CORRE, CORRE, QUE TE PILLO

            Corre, corre, que te pillo; díxolle a vacaloura á tartaruga cando ían as dúas pola carreira de Bouzas, na vila de Baños de Molgas. A tartaruga mirouna de mala maneira e case lle cospe nun ollo. Non obstante, fixo un pouco máis de forza nas patas e ata coa punta da cola conseguiu empurrar uns centímetros que case a lanzaron a medio corpo da vacaloura. Esta, desdeñosa, deixou asomar un sorriso e espetoulle outro corre, corre, que te pillo. Uuuii, que carallo!, rosmou o sapoconcho, ti andas a alporizarme.

E realizou o nunca visto: fixo que chocaba contra un coio que estaba no medio e medio da carreira.Ante o impacto envorcou con tanta mestría e precisión que caeu cara arriba por enriba da vacaloura. Oíuse algo así coma un pequeno estoupido. Corre, corre, que te pillo; foi agora o sapoconcho o que gargallou, mentres, nun alento, nun alustro a súa satisfacción, o seu orgullo e o seu sorriso empezaron a amosar signos de preocupación. Caeu na conta de que quedara coa barriga cara arriba! Manda carallo!, e agora como fago? Tanto orgullo, tanto celo entre dous contendentes, que un estaba morto e o outro... o outro a piques de morrer.

            Cafetaría Pabellón de Ourense. Venres, 29 de abril de 2016

ANTES DE CRISTO E DESPOIS DE XESUCRISTO

            Acabouse o que se daba. É dicir, empeza de novo a farsa, a gran trapallada dunhas eleccións que se vían vir. Dunhas eleccións que desganan a calquera. O tempo seguro que o dirá. Non sei, pero dáme a sensación de que haberá unha gran abstención. Porque todo cansa. E logo do esperpento destes meses, aínda máis. Pero, tranquilos, a eles todo lles dá igual. Saben que ou uns ou outros, con abstención ou sen abstención subirán á palestra e farán e desfarán ó seu antollo... á conta dos pombos. E a vivir, que son dous días! Aquí e en Panamá.

            Século XXI. Non hai maneira. A xente segue a matarse como antes de Cristo e despois de Xesucristo. En Siria andan niso. Pechan os ollos, lanzan as bombas e que caian onde Alá queira. Que, xeralmente, mirade por onde, non adoitan caer en ministerios nin arsenais nin residencias políticas, van caer xustiño, xustiño nunha escola ou nun hospital; como aconteceu o outro día no hospital de Alepo. Ó mellor pensaban que alí se acochaban as armas ou as tropas inimigas. En todas as guerras sempre pagan os xustos polos pecadores. Ou sexa, empézanas os pecadores e morren os xustos. En todas. Como Deus e Alá mandan.

            E os grandes organismos da... paz? crúzanse de brazos. Non vaia ser que molestemos a tal ou cal potencia na súa venda de armas. As guerras, a maiores dos xustos e pecadores, tamén son para iso, para levar a cabo o gran negocio do armamento. Ale, veña, guerras a esgalla. Que importa o século! Que máis dá a cantidade de mortos! Que paguen os xustos!

            Cafetaría Pabellón de Ourense. Venres, 29 de abril de 2016

A TARDE ESTIVO PERFECTA

            A tarde do domingo estaba propensa para saír. Saímos. A muller e máis eu. Os rapaces, ó principio, cando estabamos xantando, dixeron que si, pero cando lles dixen que se prepararan, xa estaban eles preparados coas súas maquiniñas, cos seus móbiles e, claro, xa torceron o fociño e puxeron escusas. É igual, á muller e á min non nos mete medo nada, e moito menos se a nosa visita é ver cataratas, fervenzas, algo así como a noso especialidade. Collemos o Pancracio e para Porqueira nos marchamos; autoestrada ata Xinzo de Limia e logo a 301 con dirección a Bande. En Porqueira atópase a Torre e a fervenza do río Fírbeda.

Fomos ver primeiro esta porque, xa digo, o noso son as caídas da auga, as caídas espectaculares. A do Fírbeda non lle desmerece a calquera outra. A proba é que xa é a segunda vez que imos. Bonita. Fermosa. Por entre uns penedos inmensos. Había que ir a ritmo lento, porque a muller non está para moitos trotes, pero xa dixen noutro relato que se comportara como unha campioa, como unha heroína. Ó seu paso goza igual da paisaxe e da espectacularidade da auga, incluso do son, do ruído que esboura por entre as carballeiras.

Desde a Torre ou o Castelo xa divisamos toda a inmensidade da Limia. A tarde estivo máis que perfecta.

            Finca Fierro. Domingo, 24 de abril de 2016

CONCIENCIA PARA O NOSO INTERESE

            A semana pasada puxen coma unhas nabizas ós medios de comunicación porque non se lle daba a debida importancia ó terremoto de Xapón, por atoparse este país no outro cabo do mundo, ou sexa, no quinto inferno. No momento de escribir ese recuncho aínda non acontecera o tamén terremoto de Ecuador. E a este si se lle deu a correspondente importancia polo que nos une con eles e, claro está, porque nin punto de comparación no número de vítimas. No de Xapón foron 41 e no de Ecuador xa van máis de 600. A lingua ata bastante e se morre algún paisano aínda máis. Como así aconteceu. Non obstante, seguín sen ver crespóns negros. Será porque son medio indios e tamén do outro quinto inferno. Ai, ai, ai; que só temos conciencia para o noso propio interese.

            A cuestión política segue igual ( o venres). É dicir, que non vai, que segue como o principio. Moita verborrea, moita leria e pouco empuxe. Non quedará outra que subir de novo a costa da Finca Fierro para votar de novo e, ó mellor, para máis do mesmo. Vai ti saber.

            A banca empeza a pregoar, a espallar a idea de que non tardará moito en cobrarnos comisións por todo e cada dous por tres. Bótanlle un tempo duns cinco anos e confesan que non será “nin fácil nin pacífico” (tomar tal medida). Fácil non sei, pero pacífico si. Todo consiste en sacar todos os aforros, sen cabreos, e metelos de novo baixo o colchón ou enterralos ben acubilladiños na horta. Será por terras ou por lugares para gardalos. Os que haxa que gardar porque, a verdade, a bolsa é pequena. Aínda así tiñan que compensarnos por llos ter nas súas caixas, que negocian con eles como lles dá a gana.

            Café Perla 6 do Campus Universitario de Ourense.

            Venres, 22 de abril de 2016

COMO DON GRACILIANO NON HAI NINGUÉN

               Nas conversas dos bares, cando nos poñemos a falar da ciencia do saber, que todos sabemos que é moi ampla e variada, e cando alguén non sabe tal ou cal teoría ou cando non sabe, simplemente, contestar, algúns inchamos o peito e moi fachendosos soltamos a sentenza: “claro, non fuches á escola de don Graciliano”. Ou se por un casual se intúe que es un listiño, pois contéstase con algo moi semellante: “home!, de algo me valeu ir á escola de don Graciliano”. Como don Graciliano non hai ninguén. E que queredes que vos diga... pois case é certo. Desde a distancia no tempo, ou sexa, desde hai corenta anos, nunca oín falar mal del. E mirade que nos anos 60 as aulas non tiñan os alumnos actuais; eramos a tira deles e máis. Creo lembrar que algunha vez (escasa) botaba man da regra ou da variña (quen non zoscaba naqueles tempos?), pero sen ánimo de que escarmentaramos, máis ben de aviso.

               Hoxe en día case podo confesar que me lembro de don Graciliano por tan só dous detalles (aínda que ó contemplar a foto que tedes diante dos ollos, xa os recordos da súa figura asoman máis ou menos á miña memoria); digo que os dous detalles eran cando nos chamaba para entrar na escola e cando contou un, chamémoslle, chiste con tanta ensinanza que aínda hoxe se coñezo ese monumento sevillano é grazas a el. Porque resulta que un día, na clase, chamou a catro cativos, colleu unha cadeira e díxolle a cada un deles que a collesen polas patas (un en cada pata) e que a levantasen, que a izasen. Coa cadeira en alto espetou cun enorme sorriso nos beizos: “Ahí teneis: la Giralda de Sevilla; cuatro tontos y una silla”. Prometo que souben da Xiralda por ese chiste e non por estudala nos libros.

               O outro detalle que non se me esqueceu nunca foi o da forma de chamarnos para entrar na escola. Estiraba dous dedos de cada man e metía os catro na boca para asubiar por nós, con moi pequenos intervalos, porque naqueles tempos non te facías moito de rogar... por se acaso. Xa digo que era un bo home, pero a disciplina era outra.

               Don Graciliano. Nada máis que don Graciliano. Así o coñecín sempre. Pero o outro día, cando quedei co seu xenro para falar do meu mestre, foi cando realmente souben algo máis da súa vida: Graciliano Muñiz Beltrán, nado en La Velilla, Riello (León) e casado con dona Julia Cid González, de Xocín (Baños de Molgas), mestra tamén na escola da miña localidade. Ela era a mestra das nenas e el dos nenos, claro. O da ensinanza mixta... vaiche boa! Naqueles tempos!

               Mais onde realmente quedei pampo na conversa que mantiven co xenro foi cando este me confesou que don Graciliano tamén fora (houbera uns cantos) un mestre represaliado, porque seica nunha inspección que tivera dérase a coincidencia que naquel momento tiña o crucifixo gardado na caixa da mesa, ben porque o quixo limpar ou porque caera (os máis novos deberán saber que nas cabeceiras das aulas tiñan que estar ás vistas un crucifixo e o rostro do Xeneralísimo Franco) A quen se lle ocorre: acochar ó poder relixioso. Pecado mortal! Aínda que os que o coñecían ben sabían que a tal represalia debíase máis a que non comulgaba moi alá que digamos co réxime ditatorial. Aínda máis mortal! Mandárono para Couzadoiro, en Santa Marta de Ortigueira.

               Acábaseme o espazo con toda a pena do mundo, porque a vida e a obra de don Graciliano, do noso mestre, o mestre de toda a vida e de todas as materias dá para máis dunha reportaxe. Agora entendo por que saín tan agudiño: porque fun á escola de don Graciliano, que non che era un don ninguén. Non. Todo Baños de Molgas lle está agradecido. Seino ben.

               Café Paseo de Ramoleox da Valenzá.

Mércores, 24 de febreiro de 2016

           

            Publicado en La Región o venres, 22-04-2016

A RADIO PÚBLICA QUE PAGAMOS TODOS

            Que asco de país! .Ata futbolisticamente dá asco!. Xornada 34 da Liga. Regresando de Vigo, e tan axiña como pasei o túnel de Folgoso ou da Cañiza, aí sobre as nove menos cuarto da noite, puxen Radio Nacional de España, Radio 1, para escoitar os partidos Espanyol-Celta e Betis-As Palmas.

Claro que un chisquiño antes xa lle comentara á muller de que máis seguro que non os estarían radiando. Cando llo comentei por algo foi. Porque sei que neste país, futbolisticamente falando, fóra do Real Madrid e do Barcelona, todos os demais equipos (si, incluído o Atlético de Madrid) son auga de bacallau para os medios. Pero vale, era un día laboral (martes), deses nos que hai xornada de liga polo medio e, claro, poida que non se acostume a realizar un “Taboleiro Deportivo” ou un “Radiogaceta dos Deportes”. Mais, mira ti por onde, xusto ó pouco, empezou o segundo programa citado e nel axiña comentaron que ó día seguinte habería, faltaría máis, edición especial de “Taboeiro Deportivo” desde as oito da tarde, que é cando empezan o resto dos partidos. E neste resto, hai que entender que a esa hora xoga o Barça e ás dez será o Madrid. De aí o especial, ou sexa, que abranguerá desde as oito ata as doce. Espanyol, Celta, Betis, As Palmas. Pobriños. Non sodes ninguén na radio pública que pagamos todos.

            Finca Fierro. Martes, 19 de abril de 2016

SUCOS POLA PÁXINA EN BRANCO

            Un que se levanta. Unha que vai. Outra que vén. Fóra, as follas dos amieiros bailan ó ritmo que lles marca o forte vento. Hai vento. Bastante forte. Os anteollos, abertos sobre a mesa da cafetaría.O móbil tombado sobre a mesma mesa da mesma cafetaría. E o libro “O xuramento dos bárbaros”, do autor alxerino Boualem Sansal, acouga sobre o ídem de ídem. O tempo pasa e todo cambia. Cambiou a persoa que se levantara (xa marchou), a que se ía (xa volveu) e a que viña (xa sentou). O tempo non para, non queda quieto. Ata os anteollos cambiaron. Pasaron da mesa á punta do nariz para contemplar o panorama. Un neno co paraugas aberto. Porque empeza a chover. Unha muller que mete un cacho de cruasán á boca. Ou o que sexa. Ó mellor é unha rosca. Vai ti saber.

O escritor deixa de escribir para endereitar un chisco o seu lombo. A algúns todas as posturas lles cansan. O escritor deixa de escribir para rañar os ollos. Aínda que non se traballe, ás veces as canseiras fanse donas e señoras dos corpos. Poida que dos corpos nugalláns, pero... Pero o tempo segue pasando e o escritor segue esperando a que pase o tempo. Agora mesmo, todos quietos; ninguén vai e vén. Tan só o bolígrafo fai sucos pola páxina en branco para sementar unhas palabras de orballo.

            Café Paseo de Ramoleox da Valenzá. Martes, 12 de abril de 2016

CADA UN TIRA DOS SEUS

            Se busco un tema en concreto da semana pasada, así, da man para o pé, de primeiras, tan só me sae o fútbol, os partidos da Liga de Campións. Porque a actualidade tamén estivo, una vez máis, nos papeis de Panamá ou paraísos fiscais, pero dese asunto xa falei o luns pasado. A actualidade tamén estivo (e van non sei cantas veces, e seguirá) na corrupción, política, por suposto. Xa se pode dicir perfectamente que a temos tan asumida, tan pegada a nós que a metáfora de que é a nosa propia sombra vaille como anel ó dedo, cádralle a xeito. A actualidade tamén estivo nos terremotos de Xapón, pero para que gastar moitas liñas na catástrofe se… quedan tan lonxe, están tan alá do outro lado do mundo que qué nos importa o que lles aconteza. Para que gastar un espazo no feisbuq e nas demais redes sociais amosando una bandeira xaponesa con crespón negro? Nese espazo pode ir moi perfectamente o sorriso de Cristiano Ronaldo logo de lle facer unha tripleta a un “equipo importante”, como dicía un parente meu, en alusión ó Wolfsburgo, o equipo alemán que querían todos (sería por esa categoría). Nese espazo tamén poden ir fotos coas caras de circunstancias dos xogadores do Barça, logo da súa eliminación polo Atlético de Madrid, ou incluso textos e máis textos sobre o baixón anímico, físico e futbolístico dos cataláns.

É certo, cada un tira dos seus. Ós xaponeses que os rebente a fenda dun terremoto. Os que poidan que sigan evadindo impostos. E os corruptos… hahaha, ós corruptos que os defenda a Fiscalía. (Non sei que do alcalde de Granada. Hahaha)

Finca Fierro. Sábado, 16 de abril de 2016

ALGO MÁIS QUE UN MODESTO INVESTIGADOR

               Sempre presumín un pouco de que cando leo un xornal adoito fixarme en algo máis que os titulares ou as letras grandes que asoman nel.. E aínda que non lea a crónica, o relato ou a crítica completa, sempre me fixo na foto que acompaña, principalmente se son personaxes. Estes axiña se me quedan na retina. Non serei moi fisionomista na realidade, pero no papel si teño a suficiente memoria para reter a ese personaxe (pola reiteración das fotos e influenciado polas xentes do cine).

               Agora mesmo non sei se foi nun adestramento ou nun partido dos rapaces, pero un día vin unha cara coñecida que asomaba abondo nos xornais, pero non souben dicir quen era. Tan só se me viña á cabeza a palabra “Gobernador”. Comenteillo á muller: sei que foi algo de gobernador ou semellante. Xusto ó comentarllo tamén case berrei “a UNED”, a universidade a distancia. Non obstante, o nome tíñao na punta da lingua, pero só me saía Juana. Entenderedes que aquela tarde xa non pensase noutra cousa. A todos nos pasa igual, que cando non nos acordamos de algo, a idea zumba aí na cabeza ata que aparece enteiriña.

               A min tamén me apareceu o nome enteiriño. Con todo, recoñezo que foi logo de velo diante miña por dúas ou tres veces máis. Jesús de Juana tiña a un rapaz no mesmo equipo cós meus. Un rapaz que, lembro, incluso antes de coñecer ó pai, moito antes, a todos nos caía moi ben. Era deses ós que se lle di “un cacho de pan”. Agora levamos xa algúns anos sen velo porque seica se pasou ó rugby. A verdade é que corpo tiña para ese deporte.

               Sempre fun tímido, creo que son tímido, pero a idade, ás veces, vai poñendo a cada un no seu lugar e a experiencia diche que ninguén comeu a ninguén. Así é que axiña pasei do típico ola, ola e dalgún que outro comentario do mundo do baloncesto e dos rapaces. Entón pregunteille. Mira como levaba razón; Jesús de Juana fora Gobernador Civil de Ourense en 1996 e 1997 e Subdelegado do Goberno en Ourense desde o 97 ata o 2000. E leva de director da UNED a tira e máis de anos.

               Naceu o 4 de xullo de 1949 en Molina de Aragón. Catedrático de historia contemporánea na Universidade de Vigo. Foi vicerreitor do Campus de Ourense. Deputado no Congreso dos Deputados polo PP en 1996. Xunto a Xavier Castro promoveu as Xornadas de Historia de Galicia. Falar aquí dos libros que escribiu sería o conto de nunca acabar. Incluso só que sexa nomealos. Imaxinade entón os artigos, estudos, comunicacións, manuais, truques e retruques en toda clase de prensa.

               Hai poucos días atopeino nunha rúa de Ourense e non deixei escapar a ocasión. Comenteille o destas reportaxes, pero sen lle deixar meter baza, por se as moscas, por se se me botaba para atrás, e tan só lle pedín o correo electrónico (explícome mellor escribindo que falando). Axiña lle puxen unhas letras e contestou cunha humildade que o honra: “Son un docente máis e un modesto investigador desta `mínima´ universidade que temos en Ourense, e non sei se esa reportaxe pode ter algún interese para os lectores”. Amigo Jesús, se non ten interese é por culpa miña, porque non souben escribila, porque estará mal escrita. Pero os teus méritos aí están. Paso dos asuntos políticos, porque naquela época nin tan sequera os recordo moito. Se asomas nestas testemuñas da memoria é precisamente por iso, porque un día te coñecín nun pavillón de deportes e aínda que a primeira palabra que se me veu á cabeza foi Gobernador (influenciado polas fotos dos xornais que dicía ó principio), eu sabía que eras o director da UNED. E ser director dunha Universidade non é calquera. Es algo máis que un docente e que un modesto investigador. Tes unha obra demasiado extensa como para pechar os ollos, como para deixala pasar.

               Café O Pabellón de Ourense. Luns, 29 de febreiro de 2016

Publicado en La Región o venres, 15-04-2016

AS COMUNICACIÓNS DA ADMINISTRACIÓN

               As comunicacións da administración adoitan ser enmarañadas, longas e non aptas para calquera paisano. Entendo que teñan que seguir unhas pautas e citar unha morea de leis e decretos e normas e artigos, pero isto chegaría con citalo se o paisano fixera algunha reclamación, se o paisano se puxera bravo, e punto.

Poño un exemplo:  a un gandeiro comunícanlle por carta que vai cobrar por tal subvención, tanto. Mirade cómo será a comunicación que todos, e digo todos, se presentan na oficina correspondente para que os funcionarios lles digan sobre qué vai esa carta. Estes, ás veces, quedan coa boca aberta e vense nunha apurada para explicarlles a realidade da carta, da comunicación. É dicir, que para cobrar o paisano 100 euros, por exemplo, mándanlle unha andrómena, unha leria que non entenden e que os fan perder unha mañá para que un funcionario lles explique (se este entende) ese pago. Co sinxelo que sería poñer: tal subvención de tal ano con este importe. Nada máis. Xa está. Que logo o paisano se pon farruco; pois segundo a lei tal, do real decreto cal, no seu capítulo xe, do seu artigo zeta dálle que dálle. Neste noso país, en vez de facilitarlle a vida á xente, complicámoslla de tal maneira que, despois, é normal que nos acusen do que nos acusan. A administración debería ser a sombra do paisano e non o sol que queima.

               Café Paseo de Ramoleox da Valenzá. Martes, 12 de abril de 2016