepe. Iso si, o fillo dos Troiteiros. Tanto meu pai coma miña nai, logo de arar ou cavar nas leiras, marchaban todas as noitiñas cara ó río Arnoia e andaban “á cachea”. Só collían troitas. A xente, que é lista, non tardaron en bautizalos. Eu, como non destaco en nada, non lles dou opción para que me bauticen de mala maneira.

Claro que se chegan a ver os meus espertares, ó mellor non tardan en buscar algún alcume apropiado. Repito, a xente é lista. En principio chámanme O Pepe. Vaia carallada, cando na realidade son José.

Tamén é certo que tan axiña como me lavo, como mollo a cara, estou xa coma unha rosa, apto para iniciar un novo día e aguantar todo o que me boten por enriba. A miña primeira medida do día sempre é a mesma: intentar matar ó puto galo. Non se deixa pillar.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Domingo, 27 de agosto de 2023

ENSINANDO LINGUA KUNGALIANA

Debido a que dentro duns días chegará ó noso planeta unha delegación galáctica, con maioría de extraterrestres do planeta Kungala (o planeta do meu amigo alieníxena), a Escola Oficial de Idiomas convocoume a un parladoiro para que lle ensinase ós políticos locais e provinciais algo da lingua kungaliana.

Aceptei de contado porque a lingua dese planeta que está máis alá do infinito é tan sinxela que tan só consta de tres palabras: igggi para dicir si, igggo para dicir non e úngala, que significa depende.

Todo o demais baséase en abaneos de cabeza e acenos coas dúas extremidades. Chamarlles brazos ou mans a estas é unha temeridade. Certo que, en cada moneo ou xesto, deixan escapar algo así como un uuhhh. Algunhas veces un eehhh; moi semellante ó noso saúdo cando entramos nun ascensor, por exemplo. Non obstante, xa o teño comentado: sempre me entendín ben, moi ben co meu amigo.

A proba é que, en vez de buscar calquera outro punto de aterraxe coa súa nave, decantouse, como non, pola Pitediña, en Baños de Molgas. De aí que as autoridades sexan tan só locais e provinciais. Dependendo logo da xuntanza, optarán, ou non, por reunirse con máis terrícolas.

Aínda así, témolle algo ó parladoiro cos políticos. Sabemos da intelixencia destes e non todos están capacitados para aprender esas tres simples palabras. Principalmente a de depende. Eles son máis de si ou non, ou sexa, ordeno e mando. Vou entrar á primeira clase e que sexa o que Deus queira.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Venres, 25 de agosto de 2023

FORZA DE VONTADE

Teño a forza de vontade dun cabalo ou máis paciencia aínda que o Job ese dos tempos antergos, dos tempos bíblicos. O 27 de xullo de 1976, o mesmo día que esculpín o escudo do Real Madrid nun penedo de Barricobos, optei por presentarme todas as madrugadas, ás tres, e sentar nese penedo durante media hora, ata que se me presentase o lobo, polo menos a dous metros de distancia. Levo 47 anos con esa espera, con esa rutina.

Todas as noites, antes de deitarme, poño a alarma para as dúas e media, para poder estar sentadiño xusto ás tres, nin un minuto arriba nin un minuto abaixo. Tamén é verdade que, ás tres e media en punto, ergo do penedo. A miña forza de vontade foi e é tan grande que, en momentos claves da miña vida, nunca deixei de asistir ó encontro. O encontro co lobo, claro. E nada. O maldito coma se me presentira, coma se me cheirara. Seguro que me cheira.

Nesas noites de lúa vella, nesas nas que a claridade é tan grande que, por momentos, se ve coma se fora de día, alcanzo a ver algún lobo na distancia, pero nunca ningún se achegou nin a dez metros. E iso que ouleo coma eles, intento poñer postura deles e deitarme coma eles, pero nada.

Non cansarei. A miña forza de vontade segue e seguirá. Todas as noites. Ás tres. Nese penedo. Coma se pasan outros 47 anos máis. Malo será que en algunha madrugada non se presente o licántropo.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Xoves, 24 de agosto de 2023

NO ECUADOR DAS NOVENAS

Dicir Os Milagres é dicir as novenas. Para un servidor tamén é dicir colexio, dicir estudos, dicir infancia e dicir xuventude. Pero, si, hoxe toca falar tan só das novenas. Estamos xusto no ecuador delas. Empezaron o 30 e nestes cinco días as estradas da contorna foron un ir e vir de peregrinos, andando e en coche, para cumprir cunha tradición... relixiosa, social ou, simplemente, tradición. Onte, por ser domingo, o bulicio de xente foi constante. Os domingos das novenas xa case ou sen case son os días nos que máis xente se achega ó santuario do Medo, en Baños de Molgas, máis incluso que no Rosario das Antorchas e que no propio Día 8.

Máis xente ós domingos, si, pero máis bonitos e máis impresionantes os dous últimos días: o día 7 por ese rosario e o día 8 por ser o propio día da Virxe e polo remate das novenas.

Aínda que para todos os habitantes da contorna hai tamén outro día especial: o do Rosario da Aurora. Ese no que, por días, unha ou algunhas parroquias saen de mañanciña en peregrinación ó santuario, co cura rezando o rosario e, cos veciños, algúns, facendo que o rezan.

O día 7 foi, é e será sempre a noite máis espectacular e marabillosa de todo o evento relixioso. Empezará o rosario ás 11 da noite e coa Virxe en procesión pola explanada. A fermosura chegará cos milleiros de velas e cirios acendidos na noite. En cada misterio sempre hai un momento no que os frades pedirán que se ergan, que se alcen as velas ó ceo molgués para que o espectáculo sexa aínda máis brillante, máis resplandecente. Rematado o rosario, como non, chegarán os foguetes ou fogos artificiais que, ó ser de luces, farán que as exclamacións saian de boca en boca.

O día 8, o día da Virxe, esta volverá dar unha voltiña pola explanada e as velas (aínda que as haberá) substituiranse polos panos brancos que, tamén, cada pouco, os frades mandarán erguer e bambear para que a devoción baile relixiosamente sobre uns sentimentos que, si, para uns serán máis fortes que para outros, pero que, cada un, cada quen, á súa maneira, sentirá, notará un algo que o emociona. Son momentos nos que, aínda que non se crea moito, aflixen e emocionan. Quedan cinco días, dos que, os dous últimos, son os máis importantes. Aproveitémolos. Aproveitádeos. Paga a pena.

Finca Fierro (Barbadás). Mércores, 30 de agosto de 2023

EN PLENA CANÍCULA

Pois si; Satiro Suárez Recaedro foi desde Ramiras ata Vilela pola sombra. Cunha poda na man. Ás tres da tarde. En plena canícula. Satiro, O Fervuras, era un pouco así botado para adiante. Non lle tiña medo a nada. A proba é que ten tractor, ten rozadoira, ten toda a maquinaria agrícola habida e por haber, pero el é de sacho, poda, fouciño e gadaña. E non lle importa poñerse a rozar en plena canícula. Agora mesmo baixa para Vilela, en Castrelo de Miño, pola sombra, iso si, pero baixo un sol de carallo.

No medio do camiño, e aínda que este é curto, nin tan sequera un quilómetro, senta ó pé dun piñeiro para acender un cigarro. Non tarda en erguer o cu porque cae na conta de que a sombra dos piñeiros nin é sombra nin nada que se lle asemelle. O piñeiro case bota aínda máis calor que o propio sol. Ármase de valentía e segue costa abaixo.

Chega á finca suando xa coma un carneiro. Nada lle mete medo. Ó primeiro golpe de poda contra unha acacia -que de mimosa non ten nada-, xa bufa. É igual; el dálle que dálle ata que esgaza o tronco. Nun último golpe, córtaa por completo. Deixa escapar un leve sorriso e bótalle a man a outra. Nun dos golpes, unha condenada silva rabúñalle todo o brazo dereito. O Fervuras acórdase de quen se ten que acordar e os xuramentos retumban por todo Vilela.

Da cara de Satiro xa non se sabe se é suor o que cae pola súa faciana ou se é o regato de Señorín, na mesma parroquia de Macendo. Pero el, tumba que dálle ás mimosas, e ás silvas, e ás cepas vellas, e ós fentos. En plena canícula. Baixo un sol de carallo.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 21 de agosto de 2023