INFERNOS

Volveu o demo a saír do seu cubil. Porque isto é o inferno. En todo. Inferno meteorolóxico. Inferno político. Inferno económico. Inferno social. Inferno incendiario. En plan climático, cando saín da casa, a bafarada de aire quente case me bota para atrás. Non recuei porque xa estaba farto de ordenador e de lectura, e porque, como non, pode caer a casa enriba de min. Así é que lle botei peito á calor e seguín con dirección ós meus vicios: café e periódico.

En plan de inferno social acabo de ler que un italiano asasinou a un pobre vendedor ambulante nixeriano á plena luz do día e a xente gravando co móbil. Algún incluso seica chegou a alentar, a acirrar ó agresor, ó asasino. Nós si que merecemos o inferno. A verdade é que sempre levamos o demo dentro.

O demo asoma coa súa forquita de ferro e pica en nós. E cando algo nos pica rañamos e rañamos ata facer sangue. O demo actúa e Deus só intenta contrarrestar con palabras. Pero lembrade que as palabras lévaas o vento. Mentres que a forquita pica e empurra. Empuxa cara ó inferno.

O inferno económico e o inferno político pódese dicir que van parellos, que van da man, que son cuspidiños. O económico é xa máis que inferno. É arder na impotencia de non poder máis. A miseria aniña nunha vida que é certo que empeza a estar a velas vir.

Sobre o inferno incendiario ou pirómano, que dicir? Nesta época climatolóxica está á orde do día. Inferno nos montes. Inferno nas aldeas. Inferno no rural. Inferno no demo que levamos dentro.

Café Brétema. A Valenzá. Domingo, 31 de xullo de 2022

 

O GAVELAS

Secundino Serrano, O Gavelas, quixo bailar sobre a tumba dun camaleón vermello. Non puido. O que estaba enterrado era un camaleón verde. E non bailando, O Gavelas empezou a sentirse mal. Era home de acción e quedar de golpe sen saber que facer, non o asimilaba nada ben. Quixo patexar sobre outras tumbas pero, segundo era nervioso, tamén era un home moi respectuoso. Sempre lle tivo un certo respecto ós defuntos, aínda que fosen animais diversos ou bichos varios. O camaleón vermello era un caso á parte. Levaba uns días detrás del porque, de vivo, ensinoulle a lingua con desprezo. Ese xesto, ó Gavelas, non lle gustou.

Secundino Serrano Suárez (S ó cubo, tamén lle dicían ás veces) tiña os seus anos e nacera nunha aldea ó outro lado do río. Chamarlle río é un dicir; máis ben é un regato. Pero como é o único que hai, clasificándoo como río dálle máis señorío, máis distinción. É tan pequeniño que, ó cruzalo, nin ten que goldrar, chégalle con dar un pequeno salto. Para os que non conseguen choutar ben, unha pedra grande no medio e medio, válelles de pasal ou pasadoiro.

O Gavelas era só e, para máis aquel, solteiro. Algo do que presumía bastante, pois dicía que así ninguén mandaba nel, que facía e desfacía ó seu antollo e que vivía coma Deus. Vivía era certo que vivía. Dedicábase a buscar niños polas poulas e matogueiras da súa aldea e, por suposto, a tumba do camaleón vermello. Para bailar sobre ela.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 29 de xullo de 2022

 

TRATANTES E INTERMEDIARIOS

Sempre esbardallamos contra os tratantes e intermediarios porque se quedan con parte da operación económica dunha compra/venda de calquera produto. Pola contra, nada dicimos das deputacións, mancomunidades e entidades locais menores, que se pode dicir que son agora mesmo os tratantes ou intermediarios das nosas desgrazas económicas. Porque é unha auténtica desgraza ver como entre todos eses se reparten o pastel. O noso pastel.

O sábado pasado informaba este mesmo xornal dos 313 concellos que temos, das catro deputacións, das 34 mancomunidades e das nove entidades locais menores e que precisamente as mancomunidades son as máis incumpridoras con Contas. E digo eu, para que tanto intermediario, tanto tratante? Por que o Estado non lle entrega directamente o que lle teña que entregar ós propios concellos. Todos sabemos que cando “algo” pasa por intermediarios, e debido ás mans longas que temos, algo dese “algo” sempre queda polo camiño. Sempre.

As deputacións sei que se falou máis dunha vez de derrubalas, pero non hai quen consiga meterlles man, polo que xa case asumimos que hai que aturalas. Pero, a que vén tanta mancomunidade?, tantas entidades menores? Ó final é ben certo iso de asesor do asesor do asesor do asesor e ata o infinito e máis alá. Non nos chega acaso xa cos concellos? É que o dos concellos tamén ten o seu aquel. Antigamente só cobraba o alcalde, e se cobraba (certo, cobraban “doutras maneiras”. Sábese de algúns que entraron montando en burro e saíron con Mercedes e mansións), pero é que agora cobran case todos os concelleiros; mesmo en concellos que co alcalde, un secretario e un administrativo son máis que suficientes para mantelo vivo. Nos concellos, por certo, cobran case todos e aínda así ten que asomar a frase que dixen dos asesores.

Pois agora empecemos a pensar como será o asunto (ou sexa, o ladroízo) trasladando todo iso a todo o territorio nacional (segundo a santa Wikipedia, 8.131 concellos; 1.026 mancomunidades e máis de 13.000 entidades locais menores). Cada vez estou máis convencido de que realmente somos ricos: dámoslle de comer a toda esa camándula e tamén temos para comer nós. Certo, os que temos. Sen máis comentarios...

Finca Fierro. Sábado, 30 de xullo de 2022

 

NAS ÚLTIMAS

Vai calor pero estou á sombra. E estou sobre un caderno de follas brancas, aberto, enriba dunha mesa. Son a barra do bolígrafo do escritor que escribe. El empezou a escribir moi lixeiro, moi contento, mesmo sen esperar a que lle trouxeran o café, sen saber que estou nas últimas. Que estou a piques de expirar. Que estou agonizando. O peor de todo isto é que me acabo de fixar no seu peito e non ten barra de reposto. Digo o peito porque por aí cae o peto da camisa e está baleiro. Algo raro no escritor que escribe. Moi raro. É deses provisores que non quere quedar a velas vir. Sempre trae unha barra ou un bolígrafo de reposto consigo. E traíaa. Pero hai uns días que, ó poñer un polo deses, e non tendo petos, deixou a tal barra no caixón da mesa de noite ou mesa de cabeceira.

Non sei se conseguirei completar este parágrafo que inicio, pois noto como escorregan as derradeiras pingas de tinta azul. Paréceme a min que vai ter que botar man do dono do café para que lle empreste un bolígrafo. Xa hai uns anos tivera que facer o mesmo noutro café polo detalle ese dos polos. Aquel ano a vantaxe foi que o do café agasallouno co bolígrafo que lle emprestara. O escritor que escribe espremeuno ata que tamén agonizou.

Son xa outra barra doutro bolígrafo. Porque pasou o que contou a miña ex compañeira: que morreu definitivamente e o escritor que escribe tivo que botar man dun préstamo. Por certo, un desagradecido o escritor que escribe; que tirou a barra de mala maneira. Co que lle reportara, a pobre. Menos mal que a min me vai devolver.

Café Brétema. A Valenzá. Xoves, 28 de xullo de 2022

 

O GRAN CANÓN DO COLORADO

Desde rapaz sempre me dixen que algún día visitaría o Gran Canón do Colorado. O outro día marchei para alá e crucei o charco, é dicir, o Atlántico en avión. Porque en barco pensei na maldita película “Titanic” e botoume para atrás. Tamén case se me deu por cruzalo a nado, mais tiven medo de afogar. O dito: fíxeno en avión.

Cando cheguei ó país ese no que da bandeira fan un mundo e das armas unhas masacres, púxenme ó camiño. Entoo o mea culpa porque non estudara ben o traxecto e o caso foi que axiña me perdín e botei tempo en atopar o canón. Non obstante, atopeino. Por certo, sempre me perdo en todas as viaxes que emprendo, pero sempre chego ó destino.

Alí estaba o Gran Canón. Inmenso. Impresionante. Fermoso. Tiña que cruzar ó outro lado. Medín a distancia a ollo. Xa teño confesado que “a ollo” é a medida máis exacta que existe. Uns 20 metros, centímetro arriba centímetro abaixo. O récord de salto de lonxitude creo que está en 8,95, ou sexa que... Pero segundo quixen cruzar o Atlántico a nado, malo será que non consiga choutar eses 20 metros. E iso que non son atleta nin nada. Tan só algo esaxerado, pero nada máis.

Púxenme en posición, botei a correr a velocidade de cruceiro e xusto cando collía impulso para choutar vin e notei como unha serpe de cascabel me mordía nunha perna. Iso distraeume de tal maneira que, indo polo aire, souben que non o conseguiría. Vin e notei como caía ó baleiro. Alá foi o Chito do Baño ó carallo!

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 28 de xullo de 2022

 

É

É é a terceira persoa do singular do presente de indicativo do verbo ser. É é o poema máis curto que escribín nunca, ó que titulei precisamente É, e que tan só consta dun verso: É. É é o tempo que é, o actual. Ás veces dáseme por falar destas cousas, que son intranscendentes, pero son. Asimilo que é o sol o que quenta e que o asubío que lanzo ó ralentí sae dos meus beizos con tal lentitude que nin é asubío nin é ton musical. É un disparate que me fai quedar mal. Mellor pechar os labios e deixar de asubiar.

É a lúa a que se reflicte nas meniñas dos meus ollos. É a troita que remansa entre as carrancoñas dos amieiros do río Arnoia. É tamén o latexo dun corazón o que vai e vén polas corredoiras dunha vida que é. Tamén que foi. Tamén que será. Ten que ser. Porque non é tan fácil morrer. A proba é que só se morre unha vez. É a persoa que engarra nunha silva sen saber que a ansiedade e o desexo están a esperala ó outro lado da rúa. É a forza dunha atracción bonita e xa eterna.

A señardade é o café que se toma a sorbos curtos mentres as follas das árbores se bambean ante o vento que zoa. Zoa pouco pero é vento. Como é berro aquel que me esgaza a gorxa desde un outeiro. Sempre me gustou berrar desde as alturas. Quizais para que se espalle mellor o berro. Tamén o silencio é bonito. Máis bonito aínda que o berro. É unha marabilla contemplar o universo. E moito máis cando un é o que é, logo do que xa foi. Son eu, é o meu ser, o paspán que non ten que facer.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Mércores, 27 de xullo de 2022

 

MEDIO PERDIDOS

Pois si, tal como di o título, así pasou. A ver, a orientación, a perspectiva non a perdo nunca; pero hai momentos nos que un non sabe moi ben por onde anda ou, mellor dito, por onde colle. Meterámonos pola carrilleira dun monte e aí empezou o baile, xa que empezaron a aparecer cruces de carreiros e camiños e mal coller uns e mal coller outros. Sabiamos que queriamos ir cara á estrada que sobe de Parada de Piñor ó san Bieito da Cova do Lobo, pero os carreiros podían ou non podían ter continuación. Ás veces non sabiamos se os carreiros eran os das motos, ou da xente, ou dos xabaríns. Logo, para máis aquel, o monte estaba empinado de carallo, polo que era un continuo subir e baixar, subir e baixar. Cando pensabamos que tal carrilleira nos levaba na boa dirección, zas, alí remataba e había que coller outro carreiro máis, que tamén chegaría a rematar, etcétera.

Chegamos a facer bromas incluso con chamar ó helicóptero (eu sabía que máis cedo ou máis tarde chegariamos a algún lugar coñecido) para unha operación rescate de película. Xoel comentou algo dalgún oso, de se escapara de Marcelle. A min non me soa de velos nese parque lugués, nin tan sequera de velos no cántabro de Cabárceno. Como non vexamos xabaríns, lle dixen.

Cando por fin chegamos a unha zona limpa (todo o percorrido da liña de alta tensión), xa sabiamos que acababamos de saír da apurada. Apurada que non nos vai evitar de que, mañá, máis seguro, nos volvamos meter por carreiros e carrilleiras para saber a onde van dar. Como cabras.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 26 de xullo de 2022

 

O PARASITO QUE ESPERA

Son o parasito que senta nunha cadeira e está a velas vir. Pero tamén son o lume que quenta e o frío que conxela. Son o sol, a lúa, a estrela, o planeta, o cometa e o universo sen fin. Son o asubío, o canto, o baile, a música, o concerto, o berro, o silencio. Son o espello no que me miro e me vexo, o balcón desde o que observo e me colgo, e son o tempo que foi e que será. Son a memoria e o recordo, o neno e o vello.

Son río e monte, aira e carreira, torre e lareira, boi e carneiro; son de Baños de Molgas e de Nocelo. Son o mazadoiro no que sento e a burga na que bebo. Son o berro que boto despois do silencio, e o silencio cando remato o berro. Son o bosque, a lagoa, a ponte vella e a Perla Negra, o conto que nunca se acaba e o verso de dúas palabras.

Son a nostalxia que afoga nun vaso de auga e o lóstrego que racha unha galla. Son o latexo que rebenta e o ruxerruxe que non cala. Son ceo, e terra, e limbo, e purgatorio, e inferno, e ánima que vaga coa Santa Compaña. Son un cero á esquerda e unha figura xeométrica. Son a multiplicación dun número redondo. Son a aixada e o fouciño, o carro e a albarda. Son a leira e o marco do eido. Son vento, e néboa, e saragana, e chuvia, e neve, e nube branca, e silencio. Principalmente, son silencio despois do berro.

Son o coche vermello e o sorriso aberto. Son a palabra e o acento, o móbil e o silencio. Son o silencio que cala e o berro que esgaza. Son o parasito que espera.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 25 de xullo de 2022

 

O VOLUME DAS NOVELAS

Eu ben sei que a intelixencia ás veces bríllame pola súa ausencia. Logo de ler miles de libros empezo a entender certas características dos mesmos. Por exemplo, o volume dos chamados best-séller, e máis en concreto aqueles catalogados como policiais ou do xénero negro ou dos asasinos en serie. Resulta que os inspectores ou policías que levan os casos reúnense todos os días ás oito da mañá (aínda que as noites anteriores se deitaran ás catro ou cinco da madrugada, ou non se deitaran) para falar das probas que teñen e para analizar os pasos a seguir. Cando descobren unha nova proba ou algo semellante, zas, nova reunión para dicir o que conseguiron e analizar de novo, e desde o principio, todos os pasos. Así todos os días, polo que cinco ou seis páxinas máis en cada reunión para facer unha voluminosa novela, que, canto máis gordos sexan os libros, máis fama para o escritor. Por iso cada vez admiro máis a aqueles que con cento e pico ou duascentas e pico páxinas me deixan máis contento que un cuco.

Outro detalle que descubrín logo de tantos anos de lectura foi o das comidas. Nos libros cómese mellor que neses restaurantes de moitas estrelas Michelin. Incluso calquera personaxe come coma se fose rico de por vida, desde ostras bañadas en non sei que ata mestura dos mellores mariscos con non sei canto. Regadas todas as comidas, iso si, con viños prohibitivos. Ninguén se pon a comer unha potaxe, ou un repoliño, ou un cacho de pan con touciño, por exemplo. Nas novelas ninguén sabe o que é un bocadillo de chourizo.

Café Kibu. A Valenzá. Domingo, 24 de xullo de 2022

 

PREVENCIÓN E RURAL

Aínda que a semana pasada xa comentaba algo sobre os incendios, hai que seguir falando deles porque, precisamente, durante toda esa semana foron a máis. Foron tan a máis que se pode catalogar a semana como catastrófica e letal, moi letal. Este mesmo periódico informaba o sábado de que, en dez días, arderan mil hectáreas máis que nos últimos catro anos.

Pero nos incendios de Valdeorras e do Courel xa case é o de menos o das hectáreas. A gran calamidade estivo nesas aldeas, nesas casas que foron pasto das lapas. Xentiña que, no que dura un refacho de vento, quedaron sen nada. Si, é verdade, agora os organismos estatais e autonómicos porán toda a carne no espeto con varias compensacións, cando todos sabemos que ante a perda dunha vivenda nunca haberá suficiente contrapartida. A cuestión política sempre estará nas compensacións e nas putas fotos deses personaxes que pasan ou que simulan que fan ante as grandes desgrazas.

A ver cando lles entra na cabeza que o que se gasta en compensacións puido gastarse antes en prevencións, en limpezas, en rozas. Díxose sempre que os lumes apáganse no inverno. Pero non, parece que non compensa. Claro, como dicía a semana pasada: moito interese para algúns de que haxa incendios todos os anos.

E agora todos saltan tamén co famoso e real cambio climático, como causante principal desta eiva e da súa duración. Non obstante, eu creo que a auténtica causa está no abandono do rural. Aquí ata o conselleiro de Medio Rural, José González, empeza a caer na conta de que “o medio rural traballado é a mellor protección contra o lume”.

Os lumes sempre empezan abaixo (non nas copas das árbores), e se esta zona estivese limpa non habería tal desfeita. Incendios sempre os houbo. Pero eu recordo aqueles que os propios veciños, nun chiscar de ollo, os afogaban cunhas simples xestas. Porque pouco había para arder. Centos ou miles de animais eran moitas cabezas pacendo que, ás veces, ata non tiñan moito onde, precisamente pola cantidade que eran. Non digo xa nada daquela época nas que os nosos pais ían á busca de leña e chegaban á casa sen un maldito guizo. Por que non o había. Resumindo: prevención e rural. Certo que, agora, o rural xa non o recupera nin Rita a Cantaora, polo que haberá que seguir aguantando esta eiva incendiaria.

Finca Fierro. Sábado, 23 de xullo de 2022

 

O MARCO DE PEDRA

Son o marco de arriba do lado esquerdo da finca do Milhomes. Digo de arriba porque a finca é un pouco empinada. A leira da esquerda é do Furafollas, á dereita lindo co Efrén, o Saltón; entesto arriba coa leira da Doniña e por abaixo está a do Saído. Teño unha gran vantaxe con respecto ós outros tres marcos: que eles están practicamente enterrados por completo (mesmo moitas veces para buscalos teñen que picar coa punta dunha fouce para dar con eles), mentres que eu son unha enorme pedra, vella, de granito, que me puxeron aí desde aquel tempo que nin eu mesmo recordo.

Tamén é verdade que para certas cousas teño desvantaxes con respecto ós meus parentes: por veces, as pegas apousentan enriba de min e cáganme, as serpes enroscan ó meu arredor, algunha que outra vaca vén rañar o pescozo e abanéame de carallo (menos mal que estou ben enterrado) e case sempre o Milhomes, o Furafollas e a Doniña zorréganme cos seus sachos ou aixadas para soltar esa terra húmida que ás veces queda pegada nesas ferramentas.

Desde eses tempos que non recordo vin xa de todo. En principio, os outros marcos pásano mal porque, agora, os tractores non respectan nada e os seus arados arríncanos de cando en vez. O Milhomes bota pestes pero acaba enterrándoos de novo. Vin agarradas entre o Milhomes e a Doniña porque esta acusábao de moverme uns centímetros. Algo que era imposible; polo que peso. Vin chorar ó Milhomes pola perda dalgunha colleita. Vin envorcallarse ó Milhomes coa súa dona e coa que non era súa dona. Vin... vin moito.

Café Brétema. A Valenzá. Venres, 22 de xullo de 2022

 

NA ESCURIDADE TOTAL

Sento no sofá para ver a televisión. Perdón, para escoitala. Son cego. Perdín a vista a causa dunha labazada que me deron de rapaz nunha troula que realizamos na Pitediña, en Baños de Molgas. Bailáronme tanto os ollos que se marearon. A verdade é que pensei que morría co desgusto. Non é nada fácil pasar da absoluta claridade á escuridade total. Tiven que acostumarme ós golpes. Pero como son duro de roer, seguín para adiante. Que remedio!

Co tempo esparexéronse tanto os outros sentidos que conseguín desenvolverme bastante ben pola claridade da vida. A proba é que, e aínda que vos pareza imposible ou unha esaxeración, conseguín incluso ir para o monte coas vacas e sen axuda de ninguén. Simplemente me agarraba ó rabo da Turina, que era a que me parecía máis formal, e deixábame ir. A ver, algunha vez se me meteron a pacer nas fincas dos veciños, pero, ou ben por un valado ou ben por unha sebe ou ben polos marcos, eu sabía se as vacas andaban ben ou non, é dicir, nas miñas fincas ou nas de fóra. Cando me enganaban chamáballe á Turina traidora. Creo que me entendía porque axiña se botaba fóra da leira na que andase (e con ela as demais) e despois xa todo ía sobre rodas.

Agora non vexo a televisión, pero como se a vira... imaxino as escenas das películas e a situación das xentes no estudio. A min que máis me dá se son loiras ou morenas, as mulleres, e con trazos chinos ou negros, os homes. O esencial é a imaxinación. E eu, como cego que son, teño moita imaxinación.

Café Brétema. A Valenzá. Mércores, 20 de xullo de 2022

 

ENTRE OS BARROTES DO BALCÓN

Estou a punto de perder a cabeza. Levo xa tres días con ela metida entre os barrotes do balcón. A verdade, non sei como fixen. Creo que actuei coma un neno pequeno. Penso que foi tan só por probar. E tal proba está a amolarme. Tres días porque, como teño a casa no quinto inferno ou onde o aire dá a volta, non hai maneira de que alguén me veña axudar. É certo que o primeiro día farteime de berrar, no segundo xa desistín por completo e, agora mesmo... nin o carteiro espero. Porque levo anos sen recibir cartas, debido máis ben a que xa ninguén escribe desa forma. Tampouco podo facer uso do móbil, pois, como dixen, actuei coma un cativo: nin tan sequera sei onde o deixei. Panadeiros, froiteiros, peixeiros... por aquí non vén ninguén. Porque sempre fun eu... a onde houbese que ir.

No primeiro día tomei a mofa o asunto. Malo será que non atope a postura adecuada para sacar a cachola. No segundo día mesmo chorei de impotencia e carraxe. De cando en vez aínda solto algún berro, pero sei que o único que consigo será espantar ós xabarís.

Son as seis menos cuarto da tarde e teño que tomar a decisión. Dáse a casualidade de que colgado no balcón teño de adorno un serrón, ese co que, por certo, cortei moita leña de Cristo. Agora non me queda outra que cortar a cabeza. Pois noto como desmaio e non quixera podrecer entre os barrotes. Antes corto a cabeza! E non o penso máis: consigo descolgar o serrón, consigo poñelo sobre o pescozo, consigo pechar os ollos e consigo dálle que dálle.

Café Brétema. A Valenzá. Martes, 19 de xullo de 2022

 

A NUBE FILOMENA

Son a nube que está xusto por enriba da vila de Baños de Molgas. Sei que é Baños de Molgas porque a torre da súa igrexa delátaa un pouco. É que, á causa da súa altura, case me bica as folerpas de algodón. Estou soa. E confeso que case con medo. Nunca me vira tan soa. Sei que madrugara pola serra de San Mamede acompañada dunha morea de irmás. Eramos tantas que nin as puiden contar. Pero, e non sei como nin por que, ó longo da mañá foron deixándome soa. Non me dixeron nada nin moito menos se despediron. A verdade é que estou moi decepcionada. Tanto que quixen chorar; pero nin teño pingas de auga, ou de orballo. Porque non son negra, nin tan sequera gris; son branca inmaculada, branca coma a cal.

Chámome Filomena e aínda que quero saber, non sei moi ben de onde procedo. Vexo o ceo tan inmenso e o universo tan infinito... Nunha das conversas que lles oín ás miñas irmás, xusto cando estabamos por enriba da Cadeira da Raíña, en plena serra de San Mamede, crin oír que viñamos da parte de Xúpiter. A min pareceume que esaxeraban un pouco, que iso está moi lonxe. Segundo o mestre que tiven na escola, nós seica nos formamos na troposfera, como moito a uns 15 quilómetros de altitude. Eu realmente non sei.

Si sei seguro que estou sobre Baños de Molgas, que algún que outro veciño me saca fotos e que intúo que é porque estou tan soíña e son tan branca que mesmo penso que si estou bonita. Digo eu. Ó mellor igual teño que pasar aquí a noite ou igual me poño alá polo outeiro de Brandín. Non sei.

Café Kibu. A Valenzá. Luns, 18 de xullo de 2022

 

OS TEMPOS AVANZAN E CAMBIAN

Os tempos avanzan e cambian. Antigamente, e principalmente no mundo rural, adoitábanse resolver os asuntos de mans, ou sexa, aquelas circunstancias que metían a calquera nunha liorta ou refrega, ó mellor polo valor dunha palla, a base de puñadas e, como moito, facendo uso dos pequenos aparellos que se levaban nas mans, desde unha fouce ata unha gadaña e pasando por un fouciño, unha machada ou un sacho. Unha tranca tamén se usaba moito cando as camorras eran á beira das casas.

Eu mesmo, e non hai moito, botárame ás rúas de Baños de Molgas cun fouciño nas mans para intentar liquidar a todo aquel que se me puxera por diante. Así, polas bravas, facendo coma os cans grandes cos pequenos, porque me dera a gana, porque tiña ganas de cortar cabezas ou pescozos. Collera o fouciño precisamente pola retranca esa da Galicia profunda, porque, que mellor que un fouciño para representar bastante ben o mundo rural.

Pero, xa digo, os tempos avanzan e cambian. A proba está en que o outro día, en Viveiro, alá no norte de Lugo, houbo unha liorta e o fouciño pareceulles pouca cousa, quizais porque, claro, era Viveiro, unha vila que xa é moita vila, é dicir, que xa ten pouco de rural, polo que un dos participantes na pelexa optou por sacar unha motoserra, da que pensaría que daría moito máis medo que un simple fouciño. Ou porque ó mellor xa se sentía máis urbanista que rústico. Ide saber!; a mente humana sempre ten o seu aquel. E menos mal que ó final non chegou a usala.

Finca Fierro. Luns, 18 de xullo de 2022

 

PRESA FÁCIL

A pesar de estar en pleno mes de xullo, do ano 1932, máis en concreto no día 12, Pedro Guede Quintas puido ver pola ventá da súa casa de Lamela, no concello de Baños de Molgas, como en algúns recantos da contorna aínda se apreciaba un chisco de néboa. Non obstante, sabía que non tardaría en desaparecer por completo. Mesmo intuía xa que o sol pegaría con forza.

Mentres tomaba un café e preparaba un cacho de pan con touciño, dubidaba que facer coas vacas: se levalas para o monte ou largar a arar algunha leira. Quedou un momento pensativo e co oído atento a calquera ruído. Estaba inquedo, e sabía moi ben por que.

Non tivo tempo de pensar máis, nin tan sequera que faría coas vacas. Uns fortes golpes na porta fixeron que os seus pensamentos fosen agora por outros camiños. Soubo ó momento que era a garda civil. Pero como sabía que non tardarían en vir a por el, de noite xa deixara unha das fiestras da parte de atrás da casa aberta por se tiña que darlle sebo ós pés. Choutou como mozo que era de 32 anos, pero non sabía que a benemérita ás veces tamén é lista. Unha parella de gardas estaban a esperalo xusto baixo a ventá. Foi presa fácil. Tamén é verdade que non opuxo resistencia.

A Pedro Guede Quintas detivérono por ser o autor do roubo de ferramentas e dinamita ó contratista das obras do ferrocarril Zamora-Ourense, pola zona de Cantoña, do concello de Xunqueira de Ambía. Seguro que, fantasía arriba ou intuición abaixo, aconteceu así tal cal; os feitos e a detención.

Finca Fierro. Domingo, 17 de xullo de 2022

 

ESTAMOS A REMATALO

Unha das máximas da xente maior ante certas adversidades é aquela de que se acaba o mundo, aquela na que, de cando en vez ou bastante a miúdo, soltan aquilo de que isto non ten remedio. Eu, non sei se é que vou tirando para vello, case lles dou a razón. Pois levamos xa uns meses cunha guerra que non ten fin. Aínda que, precisamente por iso, porque xa leva tempo con nós, nin falamos dela; xa non sabemos as mortes que van, as armas que se venden, a cantidade de desprazamentos forzados, as cidades que se arrasaron, etcétera.

Levamos tamén uns meses, case é mellor dicir un tempo, un tempo longo no que a seca é cada vez máis patente. E será. Porque de nada vale pensar que cando chegue o outono ou, iso si, o inverno choverá e os encoros bordarán como levan feito desde que o mundo é mundo. Xa hai un bo tempo para acá que cada vez chove menos. E o peor é que, cando o fai, a chuvia causa moitas máis desgrazas, debido precisamente á seca. O chan non ten vexetación para frear o chaparrada e despois pasa o que pasa. A seca é un tema máis serio do que pensamos. A proba é que, ano tras ano e cada vez máis rapidamente, os concellos empezan a tomar medidas cos cortes da auga. Porque creo que tamén se dilapida, se malgasta máis e... e a seca é xa tan real como a vida mesma.

Levamos uns días que, a causa da seca e a causa da calor, a vaga dos incendios volve un ano máis en copar a actualidade, a triste actualidade, a penosa realidade. Sinalar culpables é difícil, aínda que todos pensemos e saibamos a quen lles vai ben os montes queimados. Creo que hai algo de todo: pastoreos, intereses madeireiros, urbanísticos, acoso ós xabarís polas súas desfeitas, algún que outro forestal para non perder o emprego e outro etcétera. Penso que os menos son os provocados por algún que outro accidente, sexa de máquinas ou sexa a causa dos lóstregos, dos alustres.

Levamos máis dunha semana cunha calor tan sufocante, tan espantosa que axuda unha barbaridade a esa seca galopante e a eses incendios devastadores e criminais. Por todo iso non me estraña que a xente maior e os que imos para vellos empecemos a pensar que se vai acabar o mundo. Seguro que non fai falta ningún gran meteorito; nós mesmos o estamos rematando.

Finca Fierro. Sábado, 16 de xullo de 2022

 

O EIXE DO MUNDO

Estou esperando a que se deteña o mundo... para poder avanzar eu. Como en principio non se detén e como tampouco a min non me apetece moito avanzar, sigo sentado nas escaleiras e pensando nun mañá. Se é que hai un mañá. Porque tamén sempre oín que como se deteña o mundo... malo! Por en canto, estou ben, con esta nugalla encima e deixo que Fuxan os Ventos lle dean un pouquiño de ritmo á miña vida. A esta miña vida quieta, observadora, nostálxica ás veces e, tamén, si, con carraxe outras.

Estou tan ben aquí sentado, con tanta calma, tanto sosego e con tanto silencio, que noto perfectamente como o eixe da Terra, é dicir, o eixe do mundo se move. De cando en vez tamén oio como funga, como cantaruxa. O eixe do mundo está cheo de tempo e de historia, de moita historia. Tamén eu teño a miña historia que, a de hoxe, é sinxela: chámanme O Sentao porque case sempre estou sentado, e a poder ser nas mesmas escaleiras.

Nelas sigo. Esperando a que se deteña o mundo para eu avanzar. Como non se detén déixome levar polo bambán da Perla Negra en plena alta mar. Por suposto, nin aquí me parece que avanzo porque o espazo semella sempre igual, o mesmo, non ten fin. O topeneo foi tan brusco que case caio polas escaleiras. Foi o ruído do eixe do mundo o que me espertou. Non obstante, faltaría máis, non penso moverme. Por min coma se o mundo non se quere deter nunca. Eu sempre vou ó meu ritmo: quieto parado. E que sexa agora o eixe o que se mova.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 15 de xullo de 2022

 

AS CARREIRAS

O aire semella que queima. Nunca sentira tal. Hai que estar tolos para saír. Saín. Poida que non estea ben avisado, pero... Pero, que demo, medo ningún. A nada. Como moito a min mesmo. E a min mesmo, xa se ve... tiro para adiante. Sempre para adiante. Porque tamén é certo que sei coller aqueles camiños libres de atrancos, de contratempos. De rapaz percorrín moitas carreiras e sei calas son as boas e as malas. As carreiras eran máis bonitas cos camiños, antes. Tamén máis bonitas que as pistas e estradas, agora. E iso que había carreiras ben mal feitas, ben incómodas, cheas de penedos e auga, pero... Pero por iso de que eran incómodas xa as sabía de memoria e xa buscaba outra opción para as transitar.

O aire semella que queima. Queima pero non abrasa. Claro que para iso daban 42 graos ou máis. A sensación é de moito máis. Aí sobre os 48. Ou máis. Para que notedes que é unha esaxeración. Esaxerar de cando en vez é bo. É como darlle máis empaque, máis toque, máis forza ó asunto ou materia. Por exemplo, tamén podo dicir que se agora mesmo escacho dous ovos de galiña sobre o capó dun coche, podo prometer e prometo que se friten.

O aire semella que queima e acepto que é unha toleira andar a estas horas pola rúa. Pero, cometida xa tal toleada, non queda outra que seguir. Seguir pola estrada, polo atallo e pola rúa. Como boto de menos, aquí, na Valenzá, unha bonita carreira como as de Baños de Molgas.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 12 de xullo de 2022

 

PEITO Ó ASUNTO

Pois quixen escribir un Pingas pola tarde mentres tomaba un café e foime imposible. Por culpa da suor que caía do meu antebrazo dereito e que, a maiores de mollar o papel do caderno, o brazo pegábase á mesa e non conseguía deslizalo como era debido. E iso que dentro da cafetaría tiñan o aire acondicionado. Así é que non me quedou outra que deixalo para agora, ás nove da tarde/noite, sobre o propio ordenador. Creo que sabedes que me gusta escribir primeiro nun borrador e mentres tomo o café. Así mato dous paxaros dun tiro: tomo o café e non perdo o tempo.

Pois agora mesmo seguen a suarme os brazos, pero coa vantaxe de que non os apoio en nada. Agora tan só estou dálle que dálle ós dedos sobre as teclas pero sen amolarme moito esa suor. Que isto tamén é un dicir; non me molesta para escribir pero a realidade é que seguimos cunha calor sufocante. O corpo enchóupase de tal maneira que a propia humidade afunde nunha molestia con ganas de tirarse a un río, aínda que se afogue un.

Pois só pensar que aínda quedan catro días de inferno, xa dan ganas de deixarse caer nunha cama e non facer absolutamente nada, nin tan sequera limpar de cando en vez a propia suor, xa que custaría unha barbaridade mover un brazo ou unha man. Hai calores que deixan a un sen folgos. Pero, aínda así, e como a vida ten que seguir, hai que botarlle peito ó asunto e aguantar co que nos veña do inferno. Pero nin este inferno será quen de me prohibir saír. E escribir.

Finca Fierro. Luns, 11 de xullo de 2022