A EXTREMO!

O mércores, 23 de marzo, ó erguer da cama, fixen o que máis ou menos fago todos os días: largar a tomar café para poder ler os xornais. Cando volvín á casa vin sobre o moble que temos na entrada un sobre de Correos ó meu nome. Claro que me estrañou! Porque recibir correspondencia hoxe en día é difícil. Non tardei en saber que era; tan axiña como lin o remite: Eloy Gayán. Un libro!, berrou o meu pensamento. Seguro que é o último libro que escribiu o asturiano. Era o seu último libro, “A extremo!”, e cunha dedicatoria para este servidor que escribe. Como para non emocionarse!

Agora cada quen que pense o que queira, de que as gabanzas que van a caer aquí puideran ser por ese agasallo e esa dedicatoria. Porque o libro, de tan só 150 páxinas, será gabado pola sinxela razón de que ten que ser loado. Non se pode dicir tanto e tan ben en tan poucas páxinas. Hai moito amor e moito cariño ―e homenaxes a esgalla― en todos os temas que toca: desde a familia á amizade, desde a transhumancia ó abandono rural, desde a paisaxe ás culturas, desde a miseria da posguerra ós maquis, desde a trata dos seres humanos ata o mesmo Marcial Lafuente Estefanía.

Incluso antes de empezar a novela, cando nomea nunha das súas dedicatorias a Marcial Lafuente Estefanía, xa tiven aquel instinto de que me gustaría a historia. Creo que de todos é sabido o que significou para min ―e creo que para moita xente― ese escritor das noveliñas do Oeste. Eloy Gayán xa me demostrara en “Un puente a Peulla” que escribía ben. Escribe moi ben. E graciñas polo agasallo, pola dedicatoria e, principalmente, pola historia.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 27 de marzo de 2023

 

O ELEMENTO ICÓNICO QUE FALTABA

Xusto cando remataba de tomar o café recibín unha chamada para que marchase inmediatamente para alá, que o asunto era grave. O para alá era Baños de Molgas e chamábanme para o asunto porque, hai tempo xa, son o mellor detective privado da contorna... porque son o único.

Como por teléfono non me dixeron de que ía tal asunto, recoñezo que matei un pouco a cabeza buscando as máximas gravidades. Ó chegar leváronme por toda a vila para que intentase descubrir que elemento icónico faltaba dela. En diversos esquemas virtuais sempre lles aparecía un oco e non conseguían saber quen o debería cubrir. Alí estaban todas as iconas molguesas: a ponte nova, a ponte vella, a burga, o parque Ansuíña, o parque das Mestras, a aira do Pombal, a aira de Arriba, a igrexa coa súa alta torre, o parque do Pote e a estación do ferrocarril. O oco asomaba sempre no mesmo punto, entre a burga e a ponte vella.

Sei que mirei de mala maneira a todos os que me acompañaban, mesmo lles deixei caer algún que outro insulto amigable, pero insulto, desde parvos ata paspáns e desde inocentes ata ineptos. Estaba á vista de todos e non o vían. Nin o vían no esquema nin cando os levei fisicamente ó lugar.

Esperei un bo cacho a ver se caían da burra, e nada. Tiven que dicirlles: e agora onde me sento para latricar un pouco con vós. Botaron as mans á cabeza cando viron que desaparecera o mazadoiro da burga. Como bo detective que era, non tardei en atopalo no portelo do Agriño do Secundino.

Café Oren Express. A Valenzá. Venres, 24 de marzo de 2023

 

SENTADO NO RAÍL

Sento no raíl da vía do ferrocarril e deixo pasar o tempo. Porque o tempo pasa e todo cambia. Ou non. Simultaneamente, contemplo a estación de Baños de Molgas. Pasou o tempo e ela si cambiou. Cambiou a súa fisionomía. Si, máis nova, pero mellor a outra. Moito mellor. Polo menos para un servidor. Claro que, nisto, igual me deixo influenciar pola nostalxia; por aquel tempo no que botei man dela, de cando as miñas viaxes á capital do Imperio eran un ir e vir en pontes e vacacións.

Sentado no raíl miro tamén para os arredores, para o recinto da estación, e o tempo faise memoria e a memoria convértese en recordo: de cando quedei unha noite a cabalo do burro ―e do saco de millo que levaba o burro―, porque non era quen de cruzar ás dez e pico a carballeira que levaba ó muíño do Dositeo. O medo é libre. A idade era pouca. O castigo da nai, da Lola (por algo, claro) era ese ir de noite pecha ó muíño. Así é que alí me botei media hora, unha hora ―xa non lembro― facendo tempo, coma que fora ó muíño pero sen ir. Despois, a escusa... a típica: o muiñeiro non estaba, o meu corpo de neno non daba para baixar a saqueta de 50, 60 quilos de millo degrañado.

Sentado no raíl lembro aquelas tardes de domingo nas que subiamos a estación arrapañando todas as cabichas habidas e por haber para fumalas, logo, no embarcadoiro; ben facendo cigarros, ben fumando as propias cabichas. E ninguén se contaminou. Era outros tempos. Ergo do raíl e marcho para o barrio da Igrexa, o meu barrio.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 23 de marzo de 2023

 

A PERNA ESQUERDA

Díxenlle á perna dereita que se botase a andar. Esta no dixo nada, pero tampouco fixo nada, ou sexa, que nin caso. Eu son a perna esquerda do paisa que me leva e escribe. Sempre teño que ser eu a que inicie os percorridos e, iso seguro, a que poña o pé no primeiro chanzo de todas as escaleiras que vai subir. Isto dáme a pensar se o paisa que escribe non será futbolista. Non sei; polo detalle ese de que moitos teñen as súas manías e adoitan entrar sempre ós campos cun pé ou co outro.

Como sei que o que escribe non é futbolista (gústalle ese deporte, si, moito, pero non o practica; nin porque nunca foi bo nin pola idade xa), entón tamén se me dá por pensar se non será por cousas ou asuntos políticos. Xa sabedes, dereitas, esquerdas... Como sempre teño que ser eu a que apande, a protagonista de todas as súas manías, ó mellor é que, para el, as dereitas non son boas compañeiras para as súas “andainas” políticas. Agora que, a min, segue a darme que tal paisa é máis nacionalista. Non obstante, como perna que son, non quero dar pasos do que non sei moi ben.

Eu só sei de andar... e de apandar. Nunca mellor dito; é raro que sexa eu a que cabalgue sobre a perna dereita. Máis ben é esta a que cabalga sobre min. Cando queren, tanto ela ―a perna dereita― coma el ―o paisa que escribe― só me teñen para o que me teñen. Mesmo para que todo o seu corpo, cando nos atopamos quietos e de pé, caia sobre min. Non é de estrañar entón que teña un calo enorme na planta do meu pé desde hai xa tantos anos que nin eu mesmo recordo. Vou marchar e, claro, serei eu, a perna esquerda, a que inicie a marcha.

Café A Pedreira. A Valenzá. Mércores, 22 de marzo de 2023

 

ENTRE ESPERPENTOS E RETRANCAS

Hai moito tempo que penso que a idiosincrasia ianqui é bastante esperpéntica. Tan ben se gaban e se dedican a usar armas automáticas de todos os estilos e tamaños (o que significa que non lles importa cometer actos de sangue), como, ó pouco, se alporizan ou se senten algo así como recatados ante certas situacións que, para nós, son normais e mesmo instrutivas. Hai uns días, a directora dun colexio de Florida tivo que dimitir porque lle ensinou a nenos de once anos esa mítica estatua de mármore, o David, que o gran Miguel Ángel esculpiu ó pouco de iniciarse o século XVI. Claro, a dimisión foi polo “trauma psíquico” que lles puido causar ós nenos o ver a un home impoñente en pelotas. A uns nenos de once anos, que xa saben eles máis co demo. As armas e o sangue contra a cultura e a arte. Estes ianquis...

Falando un pouco desa violencia que pode causar as armas, nós tampouco temos que presumir moito. Tamén nos tira máis o lado salvaxe que a arte, que a cultura. Somos moi amigos de descargar a impotencia ante o primeiro que pillemos de diante. Resulta que os médicos españois sofren unha agresión cada dez horas. Imos ós médicos coa intención de que nos alivien as dores, os males e non nos importa facerlle mal, causarlle dor a un médico ou a unha enfermeira porque tal ou cal diagnóstico non é coma nós queremos. Ó noso ego non hai quen lle respire. Pensamos que eles teñen que facer milagres, e ó ver que son seres humanos coma nós, mallamos neles. Non somos menos esperpénticos que os ianquis.

Ante estas dúas situacións... “esperpénticas”, non queda outra que botar man da nosa terriña para que a retranca domine sobre armas e maldade. E iso que sempre confesei que Galicia era o cu do mundo. Pois resulta que non, que somos os mellores en algo; en algo positivo, se entende. Que a calidade do noso seme seica é a mellor de todo o país, de toda España. Ai logo! Claro que para iso tamén sempre dixen que o carallo é o patrón de Galicia. E xa se sabe que onde hai patrón non manda mariñeiro.

O que pasa é que, despois, tampouco facemos moito uso del, do seme, do esperma, digo. Pois, segundo este mesmo periódico, as defuncións cuadriplicaron ós nacementos en Ourense durante todo o xaneiro. A ver, para que raio temos ese carallo que produce seme!!!

Finca Fierro. Sábado, 25 de marzo de 2023

 

DOUS CABALOS DE BATALLA

Sigo querendo chamar a atención... boteille unha carreira ó tren. Non a un tren calquera; ó AVE. Aí está, de arroutado, un servidor. Antes prepareime a fondo. O de antes quero dicir media hora antes tan só. Realicei uns quecementos suaves. Non quería que no medio do percorrido, da carreira me entrase un entumecemento, un agarrotamento, unhas cambras.

Ó pouco de saír da estación xa lle comera eu unhas ducias de metros. Non é por gabarme, pero ó AVE cústalle máis saír que me custa a min. Eu teño un reprís maxestoso. Saín coma unha frecha, mellor aínda, coma unha chispa. Certo que no primeiro quilómetro o AVE xa me pillou, xa se puxo á miña altura. Así se puxo, nada máis, non lle dei opción a que me pasase a dianteira. Rinchei os dentes e seguín pegadiño a el; coma dous cabalos de batalla: el, o cabalo de ferro, e eu... eu o cabalo de batalla de Juan Pardo.

Debido a que o AVE tiña que parar na estación que lle correspondía (coa velocidade que eu levaba nin conseguín ler o nome de tal estación), aproveitei e, por esta vez, quiteille medio quilómetro ou algo máis. A miña velocidade semella que, en vez de diminuír, ía a máis. Era coma un lóstrego correndo, coma un foguete. Era coma cen Usaín Bolt pola meseta castelá.

Os pasaxeiros, cando se decataron do que estaba a suceder, afoutábanme e alentábanme a través das ventás e sorrían cos ollos moi abertos ―a causa do asombro― pola miña acción, pola miña heroicidade. Porque botarlle unha carreira ó AVE non é peixe podre ou cagallón que se encamba.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Martes, 21 de marzo de 2023

 

DESDE O PENEDO DAS ILUSIÓNS

Unha tarde de ceo gris, e coa nostalxia nun recanto da memoria, canteille unha misa de réquiem a aquel pensamento que marchou, e sentei no penedo das miñas ilusións. Alí, en pleno monte, deixei que o aire me acariñase a cara e que os fentos bambeasen os ruxerruxes... de cando tiña sentimentos. Hoxe afogo no tiroliro (ou no axóuxere) dunha canción.

Sentado contemplo a folla de carballo que cae sobre a vía do tren. Esa vía pola que, mentalmente, camiño na procura da escuridade do túnel. Ó pasalo asomará a maxestosa ponte das Cepas, á que subirá, con bastante nitidez, o ruído das augas rápidas do río Arnoia.

Deixo o penedo das ilusións e volvo pola carreira da melancolía; aquela que me levaba ó muíño do Dositeo. Eran tempos de soños e realidades, de infancia e xuventude, de risas e medos. Toda mestura é a experiencia ó que foi, ó que é e ó que será. Porque o tempo seguirá cabalgando polas ladaíñas da vida. Esas ladaíñas que ditaremos, que espallaremos aínda que non queiramos... a vida é a que marca o ritmo e as ocasións.

Camiño, agora, polo raíl da vía do tren, que é o mesmo que andar, aínda que sexa amodiño, pola vía da existencia, da nosa existencia. Esa vía que vai recta ata a fin do traxecto. Ai, na fin, ou se detén o tren ou descarrila. Mentres non chega esa fin, e como se adoita dicir: a vivir que son dous días! Outro día cantarei un réquiem polo señardade que foi.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 19 de marzo de 2023

 

UN SOÑO BONITO

El preguntoulle a ela polo baixiño: sabes unha cousa? Dime, díxolle ela. El buscou as palabras con lentitude e algo de parsimonia: que teño ganas de soñarte. Ela sorriu e contestoulle cun “dálle”. El aínda seguiu algo máis: hai moito que non te soño na ducha. Sóñame onde queiras, rematou ela.

E el soñouna na ducha; coa auga baixando coma regatos polo seu lombo e deixando ver varios arcos da vella a causa do reflexo coa luz do baño. El sempre soña bonito. Ela sabe que el a soña bonito. El sorrí soñando, e ela sorrí sabendo que el a está soñando. Cando alguén quere, a vida é bonita. Cando alguén quere, a vida engloba, abranga, abarca, inclúe todo

El soña que enxaboa o corpo dela. Ela acalórase ante un futuro pensamento del de intuír o que hai máis alá dun bafo cheo de calor. El, efectivamente, mira para o espello e o bafo, o alento do devezo deixa adiviñar unha pel mollada e enxaboada. El contempla a paixón dun xogo. Ela suspira ante un tempo que semella detido, pero que en cada segundo estoura un latexo del.

El soña que seca o corpo dela, é dicir, o desexo do que puido ser. Ou do que foi. Non sempre os anhelos son ilusións prohibidas. Vale máis unha pequena ansia que todo un universo de realidades. A ansia del é unha quimera dela, unha utopía dela. Pero está aí... a ansia, o desexo, o soño del.

El dille agora que xa soñou con ela. Ela volve sorrir e afírmalle de que seguro que foi un soño bonito. Foi un soño bonito, dixo el. Seino, rematou ela. El díxolle adeus a ela. E ela mandoulle bicos a el.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Venres, 17 de marzo de 2023

 

UNHA ANOMALÍA

Creo que levo dous días sen respirar. E o caso é que non afogo. A ver, síntome un pouco inchado e véxome algo así coma vermellón. Nada máis. Sigo coa miña vida de sempre, coa miña rutina diaria... lectura, escritura, películas, vicios; onte caeu unha sementeira de patacas e un pouco de fochicar pola horta, pero nada do outro mundo. Ó mellor igual foi o po do Nitramón o que me obstruíu a gorxa e as fosas nasais. Non o sei. Só sei que levo dous días sen respirar.

Hoxe andei en médicos e doutores, mais non conseguiron atoparme nada. Mesmo me auscultaron ben auscultado ―porque lles soltei o pensamento da voaxa do mineral― e nada atoparon. Miráronme con estrañeza; parecíalles imposible que, incluso ó falar, non botase o aire. Eu ben que o notaba e eles, ó final, tamén o comprobaron: poñéndome espellos diante do nariz e lapas de chisqueiro. Nada, non respiraba.

Apreciei que os médicos e doutores quedaban preocupados. Eu máis contento que unhas pascuas. Porque me notaba pletórico e, iso si, por unha vez e ante o mundo, sentíame distinto. Conseguía chamar a atención.

Vou camiño xa do terceiro día e sigo sen respirar. Algo máis inchado, si, pero feliz. Cada vez máis vermellón, si, pero con ganas de seguir. Non creo que vaia inchar ata estourar, nin tampouco que me volva roxo por completo. Sei que teño unha anomalía, pero o tempo pasa, todo cambia e a vida segue. Sen afogar.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 16 de marzo de 2023

 

CANDO FERVEN OS NERVIOS

Finquei de xeonllos ante unha silveira e pedinlle un niño de rula. Non me fixo caso ningún. É máis, incluso me enganchou no pantalón e case o esfiañou. Teño fama de pacífico, pero tamén sei o que é a carraxe. Así é que, en vinganza, collín unha vara e malleina como se adoita mallar cando ferven os nervios.

Iso fíxome lembrar a miña infancia, de cando, a maiores de estar estudando, tiña que ir para o monte coas tres vacas e co burro. No monte aproveitaba para estudar (só cando tiña algún exame en datas próximas, porque a miña nugalla cubría todos os demais días do curso), e como me gustaba facelo andando e dicindo as leccións en voz alta, cando non atinaba con algo (algún título, algún cadro, algún río, algunha conxugación verbal), a carraxe, a impotencia e os nervios facían acto de presenza e prolongábanse á vara, que saía disparada contra todo aquilo que sobresaíse a dos palmos de terra: herbas altas, xestas, piornos, toxos, silvas, salgueiras, etc. Notábanse tanto os carreiros polos que estudaba que eran case coma, hoxe, os dos xabarís.

Que non me saía o nome do rei que conquistou tal ou cal zona, zas, a vara escarallaba un fento que estaba onde non debía. Que lle atribuía tal cadro ó pintor que non era, zas, a vara que rompía, que rachaba, que esgazaba o que se lle puxese por diante. Como á silveira que non me fixo caso co niño da rula. Quedou de tal forma esmiuzada que servía xa para esterco. Comigo non se xoga, por moito pacifismo que teña sobre os ombreiros.

Café Oren Express. A Valenzá. Luns, 13 de marzo de 2023

 

INCONSCIENCIA

Luns, 20. Feira en Maceda. Hoxe, se seguise traballando alá, tocaríame ir ó Toural para cambiar as gráficas na estación meteorolóxica que alí ten a AEMET (Axencia Estatal de Meteoroloxía). Nos máis de vinte anos que fun, a verdade é que ninguén se meteu comigo por tal ou cal prognóstico ou adversidade climatolóxica.

Vén todo iso a conto porque, precisamente, outro luns, o pasado día 13, este xornal publicaba unha entrevista co coordinador de Meteogalicia, Juan Taboada, na que este comentaba que a xente enfádase con eles se chove nas vodas ou comuñóns. Dito así, semella broma. Pero eu créoo perfectamente. E non por esa experiencia que comentaba no primeiro parágrafo, senón por outra experiencia que me aconteceu nos anos oitenta: que un parente me encargou lotería do Nadal da capital do Imperio, ou sexa, de Madrid e cando viu que non lle tocara, pois case me acusou de cómplice do Estado e de apestado e de gafe e demais cualificativos cariñosos. Así é que non me colle de sorpresa o comentario de Juan Taboada. Seguro que non se enfadan con el cando lles chove aqueles días nos que teñen que ir cavar ou arar e que por esa “bendita” auga non o farán. Cando algo non vai sae como marcamos, somos tan inconscientes que intentamos botarlle a culpa a quen non a ten.

Inconsciencia hai, e moita, na aprobación da primeira lei estatal en materia de dereitos e benestar dos animais no noso país. Precisamente en España, o país no que o maltrato, o sacrificio e a masacre dos touros está catalogada como festa nacional. Os touros xa sei que non teñen dereitos ningún; só os de comer ben para estar potentes e ser escarnio dunha praza chea de mentes con demasiadas ansias sanguentas. O benestar... só para as mascotas. Ou outros animais... as matanzas non poden ser a coitelo porque sofre o animal, os transportes de animais teñen que estar homologados polos servizos veterinarios para que non se manquen, os burros ou vacas non se deben pexar para que non se firan ou non lles queden marcas, os touros... os touros que poñan o lombo para que as banderillas penetren, furguen e trituren carne ó correr e bambearse; que poñan o lombo para que a pica penetre, furgue e atravese esa carne xa toda triturada para que toda a praza lance ó aire olés cheos de ansias sanguentas. Repito: aprobouse a lei do benestar dos animais.

 

NO ENTRESOÑO

Dá igual que sexa pola noite que na sesta; sempre me custa horrores quedarme durmido. Mesmo ó estar vendo películas hai momentos nos que me perdo subtítulos ou incluso escenas porque se me vai a vida, pero cando largo á cama sempre tardo unha eternidade para que me entre definitivamente o sono. E non falo de minutos; falo de horas. O único consolo que me queda é que, nesas horas, penso, ou como digo sempre, soño esperto. Porque soñar esperto é bonito.

É bonito se penso en cousas bonitas. Hoxe, na sesta, non pensei bonito e, claro, tiven que cabrearme. Aínda que, o primeiro pensamento, foi máis que marabilloso: o terceiro gol do Celta ó Rayo Vallecano marcado por Iago Aspas, unha auténtica obra de arte. O anoxo, non obstante, apareceu cando se me deu por pensar nos pases de Modrić cando lle dá ó balón co exterior do pé. A este, por esa forma de darlle ó balón, ata xa falan de escolas e aprendizaxes e rabos de gaita; que non tardarán en santificalo. Iago Aspas, nese gol, deulle co exterior do pé e formando unha vaselina perfecta que rematou, faltaría máis, en gol. Moi bonito. Nada máis. É do Celta e... que máis quere?

Na noite de onte, nese entresoño, pensei na fame. Porque lera que a pobreza infantil lle custa a España máis de 63.000 millóns de euros, e que unha de cada catro familias deixa de comer algunhas das tres comidas diarias... para aforrar algo. Ante isto e o outro, por estas dúas veces, non soñei nada bonito. Menos mal que son dos que axiña busco o optimismo, a claridade do vivir, do pensar, do soñar.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 12 de marzo de 2023

 

A PEGA MANUELA

Boteille o lazo a unha pega coa intención de collela, pero, a condenada, barruntou ou presentiu a manobra e fuxiu. Fuxiu ríndose de min. Ríndose diante mesmo da miña cara. E grallou con retranca. “A pega Manuela”, díxome un pardal. Eu sorrín porque me gustaba o nome... e a pega. Por moito que se rira de min.

Téñolle moito respecto ás pegas. Lembro unha anécdota de rapaz na que, a miña nai, cando viu na Cortiña, un día que andabamos a sementar nas patacas, a unha pega toda alporizada, comentou que algunha desgraza estaba a piques de acontecer. Tal infortunio non chegou ó momento; fíxoo pola tarde: que se nos puxo moi maliña a Cireixa. A nai achacoulle todo á pega. Eu, a día de hoxe, son dos que digo que foi unha simple casualidade, que non creo nesas trangalladas de mouchos e bruxas. Non obstante, o subconsciente está aí, e cada vez que vexo unha pega facendo das súas... téñolle o seu aquel.

Por certo, que ninguén se alporice por catalogar de desgraza a simple enfermidade dunha vaca. Naqueles tempos, que se che puxera malo un animal era unha auténtica calamidade. Imaxinade de chegaba a morrer... unha hecatombe!

Desvieime do asunto da pega Manuela. Que nada, que sigo tras dela e, ela, como non, segue a rirse de min. As pegas son listas e esta aínda o é máis. Cansado de tanta persecución, mesmo intento ser amigo dela deixándolle ver de cando en vez un dos meus sorrisos. Ó final a todo se lle colle cariño.

Bar Paco. O Vinteún (Ourense). Venres, 10 de marzo de 2023

 

NO PLUSCUAMPERFECTO DA INFANCIA

Terra. Mar. Aire. A rocha está firme ante o verbo dun silencio compartido e ante o adxectivo dun ruído que vai e vén. As pingas do café caen sobre o padal da ansia e os suspiros cabalgan sobre a frase versificada. Porque hai poemas que non teñen rima e hai rimas que non sabemos recitar. Agora, que cada quen escaravelle por entre as areas da praia ou que furgue por entre as matogueiras da chaira. Racha o silencio o vento que funga polos penedos do outeiro.

Luz. Escuridade. Sombra. A luz brilla no pluscuamperfecto da infancia entre os palleiros da aira. A escuridade agocha no condicional dun futuro polo que andaremos ás cegas. A sombra asoma no imperativo de cando a dúbida manca e doe. Agora, que cada un se deite sobre as ramificacións dos sentimentos.

Branco. Negro. Cores. Ninguén debería pexarse a unha idea fixa e sabendo que dela espállanse camiños ou regos ou carreiras ou sendeiros polos que podemos coller tanto o camiño de ida como o de volta. Non todo é branco nin todo é negro. Sempre hai opción de subir ó arco da vella e mesturarse polas cores da infancia e a inocencia. Ninguén renega da cor violeta.

Principio. Tempo. Fin. Todo empeza, todo acaba e, no medio, está o tempo que vai dunha punta ó outro recanto, dun recuncho ó outro lado. As pingas do café caeron sobre o ceo da boca do relato que acaba de ser, que xa foi.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 9 de marzo de 2023

 

O RAPAZ QUE DABA PENA

O rapaz era novo. O rapaz era cándido, un miñaxoia. O rapaz daba pena. O rapaz chegou a Presqueira –unha aldea de Baños de Molgas-, alá cara finais do mes de marzo de 1959. O rapaz seica procedía doutra aldea da provincia da Coruña e semellaba que se escapara da casa. Tiña tan só 17 anos.

Como era novo, como dicía que era honrado e como non lle importaba traballar, uns veciños de Presqueira compadecéronse del e déronlle cama, sustento e, si, algo de traballo: gardar e levar a pacer as vacas polos montes comunais e polas leiras dos que o acolleron. O rapaz cumpría e axiña lle colleron cariño. Jesús semellaba máis un Jesusiño.

As feiras en Allariz celébranse o 1 e o 15 de cada mes. O 1 de abril de 1959, eses veciños de Presqueira marcharon á feira alaricana e deixando os animais a cargo do rapaz inocente, e honrado, e traballador, e obediente. Non obstante, e por se aquel, pecharon ben as portas e contras da casa.

Cando volveron da feira, o rapaz xa non era nin inocente, nin honrado, nin traballador; era un simple ladrón e fuxitivo. Cunha machada rebentara portas e ventás para ir dereito á habitación dos humanitarios e desenganados amos e pillar, debaixo do colchón, un sobre con nada menos que sete mil pesetas. Tamén colleu roupa interior e mesmo un traxe que puxo ó momento, é dicir, un ladrón elegante.

Feita a correspondente denuncia, non tardaron en detelo e condenalo a seis meses de arresto. Jesusiño, o rapaz que daba pena, non tardou en ser de novo Jesús.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 8 de marzo de 2023

 

O POUSÓN

Luciano Restrego, O Pousón, tiña catro irmáns emigrados polas catro provincias galegas; un en cada unha delas. Fora curiosa a súa marcha: quixeron botar a sortes quen partía para cada capital ata que o máis vello optou pola solución máis sinxela: pola idade deles e pola orde alfabética das capitais de provincia. Así, Elixio, o máis vello, marchou para A Coruña. O que lle seguía era Evaristo, para Lugo. A Eladio tocoulle Ourense e Robustiano marchou, claro, para Pontevedra. Luciano foi o que quedou na aldea. Nunha aldea na que tan só vivía el.

E vivía só porque, aínda que tiña os seus cincuenta anos, estaba solteiro. De mozo quixo facerlle as beiras a Lisarda Guamil, a filla do Alcatrán, mais tan axiña como soubo que lle chamaban A Subela, non insistiu no achegamento á moza. E iso que tiña fama de guapa. Era guapa e boa moza. Foi o alcume o que o botou para atrás. O Pousón, ás veces, era raro.

Era tan raro que durmía coas vacas, a pesar de ter unhas boas habitacións na casa. Era tan raro que só deixaba entrar na aldea ó panadeiro e ó peixeiro. Ós demais... plantábase na entrada da aldea cun sacho, cun fouciño, cunha gadaña, co que fose e dicíalles ós paisanos que a ver se tiñan güevos.

O Pousón era tan pousón que case non se movía desa entrada. Aínda que el dicía sempre que era para que non o sorprenderan. Por non deixar, nin deixaba entrar ós seus irmáns. Berráballes que marchasen para as capitais. E botábase a rir.

Café Oren Express. A Valenzá. Martes, 7 de marzo de 2023

 

ELECCIÓNS MUNICIPAIS ANUAIS

Escríbense centos de artigos de opinión, faise outra tanta cantidade de estudos, cóspense infinidade de dixomedíxomes e planeamos formas e medidas para dinamizar o rural, sen practicamente resultados. Os políticos moito espallan ó vento ideas, pareceres, axudas e lerias podres para esas aldeas, zonas e comarcas que desaparecen, co mesmo resultado negativo desde hai xa moitos anos. E resulta que a solución é máis sinxela do que se pensa. Pero nin os propios políticos se dan conta de que a dinamización do rural está precisamente na política. Non por esas opinións que espallan ó vento, senón por unhas simples eleccións municipais. Estas son as que realmente dinamizarán as aldeas en perigo de extinción. Tiñamos a solución ante os nosos ollos e non a viamos. Tan simple coma o aumento do censo electoral.

Nos primeiros anos da democracia e no día de celebración das eleccións municipais os carrexos de habitantes ou votantes estaban á orde do día. Como as denuncias empezaron a proliferar, quizais agora xa non haxa tantas carrexonas ―que aínda as hai, aínda―, a trampa cambiouse pola opción de censar e censar e censar a unha morea de xente, non só en aldeas, senón en certas casas. O asunto parece de risa, pero non o é; dáse o caso de que, agora mesmo, casas que estaban completamente abandonadas, habitan nelas máis incluso que unha ou dúas familias.

Tanto matar a cabeza para que o rural volva a ser o que foi; e resulta que se pode conseguir moi sinxelamente cada catro anos. Aínda temos outra solución máis rápida e máis sinxela: eleccións municipais todos os anos! Será a única forma de que fervan os censos e as aldeas con tanta cantidade de xente. Como se ve, a política sempre fixo milagres.

Mentres non haxa eleccións municipais todos os anos, as aldeas desángranse. Aínda a semana pasada apareceron noticias ou enquisas ou estudos nas que se comentaba que as persoas maiores que viven soas na nosa provincia andaban xa polas 20.000. Se ata o abandono do rural se nota no fútbol. Seica desde o ano 2013, ou sexa, desde hai dez anos desapareceron, tamén da provincia de Ourense, 37 equipos. Non queda outra que pedir, rogar, solicitar e berrar: eleccións municipais anuais! Dous ou tres meses antes de votar aumentan as familias e as aldeas unha barbaridade.

Finca Fierro. Sábado, 11 de marzo de 2023

 

O HEROE GALEGO

Levo tres días na busca de Supergal (o Supermán galego) para que me leve ata as alturas e, desde alí, contemplar o panorama, ou sexa, a nosa terra.

Primeiro, nota aclaratoria para distinguir, en algo, ó Supermán de Krypton do Supergal terrícola: Conforme o heroe do cómic usa unha capa, o heroe galaico usa daquelas polainas que se poñían para rozar os toxos. Segundo Supermán se impulsaba erguendo un dos seus brazos, o noso Supergal ráñase onde lle pica e despega coma un foguete. Ó Supermán sería a capa ou a súa procedencia extraterrestre a que o mantiña no aire e voando. Ó Supergal manteno flotando no aire unhas aspas de mangos de sachos que saen dos seus ombreiros, e de hélice ten tres fouciños que rotan á velocidade dun can de palleiro. Tal hélice está colocada á altura dos riles. O Supermán galáctico ten moito músculo, mentres que ó Supergal galaico lle sae algo de tripa, da que está moi orgulloso.

Non obstante, e a pesar do bandullo, sigo confiando nel. Repito: levo tres días buscándoo. Quero que desde moi arriba me ensine As Encrobas, o encoro de Castrelo de Miño e a Lagoa da Antela, a Chaira de Vide e a Chaira de Penouzos en Baños de Molgas, a lúa polo lado bo e polo escuro, a fraga do Eume e a cascada da Cidadella.

Logo diso, se quere e ten folgos, podemos ir na busca de Supermán. Faime ilusión de que se coñezan. Seguro que o noso bailará unha muiñeira sobre a capa do home de aceiro. Sigo na busca, que xa teño ganas de atopalo.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 6 de marzo de 2023

 

AMODIÑO

Hoxe andei amodiño. Saín da casa devagar. Non tiña présa. Case sempre ando lixeiro, moi lixeiro, pero hoxe tiña tempo para pasear con calma. Daba gusto andar amodiño ó sol. Este reinaba e reina no principio da tarde. A ver, é un sol de marzo, pero é sol. Quenta se non corre unha pouca brisa. Estes días tivemos brisas tan frías, tan frías que ben se vía que era máis neve que vento. Cunha boa cazadora e un gorro paseinos ben. Mesmo lendo por fóra, ó frío. Cando quero aguanto coma os heroes.

Viña amodiño polo atallo escoitando o 20 de abril de Celtas Cortos. O tema, cronoloxicamente, non procedía porque hoxe é 3 de marzo. Tampouco queda tanto para o 20 de abril, a maiores de que ese tema vai e cae ben en calquera día do ano. Como andei amodiño, tiven tempo de escoitar algún tema máis antes de chegar ó café. Lembro que un deles era de Morricone e que pertence á banda sonora de Dúas mulas e unha muller. Máis tarde tamén escoitei a Labordeta, así como a Luz Casal cantando Camariñas, acompañada por Luar na Lubre. Agora mesmo acabo de escoitar a un grupo en inglés cun tema frenético. E xa empeza Rod Stewart con Baby Jane. Como se ve, moita variedade. Sempre me gustou a mestura musical. Teño medo que ó escoitar sempre o mesmo ou durante moito tempo ó mesmo autor, me chegue a cansar. Non hai como a mestura, a variedade; desde o rock ata a clásica, pasando polo folk e o tango.

Agora poño o punto final e tamén marcho amodiño porque non teño ningunha présa.

Café Oren Express. A Valenzá. Venres, 3 de marzo de 2023

 

O MEU ESTERCO

Mesturei tal cantidade de ras con sapos que acabei formando unha granxa de batracios. Xa sei que é fácil ―e moitos o fan― mesturar o allo co bugallo ou o cu coas calzas, pero eu non me rebaixo a iso; eu mesturo toxos con follas e silvas para facer un estrume do carallo; moi bo para fertilizar as leiras. Mesturo, así mesmo, Fuxan os Ventos con Milladoiro e xa son os propios pés os que seguen o ritmo folk. Mesturar, ás veces, é fácil e bonito. A min gústame mesturar as fabas con patacas e verzas, e vaia caldo que sae. Gloria bendita!

Hai quen mestura tamén as bágoas coas risas e a felicidade coa pena. Isto xa custa un pouco máis. É complicado chorar se se ri, e viceversa. É complicado vivir ben cando a miseria te enterra. Pero, xa digo, son mesturas raras. Eu son máis de mesturar a Amancio Prada con Pink Floyd, por moito que semelle raro ou ridículo. Con un e cos outros gozo igual coma se fora eu o que tocase ou cantase.

Mesturei letras con espazos en branco e aí xa foi onde me soltei por completo. Non tardei en formar palabras e parágrafos e relatos, que é o meu; a mellor e a única granxa que teño. É a leira máis grande coa que conto e que fertilizo case todos os días con ideas, pareceres, sentimentos, dicires, pensamentos... esterco, moito esterco. Si, esterco, pero é o meu esterco. Mesturo a política co fútbol, a fantasía coa realidade, os soños cos pesadelos. Gardo todo iso na corte cuadriculada e nesta apodrenta, podrece para facer esterco. O meu esterco.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 2 de marzo de 2023

 

NON HOUBO MANEIRA

O outro día quixen morrer e non houbo maneira. Tireime ós coches e, os condenados, frearon a tempo. Tireime ó tren e resultou que era un soño. Colgueime dunha argola que tiña no teito do salón e rachou a soga. Fun á ferretaría, merquei unha cadea grosa e colgueime da trabe da palleira. Partiu a trabe. Empezaba a desesperar. Marchei ó faiado e busquei a pistola que escondera alí o pai hai xa moitos anos. A pistola non disparaba tiros nin a tiros, valla a redundancia. Case o vexo normal; a pistola era da Guerra Civil e seguro que estaba enferruxada a causa das augas do río Ebro, cando o meu pai o tivo que cruzar a nado varias veces para poder matar ós roxos.

Pensei que sería bonito morrer espetado nos cornos dalgunha vaca, principalmente a Rubia, que os tiña grandes e ben abertos. A tal Rubia xa a venderamos nos anos setenta. Quixen botarme a estes cans de raza perigosa, mais todos andaban presos e con bozo. Maldita sexa, se non quixera morrer, seguro que algún había andar solto! Porque ataques destes bichos hainos case a diario.

Pouco a pouco pensei en que a morte me tiña medo. Non hai outra explicación. Logo de infinidade de intentos, aquí sigo, san e salvo. Se cheguei a meter a cabeza no forno da cociña e xusto nese momento acabouse a bombona. E o do butano non ben ata dentro de dous días. Seguro que se deixo de intentalo, morro en calquera momento. Eu que sei, a morte chega cando menos se espera. Aínda que a min, polo que se ve, tenme medo.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 1 de marzo de 2023

 

O CRAVO DE ROSALÍA

Son o cravo de Rosalía de Castro, que acabo de penetrar, con forza, con algo de carraxe, no corazón do paspán que escribe. Rosalía non sabía se era de ouro, de ferro ou de amor. O paspán que escribe tampouco o sabe. Intúe algo, pero tampouco quere meter as mans no lume. De ouro imaxina que non son, porque el ben sabe que non se merece tal honor. El, o pobre, a verdade é que é pouca cousa. De ferro; aí xa deixa amosar un sorriso e pensa que vai máis con el. Incluso se eu estivera cheo de ferruxe, ata me abriría aínda máis o seu corazón. E de amor; iso xa son palabras maiores para el. Aínda que a estas alturas, nin el mesmo sabe que dicir.

Por moito que o pasmón que escribe diga que ten un corazón de ouro, vai ser que non, que eu non son de ouro por moito que penetrase no seu corazón. Lembrade que o fixen con algo de carraxe. A ver, tampouco é que o fixera por algo en especial, pero ás veces coma que non entro nos seus sentimentalismos de pacotilla. Por moito que o paiolo que escribe diga que ten cara de ferreiro, ou sexa, algo así coma un corazón negro, pois tampouco é. El terá o seu aquel; no fondo, non é tan malo como se debuxa nin como o pinto. Por moito que o apaiolado que escribe diga que o amor é un forte latexo do seu corazón, tamén é un dicir seu. A realidade aquí está: furgando nel con forza, a fondo e con carraxe.

Son o cravo de Rosalía de Castro que fedello, escaravello e remexo no corazón do pasmón que escribe. Non son de ouro nin de ferro nin de amor; estou enferruxado.

Café Oren Express. A Valenzá. Martes, 28 de febreiro de 2023

 

TEORÍA POLÍTICA, PRÁCTICA CIDADÁ

Por sorte levamos xa máis tempo coa democracia que o que se botou coa ditadura de Franco. Non obstante, en democracia segue habendo cousas que non corresponden moi ben co sistema político que defende a soberanía do pobo e o dereito deste a elixir e controlar ós seus gobernantes. Segue a censura. Segue a corrupción. En moitos asuntos tamén hai ditadura. E seguen as poltronas enchéndose de incompetentes.

Porque si, con isto da democracia, o pobo, cada certo tempo, pode elixir e mesmo aceptar a certos políticos ós que puxo aí para que levaran as rendas do concello, da comunidade autónoma ou do país. Esa é a teoría política. Pero a práctica... a práctica é que o propio pobo é o que ten que arranxar tal ou cal situación que os incompetentes nin tan sequera o intentan.

Ultimamente, ó cear, coincide que vexo o programa Hora Galega e na súa sección de denuncias vexo situacións nas que os concellos aféitanse para arriba. Ten que ser o propio paisano, ese que os votou, o que denuncie, o que se manifeste, o que proteste, o que clame ó ceo para que se tomen certas medidas. Porque os apoltronados están aí, a velas vir, e, días antes doutras eleccións, facer que fan, facer que traballan. Para que nomeamos a alcaldes, deputados, congresistas, etc., se ó final ten que ser o pobo o que arranxe o que a eles non lles importa?

Ademais, de non facer gran cousa, aínda por encima, cada vez cobran máis concelleiros, máis conselleiros, máis deputados e máis ineptos baixo a epígrafe esa de “dedicación exclusiva”. Concellos que están desaparecendo teñen a catro ou cinco ou máis concelleiros baixo nómina, porque seica se dedican tan só a certas áreas nas que, repito, ó final, é o propio pobo o que ten que loitar para que todo chegue o bo porto.

E o máis grave aínda: que o pobo elixe ós seus políticos para que arranxen a aldea, a vila, a cidade, a provincia, a rexión, o país e eses, como non saben ou como non queren, botan man de asesores e máis asesores para que fagan que traballan para eles. Non traballan, claro, nin uns nin outros. Entón o pobo levántase de novo, e denuncia, e protesta, e berra, e maniféstase, e volvemos a votalos. Faltaría máis!

Finca Fierro. Sábado, 4 de marzo de 2023