ENDEXAMAIS

Sempre lle hai que facer caso ós profesores. Porque son os que saben. Eu voulle facer caso ó profesor Alfonso Vázquez-Monxardín. Endexamais volverei usar a expresión nunca máis. A non ser que o alzhéimer faga das súas. Pero, en principio, endexamais voarei sen ás. Porque a última vez que o fixen levei o bo trompazo. Endexamais pecharei os ollos para non sentir pesadelos; con eles abertos é bonito soñar esperto. Endexamais quedarei de pasmón contemplando a luz da lúa vella, cando podo moi ben subir ó faiado, poñer o traxe de astronauta e despegar ata ela.

Endexamais semella que é unha negativa moito máis nosa. E todo o que é noso debemos ter a obriga de usalo. Endexamais asomará polos meus escritos un nunca máis petroleiro. Endexamais direi desta auga non beberei, cando sei perfectamente que, ó ser auga, bebo da que sexa. Se mesmo cheguei a beber daquela auga que corría pola rodeira dun carro. Cando a sede é moita, a cabeciña pouca e a infancia foi o que foi, adoitábanse facer cousas desas. E non morrín. Nin tan sequera collín unha cisca.

Endexamais cruzarei o Atlántico se non é subido á Perla Negra. A nado non, que afogo. Endexamais deixarei de escoitar bandas sonoras ou calquera música que asome ou que choute ó aire. Endexamais deixarei caer sobre un papel en branco ruxerruxes sen fundamento, nin deixarei que as palabras se bambeen sobre unha realidade hipócrita, ficticia, falsa. Endexamais.

Finca Fierro. Luns, 28 de novembro de 2022

 

MUNDO ANANO

O mundo é moi pequeno. É tan pequeno que, para nós, tan só comprende Europa e Estados Unidos. E de Europa, máis ben a Europa Occidental, que a do Este, se quitamos Rusia, todo o demais é borralla. É algo triste que todos os medios de comunicación se consagren tan só ós do gran poder económico. Era o que dicía xa a semana pasada sobre a celebración do Mundial de fútbol en Qatar: que poderoso cabaleiro é don diñeiro. Os países pobres están moi ben onde están, que así serven para o escarnio e a explotación dos ricos.

Vén todo iso a conto porque, ultimamente, estou vendo moito cine independente, moito cine de algúns países que moitos de nós nin sabemos que existen. E as películas penso que son as mellores leccións de historia que hai hoxe. Certo que algúns filmes quizais esaxeran un pouco ou que deixan que a ficción vaia algo máis alá da realidade. Pero creo que o fondo, o quid da realidade de tal ou cal país amósano todas sempre algo. E así, en algunhas, pois vexo, por exemplo, conflitos bélicos que non temos nin idea de que existían. Ou a corrupción de certos Gobernos. Ou o maltrato ou a falta de dereitos humanos ou as explotacións en varios países.

Todo iso, a prensa, a televisión non adoita reflectilo porque, repito, só conviven no planeta Terra Europa e Estados Unidos. E as películas, pobres, a ver que cadea do noso país se atreve a proxectar cine independente, cine africano ou asiático ou latinoamericano. Moi de cando en vez La 2 emite algunha, pero esa canle, e por moito que digamos todos que é a mellor, case ninguén a ve. As demais van ó negocio: cine ianqui e de acción.

Europa e Estados Unidos. Varios países de África están en guerra, pero que máis dá, se nin tan sequera sabemos situar onde están Somalia ou Sudán do Sur ou Chad. Aquí chéganos ben coa guerra ruso-ucraína que, por certo, xa ninguén se acorda dela e a pesar de que aínda está aí.

Somos de punto de mira fixo. O que nos metan polos ollos; e todo o demais non existe. Mesmo no fútbol temos o exemplo: Real Madrid e Barcelona, que o Elxe ou o Xetafe xa nin sabemos se están en primeira ou segunda división. É igual, non se está nada mal vivindo neste mundo anano.

Finca Fierro. Sábado, 26 de novembro de 2022

 

DE GANCHETE

Case sempre confundo o termo ir por volver. Hai unha diferenza abismal, insondable. Coma do branco ó negro, do día á noite ou da luz á escuridade. Aínda que se o penso fría ou profundamente, a disparidade non é tal. Porque se vou, teño que volver. Non queda outro remedio. Xa sabedes aquilo de que todo o que entra, sae.

Moitas veces o que parece imposible é posible. Si, máis seguro que teña que dar unha morea de voltas, pero a recompensa estará aí, ó final. A meta á que nunca pensei chegar. Pero vai se o fixen; aínda que botase os folgos. Que os botei.

Se vou, veño. Se marcho, volvo. Se entro, saio. Se escribo, poño punto final. Ó final, claro. Agora acabo de poñer punto e seguido porque sigo. Sigo filosofando sobre termos contrarios ou imposibles que rematan sobre a realidade auténtica, certa, verídica, real. Sigo analizando que entre a cor branca ou a negra hai outras cores; por exemplo, as sete do arco da vella. Que entre o día e a noite está o luscofusco, a bocanoite, a noitiña. Que entre a luz e a escuridade está a penumbra.

Fría e profundamente non existen diferenzas ou contradicións. Ó final todo é máis sinxelo do que se pensa. Somos nós os que lle queremos poñer atrancos a todo o que nos arrodea. Co fácil que é coller de ganchete calquera termo e pasear con el polos proles e os contras da nosa existencia.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 25 de novembro de 2022

 

DE SACHO E FOUCIÑO

Saín coma un foguete a facer os meus recados. Os meus recados case só consisten en tomar café e escribir... polas tardes. Polas mañás sería tomar café e ler os periódicos. En ocasións, tanto pola mañá como pola tarde, igual toca algo de compra; algo no supermercado, algo nunha tenda, algo en calquera outro negocio. E saín coma un lóstrego porque hai que volver axiña para a casa. Para ver o fútbol. Porque andamos co Mundial a voltas.

Tamén é certo que, aínda que non tivera que volver axiña, sempre saio ás carreiras. Xa teño explicado aquí que, a min, a casa, coma que non, coma que pode virse abaixo, coma que pode caer e esmagarme. Mellor estar fóra. Aínda que, ó estar fóra, logo queira volver; pero non para meterme na casa, senón para saír de novo cun libro e dedicarme ó meu gran vicio; se á lectura se lle pode chamar vicio.

Con présas ou sen présas, sempre teño que estar en continuo movemento. Mesmo cando estou sentado, como agora mesmo, que non me chega con tomar o café tranquilo, con pachorra, con parsimonia. Non, que me aburro. Mellor entón coller o bolígrafo e matar o tempo escribindo. Si, xa sei que agora a xente mata o tempo co móbil. Pero eu... eu son da vella escola, máis ou menos do neolítico. Xa no trato, na forma de usar o móbil se nota que son de sacho e fouciño. Os propios fillos mo din: como lle dás así ó teclado? Que queredes; ou obedece ou racha.

Saín coma unha chispa e volvo xa a paso de cadela.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 24 de novembro de 2022

 

DEMASIADA NEGRURA

O xinete vestía de cor negra, cabalgaba sobre un cabalo negro e á súa beira camiñaba ou máis ben trotaba un can negro. Estaban atravesando unha chaira completamente negra a causa dun incendio de dous meses atrás. O pistoleiro chamáballe Negro ó can e Branco ó seu cabalo. Era galego e sabía usar a retranca. Ó mellor era polo que lle chamaban O Retrancas. Ninguén sabía o seu auténtico nome.

A negra e estraña (ou orixinal) comitiva estaba a piques de entrar na localidade de Río Negro. O galego soubo que se chamaba desa maneira porque así o anunciaba unha táboa colgada dun traveseiro que cruzaba a carreira que se metía no pobo. E aínda que pareza de risa, sobre tal travesa pousaban uns cantos corvos negros.

Foi entrar no saloon da localidade (o home e o can, que o cabalo quedou fóra) cando non tardaron en buscarlle as voltas ou catarlle os piollos. Que se de onde viña, que que buscaba, que tumba que dálle, que dálle que vai. E foron, por suposto, ó enfrontamento, ó duelo. E iso que el ben que lles anunciou que a morte tamén era negra. Non atenderon a razóns. Non quedou outra que o can se encargase dun e o revólver do pistoleiro (con cachas negras) dos outros tres. Tiña razón el: a morte era negra.

Logo dese instante negro, non esperaron a que chegase o shériff; marcharon baixo un ceo negro e cruzaron o Mississippi na Perla Negra.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Mércores, 23 de novembro de 2022

 

SOBRE O COLCHÓN DOS ANHELOS

El subiu á Perla Negra e navegou ata alcanzar a lúa vella. Colleuna e presentoulla en bandexa de prata a ela. Ela emocionouse tanto que lle colleu a el unha man. Para el foi coma un lategazo, como unha sacudida. A ela, o sufoco facíalle subir e baixar o peito. A el, o acoramento era o causante de que o seu corazón bombease de présa e con forza. Hai momentos nos que é bonito que se deteña o tempo. E que o silencio acabe amortecendo ou debilitando o sufoco dela e o abafamento del.

Sentaron un á beira do outro. Ela mirando para o chan e el alzando a ollada cara ó ceo. O silencio era tal que se oían os suspiros, as ansias, os desexos. O ruído destes rachaba ese silencio compartido. El mirouna de esguello. A ela treméronlle os beizos. Os saloucos brotaron do peito del. A cor vermella da cara dela foi en aumento. E ningún foi capaz de frear os movementos. O único que se detivo foi o tempo.

Abrazáronse e iniciaron un bico profundo, intenso e eterno. Deitaron no colchón dos anhelos. Ela regou cos seus fluídos todo o desexo del e el sementou os latexos de tal devezo no máis profundo do océano dela. Despois, bastante tempo despois, os dous subiron á Perla Negra. A navegación foi constante e fluída e calmada e eterna por un mar en calma no que tan só se arrolaba esa felicidade que sentían moi dentro. Ela (ós poucos) amosaba un enorme sorriso. El (sempre) rosmaba e asubiaba a canción daquel encontro.

Café O Chicote. A Valenzá. Martes, 22 de novembro de 2022

 

Ó ESTILO DO SALVAXE OESTE

Ó mellor é porque vemos moitas películas do Oeste e axiña queremos imitar a John Wayne e Clint Eastwood ou a Jack Palance e Lee Van Cleef. Hai uns quince días ou así houbo un tiroteo en Maceda e, antes, a finais de outubro, foron as chairas de Cidade Real as que se converteron nunha simulación fordiana ou leonania.

Nesa provincia de Castela-A Mancha un home matou a dúas persoas e feriu a tres. Un dos mortos era un labrego que intentou mediar na liorta que tivera o pistoleiro co seu pai. Isto adoita acontecer moito: que o que se mete polo medio intentando separar é o que máis malleira leva. O outro morto foi un policía local, algo así coma o shériff do Far West. O tirador ou pistoleiro púxose tan bravo que non houbo máis remedio que abatelo.

Tanto un caso coma o outro, por desgraza, case acontece diariamente no noso país. Non obstante, a nós, a min impresionoume máis o de Maceda polo que é Maceda. Non só por coñecela e traballar alí case trinta anos, senón por ser unha vila pequena e porque, como nos coñecemos todos, pensamos que nunca pasarán esas cousas. Ata que pasan.

Despois tamén está a forma en que pasan. No caso de Maceda, plantarse nun piso e descargarlle tres tiros a unha persoa con esa facilidade é como para pensar nese Salvaxe Oeste no que entrabas nunha localidade a galope tendido e pegando tiros a esgalla. Está visto que, tanto antes como agora, os problemas, resolvémolos sempre así: a tiros.

Bar Paco. O Vinteún (Ourense). Venres, 18 de novembro de 2022

 

A CABEZA É ESENCIAL

Pois alá me foi o burro coas noces. Escribín unha liña tan só dun Pingas que versaría sobre un roubo acaecido en Baños de Molgas no mes de febreiro de 1965, pero veume á cabeza de que quería saber algo máis. Así é que mandei un guasap e a ver que me contan. Entón, claro, alá me foi ese presunto Pingas a tomar vento.

E agora que; digo eu. Trastornáronseme os plans. E cando unha idea está metida nos miolos, desconectar dela, ás veces, faise complicado. Se botas moito tempo mirando para un teito branco, ponse costa arriba describilo de cor negra. Entendedes, verdade? Se botas todo un día intentando saír da casa é moi duro optar por outra opción porque penses que, logo, hai que volver. Así é que saes e que custe o que queira a volta.

E agora que. Agora que conto. Que o ceo está gris? Máis que gris está escuro. Tan escuro que xa semella noite ás cinco e dez da tarde. Ós cachos, pingas de orballo caen sobre a miña cabeza. Sobre a miña cabeza cuberta por unha capucha. Que non son nada parvo; o de deixarme mollar tendo con que taparme. Polo menos a cabeza. Sabemos que a cabeza é esencial. Para todo ou case todo. Para o ben e para o mal. A cabeza é o sol do noso universo e tamén pode ser a lúa noitébrega. Máis ou menos. Tampouco hai que buscarlle un gran significado ou un gran símil á cabeza. A ver se buscando buscando me esforzo de máis e non vaia ser que me rebente. A cabeza, digo.

Café O Chicote. A Valenzá. Martes, 15 de novembro de 2022

 

UN MUNDIAL É UN MUNDIAL

Como non chegamos a tempo de parar a celebración do Mundial de fútbol en Qatar (empezou onte), por aquilo tan sinxelo que dixo o noso ilustre don Francisco Quevedo y Villegas: “Poderoso caballero es don dinero”, non queda outra que ver fútbol e máis fútbol. Si, agora, algúns da FIFA xa recoñecen que foi un error levar á petromonarquía tal Mundial, pero xa se sabe aquilo de que pedir perdón é moi fácil. O perdón sempre se pide despois do erro. Despois de encher, iso si, as faldriqueiras con bos feixes de billetes.

Cometeuse un erro. Pero agora xa non hai volta de folla. Moitos tamén falan de facerlle boicot a tal Mundial. E aquí case estou co que lle acabo de escoitar agora mesmo ó propio presidente da FIFA, Gianni Infantino, chamándolles a eses críticos hipócritas. Porque, por exemplo, moitos dos españois que clamaron ó ceo polo acaecido na construción dos campos de fútbol no país qatarí e polos seus dereitos humanos son os mesmos que se puxeron coma brasas cando se falou de trasladar os restos mortais do noso Gran Caudillo do Val dos Caídos, e sabendo como sabemos a forma en que se construíu esa aberración fascista. Os malos sempre son os de fóra; nunca os nosos. Somos un país emigrante e odiamos ós inmigrantes. Esbardallamos contra o exterminio xudeu e quedamos mudos ante a desfeita realizada no Novo Mundo. Algo hipócritas non somos... somos moi hipócritas.

Non quero complicar máis o asunto, gustándome o fútbol como me gusta. Falo logo de fútbol. E voulle dar un pouco de cheda a Luis Enrique, por moito que diga que ten un ego moi seu. Agora mesmo recoñezo que é un tipo moi listo. Estou convencido de que o bombazo ese do seu stream (ou como carallo se chame) é para que os focos dos medios de comunicación se dirixan cara á el e deixen en paz ós seus rapaces. Estou seguro de que lles quere quitar presión ante tal acontecemento. Lembremos que é nada menos que un Mundial, que non é moco de pavo. E, sinceramente, son cativos. Creo que lles chaman a xeración ou a selección do chupete. Con iso está dito todo.

Non me sairá da cabeza todas esas atrocidades que leva a cabo ese país. Pero tampouco me sairá da cabeza o fútbol en si. A proba é que, eu, si intentarei ver todos os partidos que poida. Porque... un Mundial é un Mundial.

Finca Fierro. Sábado, 19 de novembro de 2022

 

A GRAN DISXUNTIVA

Soliciteille unha entrevista ó alcalde do meu concello para que me deixase verificar se o río Arnoia pasaba por Baños de Molgas e se a auga da burga puña os dentes negros. Aceptado o encontro e asinado o permiso, marchei a estudar o río ó seu paso pola ponte nova. Levaba auga. Tomei unhas mostras e non tardei en distinguir a auga procedente do río Sor polo seu cheiro, a do río Tioira pola súa tonalidade e a do propio Arnoia polo fluído da evacuación dunha troita. Si, esa de polo río abaixo vai unha troita de pé, corre que te corre quen a puidera coller, corre que te corre quen a puidera pillar. Non me quedou ningunha dúbida; ese río era o Arnoia, que pasaba por Baños de Molgas e non tan só por Allariz.

Para mirar os dentes negros a causa de beber a auga da burga, non me quedou outra que convocar a todos os veciños coa intención de que me ensinaran a súa dentame. Cando lles expliquei o motivo tomaron o asunto a chanza, a chacota. Axiña me puxeron sobre a disxuntiva de que como podía distinguir a negrura pola auga da burga coa negrura polo licor café. A verdade é que me deixaron abraiado. Non caera eu no detalle do licor café.

Sempre oíra de rapaz que a auga da burga puña os dentes negros; pero, claro, o licor café... ai o licor café! Tiven que optar para citalos noutra ocasión. Naquel momento non tiña elementos nin aparellos adecuados para certos análises. Colleron a ben as molestias e mesmo me invitaron a unha copiña de licor. Rexeitei a invitación pola miña abstemia.

Café A Pedreira. A Valenzá. Luns, 14 de novembro de 2022

 

VINTE ANOS E A VIDA SEGUE

Vinte anos dos fiíños de chapapote ciscando dun barco no mar galego. E a vida segue. Moita loita, moito orgullo, moito traballo e... ata o próximo desastre. Porque o haberá. Porque é lei de vida.

Tamén é lei de vida o poder dos cartos. Moitas críticas e moitos sentimentos de carraxe porque o mundial de fútbol se celebra en Qatar, onde ós dereitos humanos se lles dá por aquel sitio. Non entendo por que nos alporizamos tanto se, por diñeiro, somos capaces de facer o peor que se pode imaxinar un. Xa o dicía aquel: somos capaces de venderlle a alma ó diaño. Díxeno sempre: que a orde esa da saúde, diñeiro e amor da canción é unha gran trapallada, unha carallada. Diñeiro, saúde e amor. Iso si. A saúde, ás veces, aínda a podes curar con cartos. Sen cartos, xa podes ter unha saúde de cabalo que, como non teñas que levar á boca, as forzas fraquean, o desmaio logo chega e o requiescat in pace axiña fai acto de presenza.

Dereitos humanos en Qatar. Non os hai. Pero os cartos afogan as penas e as ansias e as maldades e as carraxes e os maltratos. Mellor é pechar os ollos e tapar os oídos para deixar que a vida siga e que as toneladas de petróleo as asimilemos como simples fiíños que, maldita casualidade!, foron ciscar no mar da Costa da Morte. Agora, pasados os vinte anos, a catástrofe queda como recordo e mesmo como unha actuación heroica, que o mal que fixo xa é o de menos. Vinte anos e a vida segue.

Café Brétema. A Valenzá. Domingo, 13 de novembro de 2022

 

MÁIS LISTO QUE UN ALLO

Cando estaba nese momento culminante de saborear o café que xusto acababa de tomar, soou o móbil que tiña sobre a mesa. Eran, unha vez máis, os do concello de Baños de Molgas. Que necesitaban con urxencia ó investigador privado (que é máis listo que un allo) para resolver un deceso, do que aínda non se sabía se era asasinato, homicidio, suicidio, accidente ou vai ti saber. Así me dixeron.

Non me fixen de rogar, subín ó Astra do ano 92 e para alá marchei, para a mesma carreira que leva ós Caneiros. Alí, a maiores da Garda Civil e de dous traballadores do concello, estaban, faltaría máis, os típicos xubilados para ver, saber e, se facía falta, opinar. Despois, claro, contar.

Tombado sobre o valado esquerdo da carreira estaba Secundino, O Tiralevitas, e cun enorme golpe na cabeza. Todos se apartaron un pouco para que eu estudase e analizase sobre o terreo. Non tardei en ver unha enorme roda na que nunha parte do seu caucho vin unhas pingas de sangue. A arma do delito. Pero quen era capaz de levantar aquela mole para darlle á vítima na cabeza?

Axiña me veu á memoria a nova que lera o día anterior sobre a aterraxe en Peinador dun avión ó que lle faltaba unha roda. Mirei para os asistentes, principalmente para os xubilados que, pobres, merecían recompensa ás súas esperas, e solteilles de golpe que ó Tiralevitas matárao a roda dun avión que caera do ceo. Quedaron coa boca aberta; pola noticia e pola rapidez de resolver eu o caso. O dito: máis listo que un allo.

Café A Pedreira. A Valenzá. Venres, 11 de novembro de 2022

 

DO INSULTO Ó MENOSPREZO

Galicia volve estar de moda. Por insultos, por desprezos, por ignorancia, por descoñecemento. Pablo Iglesias chámanos “galleguitos”, o actor Paco León algo así de que somos cerrados e aquela famosa xuíza da Galicia profunda, pois xa que máis dicir. A ver, sempre fomos un pouco vilipendiados ou inxuriados. Ese famoso acento co que se burlan unha e outra vez (seino por experiencia da miña etapa madrileña) ou ese presunto atraso co que nos teñen catalogado.

Non obstante, tampouco racho moito as vestiduras por ese desprezo. Nós mesmos cometemos moitas veces ese pecado. Mellor dito, cometiamos. Non hai moitos anos que os das aldeas tiñan medo de ir ás súas propias capitais para que non se burlaran deles a causa de falar o galego. E os das capitais miraban por enriba do ombreiro dando a entender o menosprezo da suposta miseria dos das aldeas, ou sexa, do rural.

A nós dóenos que nos digan esas cousas (a min o primeiro), pero se se analiza o asunto de forma fría, non somos máis honrados que eses. Porque... que pensamos dos cataláns, por exemplo? Acaso non imitamos tamén o seu acento en plan de desprezo? E non digo xa nada na cuestión política. Que, tanto aquí como en Cataluña, sexa por política, por lingüística ou por ruralidade, o menosprezo é o mesmo. Sinceramente, se nos sentimos asoballados pola forma en que nos tratan ou polo que, algúns, opinan sobre nós, non quero pensar o que sentirán os cataláns. Porque o menosprezo ós cataláns, ese si creo que é duro, forte e máis que insultante.

Agora, para aliviar un pouco o asunto, vexo moito máis menosprezo no adestrador español Luis Enrique que neses tres do principio. Temos hoxe en día ós tres ou catro máximos goleadores de España (Aspas, Borja Iglesias, Joselu e Brais Méndez) e ningún deles vai ó Mundial. Eu ben sei por que non leva a Aspas, como por que non leva a Sergio Ramos. A Iago Aspas porque sería darlle a razón á xente e a Sergio Ramos porque se convertería no líder do equipo, da selección. E iso sería estar por encima do seu propio ego, do ego do Luis Enrique. Defendereino sempre como adestrador, pero polo demais... Non quere que ninguén se lle suba ás barbas e para evitalo leva a nenos e veteranos que non son moi amigos de liderados.

Finca Fierro. Sábado, 12 de novembro de 2022

 

SILENCIOS E BERROS

O silencio ben a ser unha felicidade temporal. O berro é un desafogo explosivo. Tanto un coma outro son máis que necesarios. Por veces, quizais demasiadas veces, buscamos o silencio porque moito ruído abouxa, enxordece. O berro non o buscamos porque este aparece incluso máis a miúdo que o silencio. E co berro vai a impotencia, o medo, o estouro que racha esa pequena felicidade. Silencio e berro, berro e silencio, xuntos ou por separado, sempre estarán nun, dentro dun.

Se sento á beira do mar, e a pesar do ruído, instálome no silencio. E son capaz de berrar en silencio para atravesar ese ruído. Aínda que recoñezo que, neses momentos, ese berro non ten nada de desafogo. Porque hai berros que rebentan tamén de felicidade. Como hai silencios que mancan e que doen.

Hai quen pinta e versifica o silencio. Onte mesmo o descubrín na presentación dun libro do meu amigo e veciño molgués Pepe Bouzas de cando el e o escritor Juan Tallón falaban dos silencios do poeta ourensán José Ángel Valente e o pintor americano Mark Tobey.

Tamén os hai que pintarán e versificarán o berro. Aí está o libro de poemas de María del Mar Estrella titulado, nunca mellor dito, “Ese berro calado do silencio”. Edvard Munch pintou o seu famoso “O grito”. Gabriel Celaya dixo que “ti sabes e o teu verso pon o berro no ceo”. Mesmo o director cinematográfico Roland Joffé rodou “Os gritos do silencio”. Por separado ou xuntos, o silencio e o berro están para deitarnos coa felicidade e para descansar co desafogo.

Café O Liñar. A Valenzá. Xoves, 10 de novembro de 2022

 

CISCANDO QUIMERAS

Son o laretas que predica no deserto a fermentación do viño... a pesar de ser abstemio. Pero tamén son o piollo que penetra na selva amazónica para ver o bambán dun elefante sobre as lianas do Serengueti. Son o que miro cara á arriba para ver o ceo e o que goldra sobre as augas turbulentas do río Arnoia ó ritmo de Simon & Garfunkel. Son o que toma café co pensamento noutra parte e o que queda coa ollada perdida con dirección a Marte. Son o ruído do mar e o verso que berra, o ruxerruxe da ecuación mal feita e o silencio na estratosfera.

Son as catro e media da tarde e sigo sendo eu. O que morde nas uñas porque as neuronas aceleran e o que aínda non conseguiu ver atacar naves en lapas máis alá de Orión, pois só vexo carros de vacas baixando polas rúas de Baños de Molgas. Son o Bogart que recorda cada detalle: os alemás vestían de gris e ti, Ingrid, vestías de azul. Son o sol do amencer e a lúa nocturna. Son a pinga de orballo e o autor dunha novela barata.

Sempre é bonito ser algo. Mesmo un martelo mecánico que malla e un silencio que acouga. Por ser ata son o que cre nun país independente e nunha política nacionalista. Son o himno e son a bandeira. Pero renego de calquera fronteira. Son o que corre polas vías do tren e polas corredoiras que levan ó muíño do Dositeo. Son o que vai e vén, o que se move e está quieto. Son o bolígrafo que cisca quimeras e o papel no que descansan as ilusións. Son o que son e son quen son.

Café O Chicote. A Valenzá. Martes, 8 de novembro de 2022

 

CURSOS PARA EMIGRANTES

Por desgraza todos sabemos o que foi a emigración en Galicia, o que é e o que aínda será. Porque seguiremos con ela ó lombo. Mentres neste noso país haxa subvencións e haxa unha forte emigración... malo! Non hai peor miseria que esas dúas opcións.

A principios dos anos 60, a emigración galega estaba en auxe. Os países que nos acollían sabíano. E para os intereses deles e as facilidades nosas, optaban por realizar cursos de preparación. Así, a prensa informaba que o 27 de xaneiro de 1964 se desenvolverían dous novos cursos de formación para emigrantes na nosa provincia. E os dous serían no concello de Baños de Molgas; un na propia vila e o outro en Os Milagres.

O curso de Baños de Molgas impartíanllo empresas alemás a un cento de veciños. E o mesmo número de alumnos alcanzaría o de Os Milagres, que se desenvolvería no hostal que hai á dereita da explanada, o ex Cacheiro. Este era a primeira vez que se celebraba nese lugar e impartíano diversas empresas francesas.

Dentro da desgraza era unha boa acción. Non é o mesmo largarse a países estranxeiros sen saber desenvolverse neles que cunha certa preparación, principalmente na que corresponde ó idioma. Xa chegaba ben con aqueles ilegais (si, a maioría da emigración foi legal) que se lanzaban a peito aberto. Digo ilegais para que se saiba que houbo moitos, e que non só entran en España os ilegais de agora, ós que criticamos ata máis non poder.

Café A Pedreira. A Valenzá. Luns, 7 de novembro de 2022

 

TODOS ME VIRARON AS COSTAS

Esperei a que me chamara alguén. Non me chamou ninguén. Ai si, exclamei para min; serei eu os que chame a uns cantos. E empecei por Faustino, o Cancelas. Berroume de que non estaba. Mirade se é torto. É tan torto coma min. Non desesperei. Berrei por Eulogio, o Cirollo. Foi a súa dona Lidia, a Ferraias, a que me dixo que marchara por tabaco e que aínda non volvera. Seguro que xa cruzou o charco e adeus moi boas.

Percorrín dúas rúas máis para chamar a Clotilde, a muller do Silabario. Esta si que estaba! Abriu a porta e soltou un “que queres” seco e abondo rabudo. Tatexei e marchei co rabo entre as pernas, que é o mesmo que marchar coas orellas baixas. Eu mesmo empezaba a notar que perdía a calma. Pero seguín. Asubiei por Salustiano, o Caxato, que asomou á ventá e cando me viu pechou as contras coma un lóstrego. Porca miseria!

Como a testán non hai quen me gane, tocoulle a quenda a Ludivina, a Bonita. Esta, onde asomou, foi ó balcón. Que carallo, era bonita. Sorriume. Atrapallei aínda máis, pero tiven a ousadía de lanzarlle un bico polo aire. Meteuse dentro nun alustro. Sería para que eu non collese confianza. Empezaba a cansar. Ninguén me facía caso.

Insistín. Chamei por Lucero, o Fachón; por Eustaquio, o d´Arriba; por Eudosia, a Coella; por María, a de Cachamuíña; pola Fina, a Laverca; e por Felisindo, o Escangallado. Todos me viraron as costas.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Sábado, 5 de novembro de 2022

 

O RESPLANDOR DA LÚA

Botei tres meses e medio (días arriba ou semana abaixo) retirando, unha a unha, as estrelas do ceo para deixarlle sitio ó resplandor da lúa. Da lúa vella, se entende; que é cando máis e mellor se lle ve o brillo. Retirar as estrelas non me custou moito que digamos. Puxen música de Vangelis (moi apropiada, por certo) e deixeime ir e vir, é dicir, flotar polo espazo sideral. A sensación era bonita. E calmada, moi sosegada.

Cando intuín que o espazo sen estrelas era suficiente para que o resplandor da lúa chea se apreciara, se vira desde tantos quilómetros á redonda, deixei de apartar os corpos celestes. Lembrar, iso si, que os quilómetros de aí arriba son e non son os mesmos que os de aquí abaixo. Parece que non hai diferenza, pero haina.

A verdade é que ver medio universo sen estrelas é e non é bonito. É bonito pola inmensidade do resplandor do noso satélite. Non é bonito pola falta de estrelas. Porque as estrelas, que demo, tamén son fermosas. Non obstante, non tardei en loitar contra unha estación espacial que me veu buscar as beiras ou tirarme do xenio, ou sexa, desfacerme esa fermosura espacial. Tiven que chamar a Cabo Cañaveral e o que pasa sempre: que me desviaron dun lugar a outro ata que rematei no alto dos Castros, en Cartelle, e desde onde mandaron axiña un mísil que mandou a estación espacial a tomar por aquel sitio. O resplandor da lúa volvía ser espectacular.

Café A Pedreira. A Valenzá. Venres, 4 de novembro de 2022

Café A Pedreira. A Valenzá. Sábado, 5 de novembro de 2022

 

ESTA LIGUIÑA NOSA

Agora mesmo moitos aínda seguirán dicindo e confiando en que a Liga de fútbol española é a mellor do mundo. O outro día, na Liga de Campións, onde está o gran miolo futbolístico, caeron tres equipos españois dunha sentada, dun saque (Sevilla, Atlético e Barcelona), dos que un deles (os madrileños) nin tan sequera participará na ex Uefa.

Xa hai varios anos que a Liga española é “unha liguiña”. Unha liguiña da que os grandes futbolistas empezan a fuxir coma quen leva o demo detrás. E o fútbol fano bonito os grandes xogadores. Hoxe, en España, se quitamos a Benzema, temos algo así como auga de bacallau. Si, chegou Lewandowski, pero fíxoo a un equipo que está de canga baixa, por moito que estea aí entre o primeiro e segundo posto. Por certo, precisamente estes primeiro e segundo postos están a demostrar unha vez máis que fóra do Madrid e Barça, nada de nada. Levamos dous anos con tantas esperanzas dun Atlético de Madrid enorme (en cadro de xogadores, se entende) que os seus fracasos, xa empezan a causar risas. Nun dos últimos Recunchos xa daba a miña opinión de Diego Simeone, pero vese que aínda ten moito poder nese club, xa que aí segue e como o de dimitir, no noso país, está mal visto, pois imaxino que seguirá mentres non o boten. Repito: deulle todo ó Atlético, mais o tempo pasa e as cousas cambian, polo menos deberían de cambiar.

Son antimadridista, pero sei recoñecer que o Real Madrid en Europa é o que é. Ten ese xene europeo que non ten ningún equipo máis. Demostrouno perfectamente o ano pasado; que o dominaron en todos os partidos de todas as eliminatorias, pero foi campión de Europa.

Nesta liguiña nosa, fóra deses dous grandes, todos os demais, a vivir das migallas que lles vaian caendo a eses dous. E se asoma algunha estrela non tardará moito en cruzar as fronteiras. Antes, o maná futbolístico estaba en España. Agora... agora está en calquera outro lugar que non sexa España. Estamos tan mal que ata nin o Celtiña rexorde das cinsas; nin cambio de adestrador nin gaitas. Aquelas palabras do principio da Liga nas que podía haber opción dalgún posto europeo, non tardaron en converterse nun “sálvese quen poida”. E non sei se poderá este ano. Os postos de descenso empezan a bicarlle no cu.

Finca Fierro. Sábado, 5 de novembro de 2022

 

MEDIA HORA

Dáme media hora, díxome o que me atendeu. Eu doulle media hora e o tempo que faga falta. En media hora pódense facer moitas cousas. Espero, confío e desexo que me faga o que me ten que facer. Se non, non me diría nada; digo eu.

En principio teño que esperar. Espero. Mentres espero podo facer o demo. O demo de cousas, digo. Non me refiro ó diaño. Ese, segundo a palabra do Altísimo, xa hai que está feito. Desde que o mundo é mundo. Máis ou menos.

Espero tomando un café e deixando caer sobre un papel en branco catro parvadas ou trapalladas para matar o tempo (se é que o tempo se mata). Din que as esperas desesperan. A min, nestes momentos, non. Noutros si que me consomen. Pero agora mesmo, como me afixen á idea de que teño que esperar, pois non me importa. Media hora. Media hora tan só. O de tan só é un dicir. Sabemos que ese tempo ou calquera tempo pode ser un suspiro ou unha eternidade.

Espero mirando para a televisión, e para unha nena que xoga, e para unha pomba que voa, e para a mesma nena que marcha, e para o coche que pasa. Espero escoitando música e sentado nun tallo porque o café xa hai uns bos minutos que o liquidei. Mellor que o sorbín, que o traguei. Media hora dá para baduar sobre calquera ou varias trangalladas. Claro que as estupideces tamén sempre foron necesarias.

Café O Chicote. A Valenzá. Xoves, 3 de novembro de 2022

 

O COMETA HALLEY

Dixéronme que lle escribira unha canción ó cometa Halley. Non procede. Porque nin son compositor, nin son cantante e nada teño que ver co cometa Halley. Gústame o universo. Gústame ser astronauta. Pero de aí a compoñerlle uns versos, uns retrousos ó cometa Halley, vai un mundo. Mellor aínda, vai o universo enteiro.

Eu son máis de cantarlle (á miña maneira) ós sachos e arados, ós burros e gadañas, ós fouciños e carros das vacas. Mellor ós carros das vacas. Os eixes poñen a música, eu a voz e as vacas as posturas de baile. Non hai como a música dun carro cheo de toxos polas carreiras das aldeas!

Tamén son de subirme ó campanario da igrexa de Baños de Molgas e desde tales alturas contemplar o universo. Incluso podo ter a sorte de ver pasar o cometa Halley. Mesmo podo facer o intento de poñerlle música ó instante no que estou a vivir. Todo sería coller os badalos das campás e marcar un ritmo sosegado que, co paso do tempo, ou sexa, entre lusco e fusco, habería que acelerar para saber que é o que sae cando chegue a noite pecha. Seguro que non alcanzo o compás da velocidade do cometa Halley. Pero algo quedará.

E xa que non lle podo compoñer nada ó cometa, rendereille a miña homenaxe vestindo o traxe de astronauta e deixándome caer desde o campanario. Coma quen que aterro logo dunha presunta visita ó cometa Halley. Como chegue ó chan, iso si dará para unha canción.

Café A Pedreira. A Valenzá. Xoves, 3 de novembro de 2022

 

DE GUERRA EN GUERRA

Por pouco que ande, sempre acabo coxeando da perna esquerda. Metéronme metralla nela. Nunha guerra en África. Non me preguntedes o país porque non o sei. Andei en moitas guerras. Sempre me gustaron as guerras.

Son o Gallas de toda a vida. Nos documentos oficiais figuro como Robustiano Charol das Bouzas, nado nunha aldea de Baños de Molgas e vou xa para vello. Xa vivín as miñas. E con sabedoría. Non obstante, de estudos nada de nada; só os básicos, as catro regras. Tamén só lin e leo novelas do Oeste. Cando non teño que ler fago as miñas propias películas... sobre a cabeza.

O de Gallas vén porque seica andaba sempre subido ás árbores, principalmente ós carballos e castiñeiros. Ó mellor é por isto polo que larguei ás guerras a África. Adoito subir ás árbores e, desde elas, dálle que dálle. Xa sei que entendedes.

Son fillo único e hai tanto tempo que non vexo ós pais que, agora mesmo, xa non sei se os teño. Como vedes, as guerras endurecéronme o carácter. As guerras recoñezo que non son cousa boa. Pero non sei vivir doutra maneira. Aínda que, iso si, fágoas por miña conta. Non estou baixo ningún mando. Chego, pregunto onde está o barullo, a acción, subo ás árbores e tumba que dálle. Cando canso, baixo e marcho na procura doutra guerra. Si, case se pode dicir que vivo de galla en galla, ou sexa, de guerra en guerra. Son o Gallas, fillo do Sabugueiro e da Salgueira. Para que vexades.

Café Brétema. A Valenzá. Martes, 1 de novembro de 2022

 

SEMPRE FUN ALGO TORTO

Michael Jackson baila sobre o meu dedo maimiño e o azucre disólvese, espállase, afunde sobre o café que me acaban de poñer. Unha pomba mírame de esguello e eu lánzolle un asubío de confianza. Para que o asunto quede entre nós. Sempre me levei ben coas rulas e pombas. Se algunha me enfada, cun aceno fágoas voar. É raro, gústanme todos os paxaros. Mesmo os corvos e pegas con toda a mala fama que arrastran. Tamén os voitres me gustan. Será porque vivimos nun mundo cheo deles.

Ennio Morricone toca as teclas das miñas pestanas e... fai música! E que música! A pomba marchou e quen mira de esguello agora son eu. Cara á unha pantalla de televisión onde botan un partido dese repetidos. Ó mellor son resumos de varios. Xa digo que miro de esguello e iso significa que non estou atento. Porque, a maiores da pantalla, tamén vexo como pasan os coches e a xente. Aínda que escriba, gústame mirar.

Melendi canta un tema no que a letra semella que a escribiu un neno de oito anos. Recoñezo que lle achaco iso a Melendi: que as súas letras semellan de párvulos. Pero, si, canta. E ante a canción ata a pomba de antes volveu para estirar o pescozo e escoitar mellor. Seguro que a ela lle gusta Melendi. Eu son máis de tocar o banxo para simular a banda sonora de “Deliverance”. A ver, non sempre teño que ir por onde vai a maioría. Algunha que outra vez gústame ir por camiños de cabras. Sempre fun algo torto.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 31 de outubro de 2022