CEA AMERICANA EN MOLGAS

O día 2 de setembro de 1928 ó meu pai quedábanlle 24 días para cumprir 10 anos e miña nai tiña tan só 7. Seguro que aínda nin se coñecían. E seguro tamén que non sabían o que acontecía ese día no balneario de Baños de Molgas. Hoxe, máis ou menos, xa pode ir calquera a un balneario, sexa para “tomar as augas” ou sexa por solaz. Pero se nos anos 60 e 70, na miña infancia, aínda había “clases” na vila molguesa, imaxinade nos anos 20. É dicir, que non ía calquera a tomar as augas ou a gozar duns días.

Por iso o día 2 de setembro de 1928 imaxino á xente de “clase bien” na cea americana que o balneario lle dispensou ós bañistas. Esa cea adoitaban facela polo menos unha vez ó ano. Aínda que tamén é certo que dependía das personalidades que houbese; había anos que se celebraba máis dunha cea. Na dese ano 1928 asistiron unhas certas personalidades que lle deron aínda máis empaque a tal evento; desde o ex ministro Luis Rodríguez de Viguri ata o doutor Roberto Novoa Santos, pasando polo gran empresario Evaristo Castromil, don Virgilio de la Vega e o tamén doutor Manuel Villar Iglesias.

Varias músicas e gaitas do país amenizaron a festa á que, segundo contaron as crónicas, unha marabillosa iluminación facía moito máis fermoso o acontecemento. As cousas ben feitas, ben parecen. Naquela época a iluminación... brillaba pola súa ausencia. Mais xa se sabe, a clase alta merecía esas distincións e máis. Remato coa simulación dunha praza de touros: que o aforo estaba a tope grazas á asistencia de moita xente procedente de Ourense.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 25 de xaneiro de 2023

 

LATAR A ESCOLA

Latar a escola era unha aventura marabillosa. Para algúns, perigosa e, para un servidor, moi perigosa. Marabillosa polo mero feito de non asistir ás clases e pasalo ben. Perigosa pola rifa ou castigo do mestre don Graciliano. Moi perigosa para min porque, a maiores da reprimenda ou castigo do mestre, estaba, ai Deus, a disciplina férrea da miña nai. O da disciplina vai polas labazadas e malleiras da Lola da Amparo. Esa non andaba con lerias. E non atendía a explicacións. Non obstante, nunca a denunciei e nin hoxe a denunciaría.

Por iso do medo á nai, só recordo de latar a escola unha vez. Case seguro que ningunha máis. Polo dito: a Lola era moita Lola. Ese día (creo que eramos dous ou tres) largamos para unha poula que había enfronte do Muíño da Luz, na que, das follas dun carballo, non tardamos en esmagalas para facer ou disimular picadura de tabaco. Tal picadura espallabámola por un cacho dunha folla de La Región e, ale, chupando que é xerundio. O vicio, antes dos dez anos, xa se vía que era grande.

Agora mesmo tampouco recordo se latamos a escola pola mañá ou pola tarde. Porque o asunto tamén moi perigoso estaba no maletín que, ás veces, o deixabamos na aula e despois... como o recollías? Se ías por el atopábaste con don Graciliano e, ó mellor coa súa regra disposta a recordarche a falcatruada cometida. Se non ías polo maletín... como para presentarme ante a Lola sen o maletín! Latar a escola era bonito pero moi perigoso.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Martes, 24 de xaneiro de 2023

 

DE ESTREA

Alá vou de estrea. Agora dáseme por aproveitar cadernos ou axendas que me regalan os rapaces para que escriba nelas. E como non me gusta tirar nada, pois niso estou: empezando unha axenda que, si, a maiores de axenda, ten as súas cento e pico páxinas (ou máis) para que nelas desenvolva o de sempre: Pingas e máis Pingas de Orballo. Nesta, ó mellor, igual cae algún Recuncho Hebdomadario (adoito escribilos sobre o propio ordenador ós sábados, que é cando vou á aldea da muller e, ó volver, nos cafés, teño que ler os xornais que aínda non puidera ler, polo que non acostumo escribir) ou calquera outro escrito. Aínda que son moi ordenado, moi metódico, ás veces, son imprevisible.

O caderno que rematei tiña as follas todas en branco. Esta axenda tenas cuadriculadas. A min dáme igual. Apáñome o mesmo. Ata non hai moito apañábame sobre os paniños de papel que poñen nas mesas e nas barras dos cafés. Tampouco me importa pedir algo sobre que escribir (un folio, un cacho de papel...) cando me encontro con que non teño nada a man. Aínda que procuro traer sempre algo comigo, hai días ou momentos que, polo que sexa, ando coas mans baleiras. O que é certo é que non podo perder o tempo pensando nos biosbardos ou estando na inopia mentres tomo un café. O tempo, por veces, non pasa, é aburrido, pero é ouro; así é que hai que aproveitalo. Para ben ou para mal, aprovéitoo. A realidade é que mato o tempo.

Feita a estrea, e como dicía aquel, agora se chove, que chova.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 23 de xaneiro de 2023

 

VIOLENCIA

Vivimos a base de mortes. Frase rara pero real. Non hai un día no que, ó abrir o xornal, calquera periódico, case todo son noticias de mortes, secuestros, violacións, incluso auténticas aniquilacións. E isto case sen comentar para nada o das guerras. Que se violencia de xénero, que se atentados. Que se accidentes provocados...

A mellor proba está nas propias declaracións do presidente de Estados Unidos, Joe Biden, que empeza a pedir a prohibición das armas no seu país. Porque resulta que no que vai de ano, ou sexa, nun mes xa houbo 39 ataques que ocasionaron mortes ou feridos graves. Sae a máis dun ataque diario. E aínda que Xamaica non asome moito polos periódicos (polo menos a min non me soa ler nada sobre conflitos violentos aí), pois resulta que está considerado o país máis perigoso do mundo cunha taxa de homicidios do 44,95%. Iso é unha barbaridade! Un país con menos de tres millóns de habitantes, só no ano 2020 morreron de mala maneira 1.331 persoas.

A Xamaica séguenlle Venezuela, Lesoto, Honduras e seis países máis dos chamados “pequenos”, ata chegar a un “grande”, no posto 11: México. Nos pequenos, que semella que sería máis fácil convivir, pois nada, o tiro pola culata. Gústalles andar a partir as peras.

Non quería falar das guerras, que bastante temos xa coa de Ucraína, polo que representa e polo tempo que leva. Pero é que acabo de saber que nunha rexión de Etiopía duns seis millóns de habitantes houbo xa 600.000 mortos a causa dunha guerra que leva dous anos dálle que dálle. Como é alá, en África, nun país deses salvaxes, esa guerra como que non vai moito con nós, e por iso nin informamos nin a seguimos moito.

Nós seguimos a de Ucraína, que se desenvolve na nosa Europa e na que, por certo, cada vez empezamos a meternos máis e máis (non só España, senón diversos países desenvolvidos), facendo temer ás veces se por tanto andar polo medio uns e outros non estaremos iniciando xa unha nova guerra mundial. Oxalá erre. Pero primeiro os tanques, agora xa avións... non sei, non sei. O que si sei de verdade é o que dicía ó principio: que vivimos a base de mortes. E entre mortos, claro

Finca Fierro. Sábado, 28 de xaneiro de 2023

 

XUNTOS NUNHA PEDRA

El segue o ritmo da música cos pés. Ela acompaña o tema musical coa cabeza. Os dous están sentados nunha pedra, ó sol, e co mesmo auricular, o que significa que están moi xuntos, case pegados, pero sen tocarse. Non obstante, ela oe perfectamente os latexos do corazón del. El, de esguello, ve un certo rubor na cara dela. El, ós cachos, raña a cabeza. Ela, por veces, tamén quere seguir o tema musical cun leve asubío. A el faille graza a postura dos beizos dela. El sorrí.

O tempo pasa e todo cambia. Entre eles tan só cambiou o tema musical, que avanza. Aínda que tamén é verdade que unha certa calor sobe polos corpos del e dela. No alustro, no instante que vai no cambio dunha canción a outra, míranse os dous, ós ollos. O rubor dela aumenta. Os latexos del máncano no peito. Aí xa cambiou algo: un tic nervioso e desexado no que, tanto el coma ela, sen saber como (ese tic nervioso?), rozaron as pernas.

Aí o tempo non pasou. Aí o tempo detívose e todo quedou en silencio. Menos o tema musical. Pero el e ela non estaban xa como para caer na conta de que estaban escoitando algo, de que alguén cantaba. Todo, para eles, estaba en branco, calmo, plácido, quedo. Ela só pensaba que el estaba nervioso. El só vía que ela vestía de azul. Un berro na distancia de alguén rachou o silencio. Eles espertaron do soño ou da fantasía e ergueron da pedra. Soaba xa outro tema musical nos auriculares del.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 22 de xaneiro de 2023

 

Á CAZA DO GOLFO

Aproveitando que deixou de chover, collín o fouciño e marchei na busca e á caza de Clodomiro Fuster, O Golfo. Uns dicían que seica andaba ás agachadas polo monte de Pinouzos, en Baños de Molgas, mentres que outras fontes situábano nos Castros, de Cartelle. Optei por dirixirme cara á Pinouzos porque coñecía mellor a zona (media vida andando coas vacas nese monte) e porque pensaba que tiña mellores recantos para esconderse.

Desde a mesma presa da Porfía, xa revolvín matogueiras e levantei a ollada cara ás copas dos amieiros, por se lle dera subir a eles. Mesmo cheguei a inclinarme sobre o río Arnoia por se agochaba entre as carrancoñas das árbores. Da Porfía goldrei o río cara ó Río de Vide, e deste fixen o mesmo, pero á altura de Barricobos. Aquí mirei entre os penedos da barronca que baixaba da Chaira e incluso naqueles buracos que de rapaces fixeramos ó xogar á porca.

No Río Vello metinme por entre unha silveira que había á entrada e tamén nas caldeiras dos lameiros. O Golfo seguía sen aparecer. Cando me dirixín ó Guichón non tardei en velo detrás dunha toxeira. Collino pola solapa e, aínda que non son Íñigo Montoya, cuspinlle á cara: “Son Secundino Solsona; ti mataches ó meu pai; prepárate a morrer”. Erguín o fouciño, vin tanto medo nos seus ollos que, nun amén, solteino e deixeino escapar. Ó chegar a Baños de Molgas contei que non o vira, que andaría entón polos Castros de Cartelle.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Venres, 20 de xaneiro de 2023

 

PINGAS DE RECORDOS

Seica nevou sobre Baños de Molgas. Eu deixo caer pingas de orballo sobre un papel en branco para dicir que, non sei se é verdade que xa non neva como nevaba, pero si lembro aqueles días, varios días, nos que as vacas non podían saír da corte porque o monte estaba cuberto de neve. Lembro aquela serra de San Mamede que ensinaba o seu manto branco e que, cando diminuía, cando desaparecía, o río Arnoia non era quen de aguantar o estado líquido e ó chegar a Baños de Molgas non lle quedaba outra que asolagar a Pitediña, Os Campos, As Mestras, a Ansuíña e algunhas rúas.

A neve cubría durante días as leiras dos nabos; os que había que coller porque, as vacas, se non podían saír para o monte tiñan que comer igual a base de cubos de calda. Aínda que non houbera vacas, si había porcos ós que se alimentaban cos nabos cocidos no pote. Na collida dos nabos teño a imaxe do meu pai furgando na neve, por veces conxelada, para arrincar a carola, a cabeza do nabo. Non entendía como el conseguía collelos, cando eu nin tan sequera lograba estender por completo os dedos a causa do frío que sentía e tiña neles. E moito menos entendía como conseguía manipular no vencello ou na corda para apertar e atar o feixe dos nabos. Eu nin tan sequera levaba a cabo o facer medio nó en tal vencello ou corda. Os dedos non respondían. E doían.

Nevou sobre Baños de Molgas. Caeron pingas de recordos sobre un papel branco como a neve.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 18 de xaneiro de 2023

 

MÁIS MORTO QUE VIVO

Saín da casa en forma de anuncio, cun cartel ben grande colgado dos ombreiros. No taboleiro de adiante escribira: Hai que cortar cabezas!. No taboleiro de atrás: Algún voluntario?

Tan axiña como entrei na Valenzá e a xente conseguiu ler o cartel, non me deixaron dar nin dous pasos. Empezaron a mallar en min coma nun saco de millo, coma cando se degrañaba cunha tranca ou cun estadullo este produto nese saco. Sen compaixón ningunha. E berrando. E dando con todo o que tiñan a man. E unha e outra vez.

Rompéronme os pés polos nocellos e as pernas polos xeonllos. Partíronme os brazos á altura dos cóbados. Arrincáronme a lingua. Furáronme un ollo. Mordéronme unha orella. Esmagáronme o nariz. Machacáronme o fígado. Rilláronme as asaduras. Fendéronme a cabeza. E mesmo, malditos!, me chegaron a capar. Penso que tan só me quedou algo útil o corazón, que latexaba. Debilmente, pero, agora mesmo, aínda latexa.

Estou nunha cama do hospital medio morto. Por dicir algo. Co ollo que me quedou vexo, no fondo da habitación, o puto letreiro. Vexo a parte dianteira, a de que hai que cortar cabezas. Cando saia de aquí, vaia se as cortarei! E será sen voluntarios nin que rabo de peixe. Caerán de a feito e a esgalla. A vinganza será terrible. O problema será cando poderei empezar. Porque agora mesmo estou moito máis morto que vivo. Estou mallado e ben mallado. Puxéronme un espello diante e non me recoñecín. Puto letreiro!

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Martes, 17 de xaneiro de 2023

 

O BAÑO

Baños de Molgas é o seu nome oficial. Tamén o que vén no nomenclátor. Son un fanático do nomenclátor. Porque ten que haber algo que regule, neste caso, os nomes dos lugares, aldeas, vilas e cidades. En moitos sitios non se lle fai caso. Así, a Meamán chámanlle Miamán, a San Tomé cámbiano por Santo Tomé, a San Paio por Sampayo ou Sampaio, e a Xunqueira de Espadanedo por Xunqueira de Espadañedo, entre moitos exemplos.

A Baños de Molgas é complicado chamalo dunha maneira ou doutra. Xa o di Moncho Borrajo, que uns chamámoslle O Baño, outros Molgas, e case ninguén Baños de Molgas. Eu, por aquilo da legalidade, escribo Baños de Molgas e, oralmente, empezo a nomear a vila como Molgas. Non sei por que. Porque, oralmente, tal vila sempre foi O Baño. Desde que eu recordo, sempre. Sei que se chegou a chamar Amolicas, Amonicas, Amolgas, Baños (así tan só) e mesmo Ad Aquas Salientes (nome oficial) ou Ad Aquas Mollicas (nome popular), segundo o egrexio Elixio Rivas Quintas..

As novas xeracións creo que usan máis o de Molgas; pero ata non hai moito, para nós e para os da contorna, sempre foi O Baño. Vou ó Baño. Son do Baño. Estou no Baño. Dáme a sensación de que xa non se usa o de Baño por aquilo de disimular un pouco o da Galicia Profunda. Nun novo Pingas contarei unha anécdota de cando escribira neste mesmo periódico o nome da Cagalla, en referencia a un cacho de rúa da mesma Baños de Molgas, O Baño.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 16 de xaneiro de 2023

 

A ESPERANZA NO INFERNO

Moitas veces aparece algo (un suceso, unha acción, un titular, unha película, un artigo...) que durante uns minutos ou horas che furga e refurga no cerebro ata que tes que amansar esa fera, esa dor, ese recordo botándoo fóra de calquera maneira. Hoxe teño que liberar, teño que descargar sobre o papel a impotencia que sentín vendo o documental “Cascos brancos” (2016), de Orlando von Einsiede, no que se segue a uns voluntarios sirios no seu país que van correndo ó rescate das vítimas que quedaron atrapadas baixo os escombros dos edificios que uns e outros exércitos bombardearon cada dous por tres; no caso do documental, na rexión do Aleppo.

A impotencia que sentía non era tan só polo que vía nese momento, nese filme, porque pensaba que, tal como acontecía iso aí, hoxe mesmo, tales situacións, tales bombardeos acaecen en Ucraína, onde a guerra segue e segue, perdendo incluso xa a noción do tempo que leva. O que xa teño denunciado máis veces: que a temos tan asumida que é xa como unha rutina diaria.

Penso que nas guerras, en todas as guerras, todos somos culpables. Uns porque as fan e os outros porque non as detemos. Creo que se se pon interese e ansia, somos capaces de parar calquera guerra. O interese e a ansia tan só nos asoma cando nos atopamos cunha imaxe, cunha acción, cun documental como o citado no que a conciencia nos manca un pouco. Tan só un pouco; o tempo en saltar a outra película ou o tempo que se emprega nun relato, nun artigo, nunha denuncia que, feita esta, repito, a rutina volve con calma e coa conciencia presuntamente limpa.

Queda o consolo, iso si, de mirar tamén o lado positivo dese documental; o deses voluntarios que deixan ás familias para furgar na masacre cometida polos que, eses si, nunca tiveron nin terán conciencia. Eses voluntarios que se emocionaron cando rescataron a un bebé do máis fondo do inferno. Quen non se emociona con tal escena. Eses voluntarios que son capaces de seguir deixando ás familias para largar un mes a Turquía a facer cursos de salvamento. Porque eles tan só queren salvar vidas. Eles, os Cascos Brancos, son a esperanza no inferno.

Finca Fierro. Sábado, 21 de xaneiro de 2023

 

A INFANCIA MÁIS INFANTIL

O único bo dos insomnios é que, mentres un dá voltas e revoltas, a cabeza non deixa de dar aínda máis voltas. Onte, no insomnio que tiven de case tres horas, déuseme por pensar na miña infancia máis infantil; a da escola.

Da escola de párvulos tan só teño unha imaxe na memoria: a de estar parado (imaxino que co correspondente mandilón) na beirarrúa de enfronte da propia escola esperando non sei que. Da escola “dos grandes”, alí xa os recordos se acumulan e, hoxe, quéirase que non, escríboos con nostalxia. Aqueles pupitres de madeira, o encerado e o lapis de lousa (hoxe, os nenos nin saberán xa o que é unha máquina de escribir, imaxinade a pizarra e o pizarrín), a regra do mestre, de don Graciliano que, de cando en vez, probaba algún cativo coas palmas das mans abertas.

Os recreos eran o gran e o mellor momento do día. Xogando ó fútbol na estrada que vai de Baños de Molgas a Maceda, porque, na década dos 60 do século pasado, os coches aínda brillaban pola súa ausencia. Había recreos nos que non pasaba ningún. A chamada de don Graciliano á clase consistía en meter dous dedos de cada man na boca e asubiaba por nós. Sempre tiña que asubiar máis de dúas veces e incluso de tres. Porque neses momentos si nos faciamos os preguiceiros. Sobre de cando latabamos a escola, iso tocará outro día, porque ten o seu aquel. Ademais, á memoria hai que movela pouco para que non aceda.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Venres, 13 de xaneiro de 2023

 

DESASTRE TOTAL!

Hai que cumprir co que se promete. A semana pasada prometín que hoxe falaría de “Avatar: O sentido da auga” (2022). A iso vou, e iso que, a verdade, case non merece que perda tempo escribindo sobre un filme que, fóra do seu espectáculo visual (que o é), non ten nada máis. É que nada máis.

En principio, con tanta auga de Deus, houbo un momento no que pensei que afogaba (ós dous ou tres días vin un documental sobre os fondos mariños e non me pasou tal cousa; é máis, gocei coma un anano; pero coa película de James Cameron, ufff, que calvario, que sensación de afogo). Despois, é unha zarangallada narrativa moi difícil de explicar, con diálogos que semellan de parvulario e de moi escasa substancia. Logo, para máis aquel, a miña Sigourney Weaver case non aparece. E xa para rematar, a extensión do filme: 192 minutos, máis de tres horas soportando esa incomodidade, ese afogo e ese 3D que me fixo estar incómodo durante toda a proxección.

Nin punto de comparación co primeiro Avatar (por certo, creo que xa está o terceiro preparado e, segundo versións que lin, a saga completa comprenderá cinco películas. Eramos poucos e pariu a avoa). Esta mala asimilación de “Avatar: O sentido da auga” tamén se ve un pouco influenciada pola incomodidade en que a vin, non só a causa do 3D, senón ó propio ambiente da sala cinematográfica.

Hoxe en día chamarlle sala cinematográfica ó recinto onde se ven as películas é un dicir. Para ben, habería que chamarlle sala do comedor, pois os espectadores, en vez de ir ver cine, van merendar ou cear. Ó principio é certo que empezas nunha sala para ver cine ou nun comedor para comer, para acabar rematando nun auténtico cubil dos porcos. Porque somos porcos de solemnidade. Porcos nas casas dos demais; non creo que nas nosas deixemos o chan estercado de flocos de millo, vasos de plástico e envases de cartón.

Outra incomodidade vendo o filme foi o trío humano (dous homes e unha muller) que tiven á miña dereita, que de cando en vez, ou sexa, moi a miúdo empezaban cos seus ruxerruxes de comentarios de tal ou cal escena, e cos seus ruídos (molestos, moi molestos) na busca dos flocos de millo para levar á boca. Resumindo; que entre a pésima película e o ambiente... desastre total!

 

O OBXECTO ESPACIAL

Nunha desas noites nas que non queda outro remedio que erguerse da cama para ir ó baño, e xusto cando quixen abrir a porta deste, zas, un resplandor iluminou o principio do corredor do meu piso. Xa chegaron! A exclamación saíume así, tal cal e tan rapidamente. En clara referencia, por suposto, ós extraterrestres ou alieníxenas. A ver, tal resplandor ás cinco da mañá é para desconfiar.

Achegueime ata a entrada do piso; non con medo, pero si con respecto. Porque sabía que no moble da entrada (creo que lle chaman recibidor) non temos nada que emita tal luz, tal resplandor. Ó chegar vin que, efectivamente, alí existía un aparato que nunca vira. Despois caín na conta de que xa, nunha tarde, oíra un ruído estraño que ata me asustara un pouco porque me pillara distraído e porque sabía que alí non había nada que metese ruído. Esperei un chisco e o aparato, “o obxecto espacial” (anano, iso si) volveu emitir o resplandor e o ruído. Agora xa sabía que era o causante de tal aventura galáctica.

Cando llo contei a muller ó día seguinte, a condenada partía de risa porque ante as miñas opcións de obxecto espacial ou de adorno de Nadal, confesou que era un ambientador. Así de simple: un ambientador. Que emitía luz e facía ruído. En plena noite. Como para non pensar nos extraterrestres. Eu, tan afeccionado a eles.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 12 de xaneiro de 2023

 

DESPOIS DAS DEZ CHEGAN AS ONCE

Rocei catro gavelas de toxos e marchei para a casa. Por que vou rebentar rozando oitenta dun golpe? Así, unha mañá rozo catro ou cinco; outra, tres ou catro; e día tras día acabarei rozando as oitenta ou cen. Total, non son para estrar nin levalas a ningunha leira. Rózoas simplemente porque me gusta rozar. Ou porque me gusta ver as fincas limpas. Ou porque rememoro a infancia.

Non teño présa. Na vida ninguén debería andar apurado. Se fagas o que fagas, despois das dez chegan as once. E porque un fixera ou non fixera, a vida non se detén, nin recúa; a vida segue. Se rozara as oitenta gavelas dun golpe doeríanme os cadrís, e sen deter o tempo. Rocei catro e despois das once chegou o mediodía. Así de sinxelo.

Outras veces, en vez de arar toda unha leira pola tarde, aro a metade e deixo a outra para a tarde seguinte, ou para dentro de dous días. Total, o luns daralle paso ó martes e o martes ó mércores. A xogada das vacas non cansará e o eido, máis cedo ou máis tarde, acabará arado. Arando pouco a pouco incluso o podo facer co burro. Nin cansan as vacas nin cansa o burro.

Toda esa filosofía barata vén a dicir que a vida e o tempo son indomables, que non vale programarse porque nin unha nin o outro nos van facer caso. Eles sempre tiran para adiante. O día que remate a vida e se deteña o tempo... malo! Aí xa non me meto nin intento filosofar.

Café A Pedreira. A Valenzá. Mércores, 11 de xaneiro de 2023

 

CONTANDO UNHA REALIDADE

Dicía o outro día que estaba farto de comentar asuntos ou temas ou accións imposibles ou moi esaxeradas. Tanta esaxeración desvirtúa o efecto, deturpa todo. Non queda outra, entón, que contar realidades que pode acometer calquera. Coma eu mesmo. Como a de hai uns días, cando se me deu por subir e baixar as escaleiras da Ponte do Milenio da cidade de Ourense ata que medio rebentase ou rebentase por completo.

Levo xa dous días con tal vicio, con tal acción. A estas alturas, claro está, xa perdín a conta do número de chanzos que levo. Sei, iso si, que empecei a un bo ritmo para demostrarlle á xente que nada me mete medo. Era tal a bravura ou coraxe que levaba comigo que mesmo sorría e saudaba ós viandantes, e mesmo tiña tempo de quedar pasmado ante a potencia das augas do río Miño, que traía unha boa chea polo seu curso.

A xente, por unha vez e sen que sirva de precedente, portábase ben e traíame bocadillos de xamón e cafés. Tan axiña como souberon que o meu era o café, incluso había cola para ofrecerme tal produto. Teño que recoñecer que, foliada á parte, o ritmo de subida, logo dunhas cantas voltas, baixou unha barbaridade. E no de baixada ata tiña medo de esvaecer. Pola noite foi xa cando decidín subir as escaleiras a gatas. Nesa postura sigo porque estou a medio rebentar e non tardarei en rebentar por completo. Sen esaxerar.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Martes, 10 de xaneiro de 2023

 

SOBRE A EDUCACIÓN

Cada vez que pasa algo que non nos convence porque pensamos que está mal, axiña pomos a escusa da falta de educación. E ó Goberno, a calquera Goberno non tardamos en pedirlle que tome as correspondentes medidas para educarnos. Que se os maltratos, tanto humanos como a animais, é por falta de educación. Que falla a educación na seguridade viaria. Que non temos educación ante certos comportamentos, por exemplo, deportivos. E así un longo etcétera no que a educación brilla pola súa ausencia.

É certo que non temos educación ningunha. Pero non porque non nola ensinaran, senón porque non facemos uso dela. Desde cativos, é máis, desde bebés, os pais xa nos están a ensinar toda a educación habida e por haber. Que non pegues, que non insultes, que non roubes, que non mates. Iso dixéronnolo sempre. Pero os maltratos semella que van a máis; tanto nos humanos coma nos animais.

A diferenza está en que antes non se denunciaban e agora si se denuncian. Pero a educación foi sempre a mesma: desde cativos. Maltratos nas parellas de convivencia, nas familias, nos colexios, nos cuarteis militares sempre os houbo e creo que, por desgraza, os seguirá habendo. Nos maltratos ós animais, o que se facía antes con eles non se poden describir neste Recuncho. Agora, o único que pasa é que se fan máis ás agachadas por iso das denuncias.

O das denuncias é a única linguaxe que se entende. O das denuncias ou o de tomar cartas no asunto a base de castigos. Si, a base de castigos. Desde tempos inmemoriais... a letra con sangue entra. É lei de vida; se non vai polas boas ten que ir polas malas. O caso da seguridade viaria: edúcannos cun código de circulación que case ninguén respecta. Só o respectamos cando nunha vila ou aldea se erguen bandas sonoras que nos poden mandar o coche ó taller.

Desde cativos sempre nos guiaron sobre todo aquilo que se sae fóra das vías sociais e lóxicas. Non hai porque seguir machacando coa educación. Iso é como coa prohibición: só é cuestión de que che prohiban algo para facer o contrario. O problema é a nosa cabeza.

Finca Fierro. Sábado, 14 de xaneiro de 2022

 

FARTO DE ESAXERACIÓNS

Saín da casa con destino á Valenzá. Máis en concreto, á biblioteca. Iniciei o camiño cun paso detrás doutro. Porque xa dicía aquel que se fai camiño ó andar. Eu son de andar. No atallo déuseme por pensar en que quería correr detrás dos biosbardos da Santa Compaña. Incluso que podía ser tema para un Pingas, pero estou canso de esbardallar sobre a irrealidade, sobre o imposible. Estou farto de esaxeracións.

Cando entrei na biblioteca, devolvín un libro que acababa de ler e, lóxico, faltaría máis, ó momento xa collín outro. Comigo teño que ter sempre tres –os que se poden ter en préstamo-, como cando era coa biblioteca de Ourense, que deixaban cinco e cinco pillaba. Por se as moscas. Por se un o remato axiña ou por se algún non me gusta ou se por un casual non podo ir á biblioteca durante uns días, etcétera. O que si sei seguro é que se me acabaría o mundo se non teño libros para ler. Por iso intento ter sempre unha boa reserva.

Na biblioteca lin o terceiro periódico do día. Hai un de tirada nacional que non adoita estar nos cafés. Ó rematalo saín axiña e chegaba o momento de tomar o típico cafeciño. Si, a biblioteca é a escusa, pero a verdade verdadeira da saída da casa é o cafeciño. E mentres tomo o café aproveito para comentar que non corrín detrás dos biosbardos da Santa Compaña, que corrín detrás duns libros, un café e este Pingas. Bos motivos para correr.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Luns, 9 de xaneiro de 2023

 

OPCIÓNS

Estudei a opción de marchar para a costa e tirarme ó mar. Desistín porque afogaría e deixaría de escoitar o ruído das ondas. Se afogo, a algúns ata poida que lles iría ben, por iso optei por non ir e así poder amolalos un pouco.

Estudei a opción, antes de entrar nunha cafetaría calquera, de tomar tan só un café. Optei por dúas augas... a ver se con elas afogaba. Non afoguei pero si me enchín. Un pouco máis tarde houbo que alixeirar, descargar. O corpo humano ten que andar ó ritmo de todos os días. O meu ritmo diario é de cafés e non de augas. Din que a auga cría ras.

Estudei a opción de botar a correr. Quedei na cama, que, coa xeada que estaba caendo, estábase na gloria. É de parvos saír ó frío sen ter por que. Si, certo, hai a opción de erguerse e non saír á xeada, percorrer a casa dun lado para o outro, dun recanto ó outro. Para que? Coñezo todos os seus recunchos, todas as súas esquinas. Na cama tamén teño a opción de soñar... esperto e durmido. Seguín na cama.

Estudei a opción de cantarlle as corenta ós que van de chulos pola vida. Non procedía porque non son quen para meterme en danzas. E tampouco quería axitar o poleiro. Optei por asubiar a Negra sombra de Rosalía, que quedaba moito máis bonita e sentimental. E mentres asubiaba acochaba máis e máis entre as mantas. Agora que cada quen opte polo que queira.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 8 de xaneiro de 2023

 

A CAIXA DE PANDORA

Caín coma un inocente, coma un neno, coma un inxenuo. Dixéronme que me metera na caixa de Pandora que, no fondo, atoparía a esperanza. Nin arriba, nin no medio, nin abaixo. Alí non había nada. A caixa estaba completamente baleira. Incluso cheiraba mal; a pechado. Abrina e pecheina varias veces por se aquel; con cadeado e sen cadeado. Nada. Sempre baleira. Enganáronme como me enganaban no día de Reis... deixa as chancas no balcón que ó mellor cae a bicoca. O que caía era unha xeada sobre elas que as deixaba máis duras có aceiro.

Ante todo iso xa non sei que é peor: se a inocencia ou a esperanza, se a ilusión ou a inxenuidade, se a verdade ou a mentira. E non sabendo de fixo, optei polo máis sinxelo, polo máis natural: que para que a caixa de Pandora non criase máis poeira, máis voaxa, e xa que non tiña intención de enchela con soños, nin sentimentos, nin rabo de gaitas, collín unha machada e fíxena cachizas. Polo menos servirame para prender o lume. Que nesta época na que estamos vale máis unha calorciña que un afán ou devezo inexistente e imposible.

Agora pasará o de sempre, que esperarei a caer de novo en algunha inocentada imposible. Porque a pesar dos pesares, e por moito que diga, as miñas ilusións, as miñas esperanzas non se dilúen, non se esfuman, non devecen, non minguan. Se non busco na caixa de Pandora, buscarei na arca dos anhelos.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Venres, 6 de xaneiro de 2023

 

ESPÍRITOS CONTRADITORIOS

Hai uns días, porque chovía. Agora, porque vai frío. Non tardaremos en deixar queixa da calor. O que se dixo sempre: nunca chove a gusto de todos. Creo que, aínda que estivésemos de acordo todos en algo, non tardariamos en buscarlle un punto, un pero, unha acción, unha eiva, un algo contraditorio. Penso que os nosos egos, en por si, son espíritos contraditorios. Quizais lle levamos a contraria a algo tan só para chamar a atención, para apartarnos do que digan os demais. A vida, sen revés, sen loita, é aburrida, monótona e poida que estúpida.

Ademais, como aquel vai ser mellor ca min. Como aquel vai ser o punto de atención, o artistiña da película. E quedar eu de paspán? Así é que saímos do rego porque pensamos que á dereita (ou á esquerda) hai un camiño ou unha estrada. O rego era pouco, quedábase pequeno.

O espírito da contradición é a oración diúrna. Pola noite xa se converte en penitencia nocturna. Porque coa cabeza sobre a almofada é cando, pouco a pouco, empezamos a asumir o erro de querer destacar sen motivo, de confesarnos en que, ó mellor, os outros tiñan razón. É igual; o arrepentimento dura pouco: ese lapso que vai de pousar a corna ata quedarse durmido. Ó día seguinte volve o espírito da contradición para destacar, para chamar a atención, para facer a vida con máis atrancos, con máis egos e con máis regos torcidos.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 5 de xaneiro de 2023

 

SAÍNDO DO CUBIL

O medo é libre e a hipocrisía, moita. Moitos rosmaban, esbardallaban e negábanse ás últimas vacinas contra a Covid. Agora, como semella que pode volver unha nova onda desde China, o número de persoas que piden tal vacina aumenta nun 25%. Ai logo! Non vaia ser o demo que... Cando nos apertan as costuras, non perdemos un segundo en actuar.

A algúns non fai falta apertalos para sacarlles a realidade que levan dentro. Eles mesmos, cun pequeno empuxonciño, soltan a súa auténtica forma de ser. Como a dun concelleiro do Partido Popular de Cabanillas do Campo, en Guadalaxara, que na celebración da Noitevella acabou cantando o famoso e maldito Cara ó sol, é dicir, o himno da Falanxe. Ó final, máis tarde ou máis cedo, por unhas cousas ou por outras, acaban saíndo do cubil, acaban descubrindo a súa personalidade.

Tamén os hai que tal realidade ou personalidade non a esconden. Como é o caso do propio alcalde de Madrid, José Luis Martínez-Almeida, fachendoso el de ser admirador de Franco, de Hitler e de Mussolini, a Santísima Trinidade dos dereitos humanos. Mesmo reivindica unha rúa na capital do Imperio dedicada ó militar franquista, o xeneral Millán Astray, que, por certo, tamén era admirador de Hitler.

Se eu, agora mesmo, reivindicara nos meus escritos a eses personaxes, seguro que me detiñan por apoloxía ó terrorismo, á exterminación e ó que cadrase. Pero como é o alcalde de Madrid, como moito, soltamos unha pequena crítica e que a vida siga. Pois iso, que a vida siga.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Xoves, 5 de xaneiro de 2023

 

SUAR

Suei sen correr. Suei sen traballar. Suei sen forzar. Suei sen arrouparme. Suei porque suei. Eu, que case nunca súo. É raro que súe correndo ou traballando ou realizando algún esforzo. Hoxe suei moito. Quizais demasiado. Tanto, que pingas de orballo baixaban pola miña cara. Segundo baixaban xa souben por que suaba. Suaba de angustia, de impotencia e a causa da carraxe. Así, todo xunto, todo nunha mesma acción.

Angustia, impotencia e carraxe. Por que? Non sei. Quizais porque estou nun momento no que son coma un polo sen cabeza. Vou sen saber por onde ando. Ando sen saber para onde vou. Corro. Sento. Chouto. E quedo quieto. Xusto ó quedar quieto é cando súo a chorro, a cachón, ás moreas.

Cheguei a buscar un psicólogo para que me dixera por que suaba tanto. Logo dunha hora de escoitar as miñas ladaíñas, pobre, era el o que suaba. Ata case me atrevo a dicir que suaba máis ca min. Tampouco sería algo extraordinario porque, repito, case nunca súo. Hoxe é porque acontece o do polo sen cabeza. Non sei quen son. Non me recoñezo. De aí que a angustia, a impotencia e a carraxe baixen pingando pola miña cara.

Algún día espero atopar a auténtica verdade de por que as pingas de suor asoman cada certo tempo, cada vez que se me contrae o peito ou cada vez que os latexos rebentan por dentro. Algún motivo haberá. Ou non. Ó mellor súo porque teño que suar. Ás veces a verdade está na simple sinxeleza.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Mércores, 4 de xaneiro de 2023

 

UN PRESUNTO SEÑOR

Ata eu tiña a Carlo Ancelotti como boa persoa. Pero as súas declaracións logo do partido da Copa do Rei entre o Cacereño e o seu equipo merengue, demostráronme que é tan estúpido coma os demais. Coma os demais que traballan ou pertencen ós grandes equipos da liga española. Son tan egoístas que, a pesar de ter xa todo o poderío que teñen, aínda queren máis. E non lles importa seguir asoballando no pequeno, no club modesto.

“Para min, isto non é fútbol, é outro deporte”, declarou logo dese partido e en clara referencia ó estado do terreo de xogo. E máis declaracións que non teñen desperdicio: “Era un partido ó que non estaban acostumados” (os seus xogadores, se entende). “Cun céspede no que non se podía xogar o balón raso”.

Parece mentira que un adestrador que foi futbolista faga estas declaracións. Certo que el, ó nacer en Parma (unha cidade, na que se iniciou nas súas categorías inferiores), xogase xa en máis ou menos bos campos de herba. Pero seguro que coincidiría con xogadores que, nos seus principios, non lles quedaría outra que adestrar e xogar en auténticas pataqueiras e incluso en campos cheos de bulleiro.

Non estaban acostumados. E como non están acostumados non son dignos de baixar á realidade futbolística da inmensa maioría dos clubs españois. E tan inmensa, pois mesmo na primeira división hai campiños que pouco mellor son que os dos clubs máis modestos.

Non se pode xogar o balón raso. Que xoguen por arriba, que para iso son os máis altos, os máis fortes, os máis guapos, os máis chulos. Coma se os do Cacereño ou os do Arenteiro non xogasen raso. Imaxino que as súas queixas referiranse máis a que se tiveron que luxar no bulleiro ou tropezar nos terróns que se levantaban. E podían mancarse; uns xogadores que ganan millóns de euros. Que se manquen os modestos, que están acostumados ás feridas dos talleres mecánicos, ás feridas causadas a causa da roza nos montes ou no momento de apagar lumes. Porque moitos xogadores deses equipiños modestos teñen que realizar eses traballos e marchar, correndiño, a adestrar ou a xogar.

Para que despois digan que o fútbol tal ou cal. O fútbol é marabilloso: acaba de amosar a auténtica personalidade de todo un presunto señor: don Carlo Ancelotti.

Finca Fierro. Sábado, 7 de xaneiro de 2023

 

POR UNHA SIMPLE MANCHA

Pisei sobre a alfombra vermella do corredor. Mancheina. A muller berrou. Fuxín. A ninguén lle gusta escoitar os erros que cometemos, por moito que digamos que si, que nolos digan para corrixilos. Así é que fuxín. Non tardei en atoparme cunha parella da Garda Civil. Víronme cara de ferreiro, ou o que é o mesmo, cara de delincuente e fixeron o xesto de quererme prender. Fuxín ás carreiras, coma un foguete.

Fuxín polas carballeiras do inferno e polos ríos do tempo. Ó pouco fun dar cunha manda de lobos, dos que dous ou tres amosáronme os dentes. Entenderedes que fuxira. Os momentos das heroicidades eran de cando a esaxeración queda bonito nas frases dalgúns relatos. Fuxín polos montes arriba e abaixo, polos ríos grandes e os regatos, por entre toxos e carballos.

Para descansar un pouco de tanta fuxida, subín a un amieiro ben alto, con tan mala fortuna que, arriba, nas derradeiras gallas, había un niño de velutinas. Non tardei en baixar a fume de carozo. É dicir, que fuxín. Metinme baixo as augas do río Arnoia para que as abellas pasaran voando. Pero tampouco tardei moito en fuxir. En fuxir da auga, se entende. Porque afogaba.

Fuxín durante días e noites. Fuxín polos eidos da nostalxia e polas poulas dos devezos, polas cataratas dos ruídos e polos outeiros do silencio. Subín a unha nave espacial e fuxín polo Universo. Todo por culpa dunha simple mancha na alfombra vermella do corredor.

Café O Chicote. A Valenzá. Martes, 3 de xaneiro de 2023