IMITANDO A ÍCARO

Lin nun periódico camboxano ―leo de todo, mesmo en idiomas que non teño nin idea― que desde que asomou Adán, o primeiro home, por estas latitudes, vivimos enganados con respecto ó sol. Que seica nin é estrela nin cospe lapas ou labaradas de lume. O sol é un espello xigante no que se reflicte a luz dunha estrela de máis alá do infinito.

Sabido isto, e como Deus me deu ás para voar (sabe das miñas ansias de tirarme desde calquera lugar; lembrade que unha vez tireime desde a torre da igrexa de Baños de Molgas, a 30 metros de altura, e caín ben, de pé, incluso flexionando os xeonllos con certa elegancia); digo que o Ser Superior deume ás para voar para que intentase imitar a Ícaro, algo que non tardei en levar a cabo desde o alto do Corno, na Chaira de Vide.

Aínda que sei que vou vivir moitos anos, tamén sei que o sol está no quinto carallo, polo que espero, confío e desexo en chegar medianamente ben. Hai que ter en conta, iso si, que non voo á velocidade de Supermán; máis ben á do vencello, que é a uns 110 quilómetros por hora. O sol creo que está a uns 150 millóns de quilómetros... malo será que non chegue alá nun futuro.

A Ícaro derretéronselle as ás. Pero porque vivía enganado, porque pensaba que era lume o sol. Máis seguro que fose a cola dun cometa a culpable do seu desastre. Ademais, as miñas ás son ignífugas, nada as vai queimar. Veña, marcho, que teño que marchar. O tempo aprema. Amigos meus, listo para despegar.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Venres, 24 de febreiro de 2023

 

O SUPLICIO DA ACCIÓN

Din que ás veces a dúbida ofende. Eu digo que a dúbida é sempre o suplicio da acción. Tiña o obxectivo a escasos 50 metros e non sabía como chegar a el. A dúbida estaba a atenazarme de tal maneira que mesmo tiña medo. O obxectivo era grande, incluso para velo coma se estivera a un par de pasos, mais tiña que alcanzalo para collelo ou, polo menos, tocalo.

Pola esquerda había tales sombras, tal escuridade que non sabía con que me podía atopar neses escasos 50 metros. Pola dereita había tal claridade que mesmo facía dano nos ollos. Tal dano que tiña que pechalos e, non vendo, non sabería por onde ir nin para onde ir.

Pasados xa uns dez minutos da miña decisión de alcanzar o obxectivo e seguindo sen me mover, tal dúbida xa se converteu no pánico á acción. Pingas de suor escapaban, esvaraban da miña fronte. Algunhas persoas notaron a miña angustia e interesáronse por min. Mirei para o obxectivo. Non sei como chegar, dixen. Miráronme con estrañeza. Non será que aínda non empezaches a andar? Ponte a andar!, case berraron.

E botei un paso detrás doutro. A acción era sinxela; todo consistía en poñerse a andar. De fronte. Sen pensar. Quedara agarrado á quimera dunha dúbida. Simplemente había que andar. Ós 25 metros xa me emocionara. O obxectivo estaba alí, case pegado xa ó contacto da miña man. O suplicio da acción estaba na miña cabeza. Volvín esta, sorrinlle ás persoas que me animaran e nun amén abracei o obxectivo.

Café Oren Express. A Valenzá. Xoves, 23 de febreiro de 2023

 

MALAS PARA A MENTE

As películas, principalmente as ianquis, adoitan ser malas para a saúde e, iso seguro, para a mente. O outro día atopábame no Monument Valley, en plena escaramuza cos indios, e pasou o que máis ou menos vemos nos filmes: que lle disparei ó xefe Lobo Ouleando e como a bala do rifle ía a cámara lenta, ó ralentí, o carallo do indio, ó vela chegar, contorsionouse un pouco e esquivouna como lle deu a gana. Souben ó momento que a culpa era da maldita Matrix.

Claro que, segundo tal acción me foi en contra, a seguinte desenvolveuse ó meu favor: que Lobo Ouleando disparou unha frecha e, tal como en Matrix, chegou á miña altura tan en cámara lenta, tan amodiño que, non só a esquivei apartándome un chisco, senón que tiven tempo de collela coa man pola parte de atrás. O indio tamén alucinou como eu alucinara antes. Aínda que eu deille máis motivo: collín a frecha, metina entre os dentes e esnaquiceina coma se fora de cristal.

Acaecidas as dúas acción, e como non eramos parvos, nin el nin eu, berramos xuntos o mesmo: que para que seguir con tal pallasada, que así non nos matariamos nunca e nin tan sequera nos feririamos. Moneamos os dous a cabeza a un tempo e dixemos, tamén ó unísono, que, cada un, mellor para a súa casa. Lobo Ouleando subiu ó seu cabalo e marchou cabalgando a pelo para a seu campamento e eu crucei o Río Bravo, tamén en cabalo, con destino a Colorado.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 22 de febreiro de 2023

 

ACABARÁ EN TÁBOAS

Un ano de guerra ruso/ucraína. E como confesou un analista militar seguirá para... acabar en táboas. Polo que tantas mortes, tantos refuxiados, tanto movemento militar, tanto gasto para nada. Ó principio, tal guerra foi por culpa de un ou de dous, ou por unha mexericada de nada. Agora, transcorrido xa un ano, a culpa é de todos. Tempo suficiente para negociar, intervir, meter presión, facer algo...; o que pasa é que quizais non interese. Para certos negocios é importante que siga a guerra.

Xa sei que non se pode comparar unha desas pelexas que adoitamos ver nas rúas cunha guerra, pero é algo moi semellante e cunha resolución moi sinxela. Entendemos que tal pelexa se iniciou por un cabreo dun ou de outro, mais cando notamos que o asunto se sae de nai, non tardamos en intervir para que a cousa non vaia a maiores. Por que non facemos o mesmo ante unha guerra? Esta guerra xa pasa de castaño escuro. E seguimos de mans cruzadas. Non, perdón, mandamos para alá catro aparellos de segunda man e que se busquen a vida.

Unha guerra longa que será verdade que acabará en táboas. Os mortos acabaron, acaban e acabarán no foxo, na escuridade. Os refuxiados acabaron, acaban e acabarán fóra dos seus fogares, das súas familias. E os demais seguiremos sen intentar parar esa masacre. Porque, uns, piden a fin do conflito baixo certas condicións e, os outros, piden o mesmo pero con outras condicións completamente distintas. Como se adoita dicir: uns por outros e a casa sen varrer, o traballo sen facer.

Os que si traballan son agora os concellos. As aldeas, vilas e cidades empezan a abrir as súas entrañas, empezan a estar patas arriba porque as eleccións está xa ó virar na esquina. Chegan as eleccións e as obras nótanse, vaia se se notan! E se non se notan moito, facemos que se noten: unha noticia na prensa dicindo que cegamos tal fochanca, que levantamos cal muro, que programamos tal evento ―con retranca, cultural―, que asfaltamos dez metros de estrada, que pintamos este ou aquel centro de saúde, este ou aquel centro de maiores, esta ou aquela gardaría; o caso é facer que se fai. Que non se diga que os concellos non miran polos seus veciños. En algúns si que debería haber unha guerra, e non en Ucraína...

Finca Fierro. Sábado, 25 de febreiro de 2023

 

O INSTRUMENTO MUSICAL

Secundino Troiteiro Pescantín, O Troiteiro ―por unha vez a xente non matou moito a cabeza para buscar un alcume―, colleu da palleira o instrumento musical e asentouno no ombreiro dereito. El chamáballe instrumento musical ó sacho. Porque, ó cavar, facíao con música e producía música.

Primeiro fago un inciso para comentar que, a pesar dos apelidos, Secundino non coñecía o mar e tampouco sabía o que era un río. Vivía na Galicia profunda. Tan profunda que a súa aldea asentaba nun buraco entre montañas tan fondo que case non se vía. A aldea estaba tan profunda que cada vez que chovía con moita intensidade, medio se anegaba, pero sen tempo para criar peixes.

Feita a paréntese, digo que O Troiteiro cavaba ó ritmo da música. Calquera que o vise pensaría que estaba tolo, porque, se nos seus auriculares asomaba un tema de rock, avanzaba polo rego que mesmo semellaba que estaba nunha competición de atletismo. Se o tema musical era unha balada, a súa cavadura era tan lenta que a algún veciño dáballe tempo de botar unha boa sesta antes de que Secundino rematara o rego.

E facía música co sacho porque, el mesmo, intentaba darlle ritmo ―ou non―, forza ―ou non―, altura ―ou non― ó aparello para que, ó caer sobre a terra ou sobre os pés das patacas ou millo, o golpe semellase música labrega. Ó final, iso si, sempre remataba coa mesma estrofa: un ai, ai, ai, ai de dor nos cadrís. Puto instrumento musical! Maldito sacho!

Café Oren Express. A Valenzá. Luns, 20 de febreiro de 2023

 

O TARZÁN LICÁNTROPO

Chámome Felisindo Quiroga Suevo e son fillo do Pilón e da Orísida. O Pilón, na realidade, é Gumersindo. Non sei que anos teño porque miña nai nunca me quixo dicir a idade; nin onde nacín, nin como nacín, nin o día, nin nada de nada. A miña nai é algo rara; non me bica, non me abraza, non me mira, non me fala. Agora mesmo, polo que vexo e noto, creo que estou na categoría de mozo.

Sendo aínda neno, un día miña nai mandoume ós guizos. Porque a miseria era tan grande que nin había con que acender o lume da lareira. Fun de mala gana, pois non sabía moi ben se traer guizos delgados ou gordos. O asunto deu igual... perdinme no monte. Non me perdín só por unhas horas, senón por semanas enteiras. Tantas semanas que cando me atoparon xa era mozo, xa era como agora. Encontráronme hai pouco máis de catro semanas.

Nesas semanas que andei perdido fíxenme amigo, moi amigo dunha loba. Desde a primeira noite xa. Souben que sería miña amiga cando vin como se lle repuña, como se enfrontaba a un xabaril que andaba a facerme as beiras. A loba non deixaba de mordelo nas patas de atrás. O xabaril non tardou en fuxir. Eu comía da carne que traía a loba. Aínda que, pouco a pouco, tamén aprendín a cazar.

Hoxe en día aínda me sinto un pouco Tarzán e escapo de cando en vez para o monte e así xogar coa loba. Agora a xente chámame O Licántropo.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 15 de febreiro de 2023

 

UN LÓSTREGO DE LUCIDEZ

Ós dous minutos de sentar nunha mesa da terraza da cafetaría, unha pomba, sen medo e sen vergonza, pousou tamén sobre o respaldo dunha cadeira que estaba na mesma mesa. O seu atrevemento fíxome sorrir e ganou un cachiño de bica que lle puxen á beira. Nese momento tiven un lóstrego de lucidez. Díxenlle que tiñamos que contradicir o título da película española Non haberá paz para os malvados. Que nós os dous si lle tiñamos que levar a paz ós malvados. Paréceche?, pregunteille todo formal.

Logo de acenar co seu pescozo un si categórico e rápido, subín ó seu lombo, ela alzou o voo e de camiño a Ucraína pillamos unha rama de oliveira. Din os entendidos que elas as dúas, a oliveira e a pomba, son un dos símbolos da paz.

Como a distancia era longa, como eu, aínda que son un fideo, lle tiña que pesar algo, apodereime da rama de oliveira para que a pomba tivese o seu pico libre. Bastante tiña a pobre con darlle ás ás e aguantarme.

Ó chegar, pousamos no capó do jeep de Volodímir Zelenski. Non nos dixemos nada, pero el ben entendeu ó ver a oliveira e a pomba. Aterramos na mesa do despacho de Vladímir Putin e actuamos igual. Aínda que, a este, eu si o mirei de mala maneira. Pero nada lle dixen. Saímos voando camiño das trincheiras. E tamén ós dous minutos vimos como os soldados dun e doutro bando deixaban as armas e bailaban xuntos unha kalinka.

Café Oren Express. A Valenzá. Martes, 14 de febreiro de 2023

 

NO MEDIO

Ninguén debería estar por encima do ben e do mal. Facer coma min, que non estou nin por enriba nin por debaixo. Estou no medio. Nin arre nin xo. Nin tose nin moxe. Non me fago notar moito; nin me deixo. Paso caladiño ante as circunstancias. Ante algunhas. Ante outras, nin no medio nin cerca dos extremos. Ante outras estou máis ben por encima do mal. Moi por encima. E rebento con frases que estouran as liñas. E rebento coa carraxe que me furga nas entrañas.

No extremo do ben, e aínda que sexa por poucas veces, tamén adoito ir moito máis alá dun sentimento. E deixo que a emoción me embuche e que se me comprima o peito co peso da felicidade. Cando quero tamén sei ser moi bo. O que pasa é que non sei se non serei un cacho de pan moi poucas veces. O tempo dos heroes queda para os cómics e para as películas ianquis.

Non obstante, como dixen, síntome cómodo no limbo da rutina. Sen destacar en nada. Sen facer ruído. Ir ó meu paso, en silencio, caladiño. Mirar e deixar pasar. Non estorbar moito. Ser coma o gabián na galla dun piñeiro: contemplando o horizonte. Ser practicamente un cero á esquerda. Como dicía aquela frase: oír, ver e calar. Ata certo punto, carallo, ata certo punto. Tampouco hai que pasarse. Nin do ben nin do mal. Mellor no termo medio. Coma min. E a vivir que son dous días. É un dicir. Porque axiña nos empurramos uns ós outros para traspasar, para ir máis alá deses dous extremos. Eu achanto con forza os pés para quedar no medio.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 13 de febreiro de 2023

 

LEO TODO

De todos é sabido (e recoñezo que moi pregoado por min) da miña afección á lectura. Creo que cando falamos de lectura, a imaxe ou imaxes asoman á memoria en forma de libros, periódicos e revistas, maioritariamente. Non obstante, tamén leo algo que nunca confesei: os letreiros. Si, xa sei que os letreiros lerémolos todos, pero eu máis ben refírome á forma que teño de lelos: case sempre en voz alta.

Cando fago, por exemplo, unha viaxe longa en coche, aí é o meu. Gozo coma un anano. Leo en voz alta todos os letreiros cos que me atopo. En algún cruce de estradas, cando no mesmo letreiro hai varios nomes de aldeas, vilas ou cidades, leo de présa para poder lelos todos. Vaia de piloto ou de copiloto realizo a miña ladaíña coas letras ou nomes ou frases que se presenten diante dos meus ollos.

Leo en voz alta todo aquilo que vai escrito en furgóns, camións, camionetas... Ás veces é certo que só murmuro; entón é cando o piloto ou copiloto soltan aquilo de “que dis?”. Nada; estou a ler o que pon ese camión, ou o slogan desa marca que leva esa furgoneta, ou tamén, faltaría máis, as matrículas. Porque tamén son un fanático das matrículas. A maioría das veces sei que me crucei con algún veciño ou coñecido grazas ás matrículas dos coches.

Leo libros, leo subtítulos, leo xornais, leo folletos, leo revistas, leo letreiros e sinais e slogans e todo o que se pon diante dos meus ollos. Todo.

Bar Paco. O Vinteún (Ourense). Venres, 10 de febreiro de 2023

 

ENTRE O DEMO E AS SERIES

Onte, moitos desfiles de entroido. Mañá, máis desfiles de entroido, a maiores de que remata o carnaval. A festa por antonomasia dos vergoñentos, dos que somos ou nos sentimos tímidos, mesmo covardes. Porque detrás dunhas máscaras ou carantoñas ou caretas sacamos esa desvergonza, esa afouteza, esa insolencia; o esencial é que ninguén te coñeza para non sentir pudor. O pudor está en que un pensa o que pensarán os demais en como vas, en como te atreves. Sempre lle tivemos pánico ó escarnio. Coa careta... alá eles, non saben quen somos. Coa máscara incluso somos capaces de, algunha vez, botar ese demo que levamos dentro.

Claro que, o peor demo é aquel que deixamos saír sen retranca, sen festa, se entroido, e do que teño falado xa moitas veces. Porque non queda outra. A realidade amosa, un día si e outro tamén, esa vea esperpéntica, maldita que rebenta para que paguen xustos por pecadores. Un veciño de Marín, sen coñecer para nada a unha muller de 47 anos, asestoulle máis dunha ducia de coiteladas porque seica lle dixo o demo que tiña que matar. Obediente coma el só, intentou seguir a orde, o ditado por ese demo que, literalmente, si que levaba dentro. A expresión esa, hai que recoñecelo, moitas veces non é unha simple metáfora.

Non sei se será o demo ou a inconsciencia dalgúns, pero o caso é que ver compulsivamente capítulos de series pode carrexar problemas de saúde, principalmente nas costas, no exceso de peso e, por suposto, na vista. Recoñezo que en tal situación non me vexo porque sempre reneguei das series. E non por eses problemas de saúde (adoito ver dúas películas nocturnas, que tamén é tempo suficiente para escarallar as costas e a vista; do exceso de peso non padecerei nin aínda que vexa películas durante días seguidos), senón pola cantidade de capítulos e, o que é peor, que cando pensas que xa rematou todo, ale, aparece ou non tarda en aparecer unha nova temporada. Así e que, mellor película ou dúas películas diarias, coas que me entreteño igual e non estou pendente do que poderá aínda pasar.

Como dicía, mañá remata o entroido. Fagámolo con sentidiño e, en caso de ter o demo dentro, sacalo con retranca e que non volva asomar máis ata os próximos carnavais.

Finca Fierro. Sábado, 18 de febreiro de 2023

 

CANTAR

Subín ó alto dun carballo das Mestras e botei a cantar. Cantei a pleno pulmón. Cantei imitando a Bruce Springsteen e notaba que só me saían afonías. A miña nai díxomo sempre; ai, neno, que mal cantas. E unha nai sempre ten razón. Ou case sempre. Aínda sen saber cantar, aguantei a voz coma Camilo Sesto. Aquilo non se parecía nin a unha estrofa de Melendi.

Cantei para que me oíran os veciños e tamén as estrelas. Porque xa era noite pecha. Gústame cantar a esas horas coma unha homenaxe ás noites da infancia, de cando volvía do monte coas vacas e entraba cantando en Baños de Molgas. Quero que se pense que era porque me gustaba o citado Camilo Sesto, tamén o Víctor Manuel e o Juan Pardo en galego; pero a realidade creo que cantaba para escorrentar un pouco o medo.

Agora practicamente non canto porque... a estas idades... Ademais, entre que non sei cantar e entre que xa me dá vergonza, mellor queda calar e, en tal caso, asubiar. Asubiar si que me gusta. E cando asubío habendo néboa son coma unha fotocopia de don Ennio Morricone cos seus spaghetti-western.

Hoxe toca cantar. Que para iso me subín ó carballo das Mestras. Canto para que me oian desde o barrio da Igrexa e mesmo desde a Follateira. Canto mirando ás estrelas porque é noite pecha. Canto porque me gusta cantar e a pesar de que non sei cantar. Non vou ser perfecto en todo; nin heroe eterno. Baixo do carballo e marcho para a casa... cantando.

Café Oren Express. A Valenzá. Xoves, 9 de febreiro de 2023

 

NECROLÓXICA LABREGA

Lamento comunicar que a poula de toxos quedou limpa coma a patena, logo de que o fouciño que agarraba Toribio Refaixo Luances cortase e matase todas as toxeiras que pillou nas dúas horas e pico da mañá do mércores. Catro pegas e dous corvos cantaron uns responsos pola alma do mato por antonomasia da nosa terra. A condución do carro das gavelas partirá do propio comunal do monte Medo e pasará pola Regueira das Perdices, polo Outeiro Barbeiro, por Entreloríos, pola Pitediña ata a corte do Toribio, que se atopa no medio da vila de Baños de Molgas.

Algún que outro guizo de carballo, algunha xesta, moita frouma, o sedeño, a aguillada, as vacas que turran do carro e o propio Toribio pregan unha pequena muiñeira para que os toxos, ó bailar, se espallen pola corte e sirvan de cama, primeiro, e, logo, de esterco para fertilizar a terra e, sobre ela, sementar as patacas, ou o millo, ou as verzas, ou o centeo. Que o que saia da terra volva á terra.

O asunto parece bastante pándego e algo esperpéntico, pero non o é. O propio Toribio, ó que lle chaman O Guicho, deixa caer de cando en vez algunha que outra bágoa. As primeiras, por ter que madrugar tanto (ás sete da mañá xa estaba dálle que dálle ó fouciño); as seguintes, polos propios toxos (ámaos polo emblema, polo símbolo que representa de Galicia); e as últimas porque, que carallo, doíanlle os cadrís. O esforzo fora enorme. Non obstante, quédalle o consolo de que os toxos valen para o que valen.

Café Oren Express. A Valenzá. Mércores, 8 de febreiro de 2023

 

RUÍDOS

Oín un ruído que me asustou. Hai ruídos que meten medo. O que oín era un ruído inocente, un ruído normal, un simple ruído. Era o golpeo dunha bombona de butano contra o remolque dun camión. Era ese ruído de cando o home que carrexa as bombonas pousa o obxecto sen moitas contemplacións. Xa digo, un ruído coma outro calquera. Pero asustoume. Non tardei en sorrir ante o meu propio susto.

Os ruídos que meten medo adoitan ser eses que non sabes de onde proceden. Hai xente e, sobre todo, os cans que lle teñen pánico ós ruídos dos tronos. A miña nai gozaba con eles; a min gústanme. Eu gozo máis co ruído das tracas pirotécnicas. Na traca do rosario da aurora das novenas dos Milagres río e mesmo chouto de gozo.

Impresionoume e case podo dicir que pasei medo ante o ruído daquel tremor de terra ou daquel terremoto que apareceu pola noite na cidade de Ourense o día 22 de maio de 1997, cunha magnitude de 5,1. Aquel ruído foi o que máis me abraiou, incluso moito máis que notar ou ver como se movían certos obxectos no piso no que vivía.

Odio o ruído das motos sen tubo de escape. Molestábame e dábame pena o ruído dos porcos de cando se celebraba a matanza. Tamén me molesta o ruído dentro dun recinto pechado, xeralmente no coche. Hai ruídos que meten medo, pero hai un ruído que me leva ó ceo: o ruído do mar. Este compensa a todos os demais ruídos.

Café Oren Express. A Valenzá. Martes, 7 de febreiro de 2023

 

ODISEO, O CARNEIRIÑO

Odiseo Lafuente Fontela era fillo do Machete e neto do Carniceiro, que andou na guerra do 36 alá pola zona de Teruel. Alí colleu unha certa fama porque ós “roxos”... que iso, que lles facía como fan os carniceiros. Rematada a guerra o mesmo Xeneralísimo o condecorou e púxolle unha carnizaría en Baños de Molgas, xusto ó cruzar a ponte vella con destino á Rabaxoá.

A Odiseo chámanlle O Carneiriño, algo que dá a entender que a sabedoría popular ten a súa retranca: carniceiro, machete, carneiro... e algúns familiares máis que, agora, non veñen ó caso; porque o asunto está todo en Odiseo. Un asunto que tampouco é que teña moito aquel, pero...

Pero O Carneiriño estaba pola zona das Costelas e nun despiste que tivera (andaba ós niños das rulas), non conseguía ver ningún animal dos que botara ó monte, desde as tres vacas ata o burro e pasando pola única ovella que tiña, a cal, por certo, non lle perdía pé ó burro. Atopando a este encontrábase a aquela. Odiseo levaba xa un bo cacho asubiando polo can, que tampouco andaba ás vistas. Sabía que se atopaba ó Uriarte, este atoparía ós demais animais. Era un bo cadelo.

Segundo buscaba ós animais, imaxinaba ó seu avó buscando republicanos por entre as matogueiras, desfiladeiros e montes de Teruel. Tamén cruzando a nado o río Ebro. Ante estes pensamentos tiña medo de volverse coma el; pero en vez de “cazar” roxos, esnaquizar animais. Menos mal que estes non tardaron en aparecer. Estaban todos na leira do Sacristán.

Café A Pedreira. A Valenzá. Luns, 6 de febreiro de 2023

 

VOLTAS

Dou tantas voltas, tantas voltas que non sei se non marearei a perdiz. E ela que culpa ten das miñas arroutadas. Porque as miñas voltas son arroutos que me dan cada dous por tres, que é o mesmo que dicir moi a miúdo. Dou tantas voltas que en vez de ir polos cerros de Úbeda métome polo Outeiro Barbeiro, que coñezo moito mellor. Vaiche boa!

Tamén dou voltas polo espazo sideral. Só polas noites, que é cando mellor se soña. E se soñar xa é bonito en por si, imaxinade polo espazo sideral. Aquí, nestes soños, hai veces que me atopo con certos alieníxenas ou extraterrestres. Fágome amigo de todos eles. Eu son bo de conquistar. A ver, cando alguén me tira da muxica, da charamela, tamén sei acenderme.

Dou voltas coma aqueles peóns que tirabamos na Aira de Arriba de Baños de Molgas. Faciamos competicións con eles. Quen o tiraba con máis elegancia. A quen lle bailaba máis tempo. A quen lle aguantaba máis bailando na man. Etcétera. Por certo, o tempo contabámolo a base de numerar porque, naquelas épocas, o reloxo era un obxecto prohibitivo. Os peóns eran para os pobres.

Dou voltas polos montes Medo, Pinouzos e Os Castros; polas cidades galegas, polas vilas de Ourense e polas aldeas do meu concello. Dou voltas na cama cando padezo insomnio, ou sexa, todas as noites. Dou voltas pola Valenzá para mirar para os coches e faiados, para a xente e o ceo azul da tarde. Dou voltas por un caderno cuadriculado para choutar dunha liña a outra e formar un relato, este relato.

Café Brétema. A Valenzá. Domingo, 5 de febreiro de 2023

 

DÚAS TRAXEDIAS, UN ESPERPENTO

A semana deu para moito. E do que máis se informa case sempre é de calamidades, traxedias, maldades e políticas podres. Agora mesmo, segundo estaba escribindo estas dúas liñas, pola TVG asomaba unha nova traxedia: a acaecida en Calvelo, no concello de Baños de Molgas, da morte dun veciño ó que se lle botou unha árbore encima. O mundo labrego ten moito máis perigo do que se pensa: entre cortas de leña e tractores, todos os anos deixan unha boa restra, un bo rosario de falecidos.

Aínda que para falecidos os do terremoto de Turquía e Siria. Si, xa sei que se falou e aínda se falará moito del, pero a verdade é que impresiona; tanto polo número de mortos (no momento de escribir isto, case 24.000) como, polo menos para min, todas esas criaturas que quedaron esmagadas pola inmensidade de edificios que se viñeron abaixo. Por certo, por que non nos entra na cabeza que sería moito mellor gastar menos en armamento e máis en construcións sólidas, en construcións que non se veñan abaixo cun simple sopro ou cunha simple sacudida. Certo, a sacudida non foi tan simple (de 7,8 e 7,5), pero aínda así penso que cunhas boas estruturas, o número de mortos non sería tan enorme. Logo, para máis aquel, se aínda por encima se tarda en xestionar as axudas, pasa o que pasa. Ou se Siria pon pegas para recibir as axudas internacionais. Un país no que, por certo, todo son desgrazas; leva case doce anos cunha guerra civil con medio millón de mortos e case sete millóns de refuxiados. E agora o terremoto.

Para descansar un pouco das desgrazas, temos o esperpento. O esperpento deses trens que non collerían polos túneles. Isto recórdame a unha anécdota cun veciño de Presqueira, en Baños de Molgas, do que se dixo que fixera un garaxe co seu autobús dentro e que, claro, no momento de sacalo, non collía pola porta. Era unha anécdota da que nos riamos moito e da que acababas dicindo, por suposto, pois que parvo era. Así é que non queda outra que chamarlles máis que parvos a eses que planearon uns trens que non collerían polos túneles. Quero imaxinarme a Valle-Inclán tomando un café e sabendo esta nova. Entraríalle a risa... ou a carraxe. A min case me dan ganas de subirme á cola do Cometa Verde e fuxir de aquí. Ó mellor dentro 50.000 anos temos máis cabeciña. Ou menos. Porque xa nin existiremos.

Finca Fierro. Venres, 10 de febreiro de 2023

Finca Fierro. Sábado, 11 de febreiro de 2023

 

REMEDIOS CASEIROS

No libro El peligro de estar cuerda, de Rosa Montero, esta comenta que a escritora neozelandesa Janet Frame escribía no seu libro autobiográfico Un ángel en mi mesa que o seu pai abrandáralle o pandeiro (azoutes no cu) para que, ó chorar, durmise mellor. Lin isto e apareceu coma un flash, coma un lóstrego na miña memoria a miña nai facéndome exactamente o mesmo: “toma e toma, e xa verás como ó chorar dormes mellor”. O caso é que si tiña algo de razón. A chorada deixábame esgotado e durmía.

Xa que falo de remedios caseiros; había outros dous horribles que producían máis que bágoas e esgotamentos de tanto chorar. Porque, a maiores dos propios remedios, estaban as labazadas que recibía para acatalos. Lembro aquel aceite de fígado de bacallau que me facía tomar porque me doía tal ou cal cousa, e seica valía tanto para o tute como para a brisca. O seu sabor era tan noxento que a subida ó monte Calvario quedaba nunha cousiña de nada. O terceiro remedio caseiro si que era criminal, en plan besta. Que para a dor dos oídos parece que era bo ciscar no conduto auditivo aceite practicamente fervendo. Visto agora o asunto, non sei como non nos deixaron xordos de verdade.

Entendo que o facían polo noso ben e a ignorancia era cega ante unha situación que te podía aliviar. O que realmente facía era padecer un calvario horrible, doloroso e esgotador. Quedabas fundido logo de tantos choros e berros e penalidades e labazadas. Remedios caseiros nunha infancia chea de bágoas. Menos mal que a inocencia da propia infancia era coma un cambón que axudaba a tirar para adiante.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 2 de febreiro de 2023

 

POR UNHA BOA CAUSA

Fará así coma dous meses e medio realicei unha desas proezas que, alguén, poida que non entenda pero que para min era moi necesaria: fun a Madrid en burro. Por unha boa causa: a da busca dunha cura para as linguas que se botan a pacer sen parar mentes. Para tal acontecemento tiven que buscar algo de financiamento. Non tardou en apoiarme a empresa local Cri-Cri, que se dedica a dar grilos en adopción. O nome da empresa lucía nas alforxas que colgaban no lombo do meu Gumersindo.

Saímos ben cedo e cando cheguei a Xinzo de Limia tiven que baixar do burro porque a xeada estaba a conxelarme. Así, ó andar, entraban os pés en calor. Polo demais, o camiño foi vento en popa e recoñecendo e admirando o bo comportamento da xente con nós; dándonos algúns comida e fonda. Mesmo para o propio animal.

Cando entramos en Madrid e quizais pola publicidade que se lle fixera á miña aventura, na Moncloa había ringleiras de xente animándonos, aplaudíndonos e con charangas cada poucos metros. Unha festa! Na praza maior estaba a esperarnos unha gaita galega. Eu bailei unha muiñeira e Gumersindo orneou como nunca orneara.

Ofrecéronse moitos a traernos de volta en transportes apropiados para o burro. Negueime porque lles dixen que... eu xubilado e o burro, desde que abandonei as leiras, coma se estivera tamén xubilado, tiñamos todo o tempo do mundo. A boa causa xa a realizara, así é que...

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 1 de febreiro de 2023

 

NA ACCIÓN DA PELÍCULA

Penso que me deixei influenciar polo personaxe de Jeff Daniels na película “A rosa púrpura do Cairo”, de Woody Allen, que sae da pantalla para mesturarse cos espectadores. A min, o outro día, pasoume ó revés: que estaba vendo unha película (que vira varias veces), que me levantei da butaca, que me dirixín á pantalla e que me metín na acción desa película. Mestureime cos personaxes. Eles quedaron alucinados e eu non tardei dous segundos en destriparlle todo o filme.

A un personaxe díxenlle que escapase do soto no que estaba escondido, que se non, unha parella de policías deteríano en menos de vinte minutos. Non me quixo facer caso, mais expliqueille todo o que fixera desde que empezara a longametraxe. Cando lle dixen incluso que nunha escena rañaba o ovo dereito, aí foi cando me creu e fuxiu como ánimas que leva o demo.

Ós poucos minutos de meterme na película coincidín co artistiña e xa lle dixen que non se preocupase, que el sairía vivo do galimatías no que o meteran e que mesmo atraparía ó asasino. Que nada, que si, que lle apuntaría cunha pistola na cabeza, pero que o malo non a usaría ata que el reaccionase desde o chan cunha patada naquel sitio que doe moito. Tamén ó momento lle dixen quen era o auténtico asasino. Non obstante, que disimulase un pouco, que había que manter ó espectador en tensión. Aínda que, sendo Brad Pitt, a xente xa imaxinaba que saía con ben, pero... Ás veces nin sendo Brad Pitt te salvas. Depende moito do director. E máis do guionista, claro.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 30 de xaneiro de 2023

 

SEN ESTRELAS

Ás veces é mellor non ler a prensa porque hai novas que deixan a un medio fundido. O outro día non sei que xornal comentaba que esta xeración (imaxino que a dos máis noviños) deixaría de ver as estrelas. Iso é horrible! Só que sexa polo mero feito do que significa velas, da súa fermosura. Tal aseguranza lanzouna Science, que tamén revelou que a contaminación luminosa aumentaba un 9,6% cada ano.

O da contaminación é un dato máis que malo, pero que, máis ou menos, xa se intúe, xa asumimos. E menos mal, que podía ser peor. Rectifico: creo que será peor. Agora ben, o de non poder ver as estrelas iso bota para atrás todos aqueles poemas que se escribirían nun futuro. Porque... quen non lle adicou uns versos ás estrelas? As estrelas, logo do corazón, creo que é un dos símbolos máis grandes que existen cando se fala de amor ou de romanticismo.

As estrelas, esas que están no universo de Space Odity, de David Bowie; ou en A Sky Full of Stars, de Coldplay; ou no universo de Amaral; ou no Starlight, de Muse. Aínda que para un servidor a estrela máis errante é a de Lee Marvin. Este actor só cantou unha vez na súa vida, pero a súa Wandering Star é todo un universo de emocións e felicidade.

Con esta marcha contaminante que levamos, nin subindo ó alto dos Castros, en Cartelle, nin á Chaira ou Outeiro do Corno, en Baños de Molgas, conseguiremos ver eses astros que nos fan soñar, rir, versificar e amar. Como a súa visión semella que chega á súa fin, non queda outra que empezar a durmir ó raso para contemplar... as estrelas.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 29 de xaneiro de 2023

 

O COMETA VERDE

Non sei que imaxe terá o lector do espazo exterior, do universo máis alá das típicas imaxes televisivas ou fotográficas, é dicir, cheo de estrelas e planetas e satélites e meteoritos, etc. Eu entendo que si, que o universo é inmenso, mesmo infinito, pero tampouco vou máis alá do que dicía na anterior frase. Non obstante, o outro día quedei pampo cando lin a noticia de que o cometa C/2022 E3 (ZTF), máis coñecido e mellor nomeado polo Cometa Verde, se achegara á Terra de novo logo de 50.000 anos. Por certo, tal achegamento refírese a uns 42 millóns de quilómetros de aquí.

A ver, sobre os millóns de quilómetros non me asombro tanto porque a causa de ler novas sobre outros achegamentos ou sobre as distancias de certas estrelas ou constelacións ou galaxias ou nubes de po xa estou acostumado, xa sei que aí arriba as distancias son “esaxeradas”. Mais recoñezo que quedei perplexo, aloulado co dos anos. Aí foi onde realmente me perdín ante a inmensidade do espazo exterior.

Resulta que o Cometa Verde a última vez que pasara á nosa beira fora no Paleolítico Superior, cando os dinosauros aínda andaban ó seu aire polas verdes pradarías do noso planeta. E se queremos facer algo de números, podo resumir o asunto desta maneira: Se ese cometa viaxa á velocidade de uns 207.000 quilómetros por hora e se tardou en pasar polo mesmo punto 50.000 anos máis tarde, é para alucinar ou non é para alucinar? É para perderse ou non é para perderse por esas inmensidades. Que si, definitivamente o universo é infinito.

O Cometa Verde seica procede da nube de Oort, unha zona xeada das aforas do Sistema Solar, onde se esconden entre centos de miles e billóns de cometas (sigo a perderme con tanta cantidade), restos conxelados da formación dos planetas hai máis de 4.500 millóns de anos. E disque é verde porque a cuberta gaseosa que arrodea o seu núcleo contén un composto reactivo chamado carbono diatómico, que é brillante en lonxitudes de onda de luz verde.

Agora tan só me queda esperar a súa volta (na inmensidade do Universo 50.000 anos é un suspiro) para velo mellor e intentar subir á súa cola.

Finca Fierro. Sábado, 4 de febreiro de 2023

 

BAILANDO SOBRE ALUCINACIÓNS

Ás veces a memoria ou o entendemento baila sobre alucinacións que non deberían vir a conto, pero veñen. Viñeron o outro unhas poucas. Que me sentín Howard Hawks mandando cruzar o Río Bravo, cando a realidade era que eu cruzaba o Río Arnoia pola ponte vella de Baños de Molgas. O asunto cambiaba moito. Como cambiou ó día seguinte, cando me notei coma John Wayne cabalgaba polo Monument Valley. Era eu que cruzaba Barricobos subido no lombo do burro.

Emporiso, tanto John Wayne coma eu mesmo iamos detrás de dúas ducias de indios que se escaparan da reserva que había á beira do Río Lobos, é dicir, no Muíño da Luz, asentado á beira do Río Sor. Non tardamos en atopar as dúas ducias dos arapahoes: estaban agochados, todos eles, debaixo dunha verza. O problema estaba en como meterlles man, xa que como John Wayne, agora mesmo, era un personaxe ficticio, non levaba nin rifle nin colt. E eu, pobre de min, tan só portaba a vara aguillada. Pouco dano lles podía facer coa punta cravada no extremo da vara.

Non desesperei, metín dous dedos na boca e asubiei por Rin Tin Tin, que, na realidade, quen apareceu foi o meu Uriarte. Este non andou con lerias: fincáballe os dentes nunha nádega ós indios mentres eu os picaba na outra. Así, entre os dous, espantamos ós indios e, estes, coas presas, foron afogar ó Río Colorado á altura de Yuma, é dicir, ó Río de Tioira no seu paso por Portugalego. Uriarte e eu regresamos á realidade. El deitou ante a porta da casa e eu sentei no sofá para ver unha do Oeste.

Bar Paco. O Vinteún (Ourense). Venres, 27 de xaneiro de 2023

 

O VENTO

Díxenlle ó vento que non correra. Non me fixo caso. Logo, para máis aquel, e a maiores, zoaba. Mireino de mala maneira. De esguello non, de mala maneira. E insulteino. Como nunca insultara a ninguén. El, en vinganza, revolveume o paraugas. Menos mal que este era vello e non me preocupou moito. Aínda así volvín a insultalo. Ó vento, claro. Segundo o insultaba xa me engruñei un pouco esperando a reacción del. Do vento, digo. Quedei pampo. Porque, logo de insultalo, calmou. De súpeto. De golpe. De socato. De repente.

E, así, o silencio reinou no instante, no momento. No máis profundo convencinme de que os meus insultos, pola contra, foran bos. Certo que me esnaquizou o paraugas, pero como non me achantara, el, o vento, colleu medo. Porque eu podía pasar dos insultos ós feitos. Que feitos? Sinceramente, agora mesmo non o sei. Tampouco sei como reaccionaría ante unha segunda falcatruada del. Sen paraugas, o vento podía optar por facerme dano. E se non o conseguía? Eu, como dicía aquel anuncio ou reclamo ou algo semellante, nas distancias curtas son perigoso. Moi perigoso.

Agora, pasado un certo tempo xa, non lle podo dicir que non corra (ó vento) porque non hai tal vento. Nin tan sequera no alto do outeiro ó que acabo de subir. Todo está en calma e en silencio. Cada vez máis convencido de que me colleu medo. O vento, digo. E non, non lle penso dicir nada ó silencio. O silencio é bonito. Sempre foi bonito.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 26 de xaneiro de 2023