DE CABEZA A UNHA NUBE BRANCA

Tireime de cabeza a unha nube branca de algodón. Levei un golpe da hostia. Pensaba que era toda mol, branda, pero no medio había un penedo máis grande que o de Barricobos, onde esculpira o escudo do Real Madrid alá polos anos da infancia (tamén hai que ser paspáns... esculpir algo que, como dicía miña nai, non me daba de comer)

Quen se imaxina que, no medio dunha nube, habería un penedo? O que non me pase a min... Agora, claro, teño practicamente todo roto; desde o pómulo esquerdo ata o xeonllo dereito. Porque caín de xeonllos e fun de fociños. A maiores do golpe no óso malar, máis da metade dos dentes foron ó carallo. O costelar xa non ten xeito, polo que nin podo iniciar un simulacro de esbirro; como moito, aguantar coma os heroes as contraccións deica que se me formen bágoas nos ollos. Por certo, o ollo esquerdo xa non sei a quen pertence: se a min ou a un habitante da República Democrática do Congo... polo da cor negra, digo. O ollo dereito supura visións apocalípticas. Catro dedos da man esquerda, rotos. Dous da man dereita, rotos. Catro dedas do pé dereito, rotos. Dúas dedas do pé esquerdo, rotos. Meu corpo... completamente escangallado.

A maldita nube branca de algodón. Que escondía no seu medio un gran penedo. No que xusto fun bater. Eu andaba no alto da serra de San Mamede. Vin todo o val do Medo cheo de nubes brancas de algodón. Era a ocasión. Collín un pouco de carreiriña e lanceime ó baleiro. O baleiro ata que cheguei á propia nube, que estaba alí, un pouco máis abaixo. Non contaba co penedo. Estou escribindo coa mente porque os dedos...

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Martes, 7 de outubro de 2025

DOSIFICAR OS PENSAMENTOS

Dosifiquei os pensamentos. Pensar moito, por veces, esgótame. A maiores de que bastantes veces penso acelerado. E díxose sempre que as présas nunca son boas. As dos pensamentos, menos. Porque, estes, cando aparecen, intentamos seguir o seu ritmo ó momento, intentamos actuar xa. E, así, tan rapidamente, podemos escaldarnos. Si, mellor pensar con pachorra, paseniño, amodiño, dándolle tempo a que os miolos asimilen as presuntas accións, os supostos feitos. Pensar moito e correndo, ás veces, escangalla o hipotético resultado final.

Dosifiquei os pensamentos. Porque penso tanto que mesmo noto como me ferve a cabeza. Ou como mollo a almofada a causa da calor pensativa, meditabunda. Ou como dou voltas entre as sabas brancas. Porén, non só penso na cama; tamén penso andando, correndo ou facendo o parvo. Pensar estou sempre pensando. Porque... si, case sempre é bonito e barato.

O peor de dosificar os pensamentos é que, ó pensar tan lentamente, empezo a mesturar uns con outros. Ás veces fago tal nobelo que dubido que será peor: se pensar moito e correndo ou pensar pouco e amasándoos. Nesta vida todo se complica. Ata os pensamentos.

O absurdo xa chega cando mesturo pensamentos bos e malos, cando penso correndo e amodo. Todo nunha amasada que, ó final, ata poida que saia aceda, amarga. Como na vida; que quen moito abarca, pouco aperta. Unha carallada. Emporiso, en principio, sigo a dosificalos. Para que non me rebente a cabeza.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 6 de outubro de 2025

OS TERMÓMETROS DA MIÑA SAÚDE

Porque teña tose, non significa que estea enfermo. Porque me pique ou me rasque a gorxa, tampouco significa que estea enfermo. Porque teña a cabeza coma un bombo, non significa gran cousa. Porque me tremelique o corpo, aí xa empezo a dubidar algo. Porque non poida coa alma, aquí si xa que tornan as tornas. Porque non teña ganas de escribir, nin de ler, nin de ver unha película; máis que enfermo, é que xa estou nas últimas: agonizando. Aquí é onde si sei seguro que non son eu; que un mal se apoderou do meu corpo e estou a velas vir.

Máis ben, estaba. Porque noto melloría e a mellor proba é que xa estou escribindo. Sempre tiven como termómetro da miña saúde esas tres cousas, principalmente a de ver películas. Porque, escribir, ás veces, non apetece, non por falta de saúde, máis ben por falta de tema, de inspiración, ou por a simple galbana. Porque, a lectura, e aínda que sempre teña un libro á miña beira ou dentro da miña mochila, podo, quizais, ler algún que outro parágrafo ou algún que outro capítulo, pero tamén chega o momento no que todo cansa e, con maior motivo, se o corpo non está para troulas, para rexoubas. Pero o cine, as películas, ese xa é outro cantar. Sempre as vivín tan intensamente que me esquecía do mal que puidese ter.

Cando a outra noite non puiden ver a película porque nin ganas tiven de buscala, porque o que me pedía o corpo era tombarme e durmir, foi aí cando si souben realmente que eu non era eu. Que non necesitaba, que non precisaba poñer ningún termómetro baixo a axila para saber que o asunto estaba fodido. Por sorte, só foi un día coa súa noite. Agora mesmo, os tres termómetros marcan a temperatura perfecta da miña saúde, da miña vida.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 2 de outubro de 2025

Finca Fierro. Barbadás. Mércores, 8 de outubro de 2025

INTELIXENCIA ARTIFICIAL

Cando pensaba que todo quedaba en nada, botei man da miña intelixencia artificial e souben e dixen que máis alá do branco existen outras cores, non só a negra. Estou farto de confesar, de divulgar, mesmo de berrar, que hai máis que dereito e esquerdo, anverso e envés, PSOE ou PP, Real Madrid ou Barcelona. Por haber ata hai un depende.

A miña intelixencia artificial dá a entender que non todos os ríos levan auga e que non todo o mundo se acorda de santa Bárbara cando trona. Aquí, neste caso, algúns pensamos que anda o demo a golpes co divino, ou viceversa, e desexamos de corazón que os tronos sexan cada vez máis fortes, máis potentes. Miña nai, por exemplo, gozaba co ruído dos tronos. Eu son máis das tracas dos fogos artificiais. Ó mellor é por isto polo que a miña intelixencia é tan artificial.

Artificial. Feito ou producido pola arte ou a industria e non pola natureza. No meu caso é pola arte. Sempre fun propenso a ser intelixente, listo, culto, espelido, astuto, arteiro, douto, instruído, letrado, lido, entendido, erudito, versado, albelo, aleuto, esperto, vivo... O que pasa é que cando cheguei a C.O.U. (curso de orientación universitaria), cansei. A orientación tirou máis ás novelas do Oeste de Marcial Lafuente Estefanía e á galbana dos feitos. O de universitaria xa non sei que significa.

Porén, a miña intelixencia artificial aquí está: non hai tan só escuridade e luz (hai penumbra), día e noite (hai luscofusco), poesía ou prosa (hai teatro... político), galego ou castelán (hai sánscrito e arameo), boi e vaca (hai burros e ovellas), tigres e leóns (hai cans de palleiro). Todo iso significa que non son tan inculto, tan parvo, tan ignorante, tan panoco... E paro.

Café Brétema. A Valenzá. Martes, 30 de setembro de 2025

CAMIÑO DA BIBLIOTECA

Camiño da biblioteca. Paro a tomar o café. Á biblioteca vou restituír, devolver un libro e coller outro. Aínda teño dous na casa; un a medio ler. Pero non vaia ser o demo que me quede sen lectura. Sería como se se acabase o mundo. Xa lle dei un sorbo ó café. Vou co segundo. Que carallo, alá vai o terceiro, e café tragado. Moi rápido e moi sinxelo.

Estamos co veranciño de san Miguel. E si que se nota. Vai calor. Hai que andar pola sombra e... con gorra. Minto. O da gorra vén polo corte de pelo. Volvo mentir; de corte non ten nada. Foi unha tosquiada, unha rapada a conciencia. Seguro que por culpa do Atlético de Madrid, que por meterlle cinco goles ó Real Madrid, o meu fillo... ai si, vas saber do cabreo que teño encima! Colleu a máquina e deixoume como me deixou: practicamente ó 0. Hai que usar gorra para disimular.

Camiño da biblioteca. Aínda non cheguei a ela. Primeiro toca andar un pouco de can. Despois da devolución do libro, toca seguir de can para rematar facendo recados. O cometido dos xubilados é ese: facer recados e coidar dos netos. Como non teño netos... a facer recados! Ou encargas, que é o mesmo. De cando en vez é bonito adornar ou alongar a frase con algún sinónimo.

Camiño da biblioteca sigo coa música nos oídos. Agora mesmo soa o tema “Terror Birds”, de Harald Kloser, e que asoma na banda sonora de “10.000 a.C.”. Como xa tomei o café, como xa matei o tempo con contos sen xeito nin modo, sigo coa música camiño da biblioteca.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 29 de setembro de 2025

Foto: Biblioteca da Valenzá (Barbadás - Ourense)

NON ESTABA DE SER

Cun pequeno salto, Florentino Betán Bouzas, O Palanganas, plantouse no me dio da estrada e berrou: “mátame, camión!”. Como a distancia aínda era boa, O Palanganas non caera na conta de que era un tractor amarelo o que circulaba ó seu encontro. Debido a que a velocidade do tractor non ten nada que ver coa do camión —aínda que, a deste, tampouco sexa moito máis—, Florentino, O Palanganas, optou por non seguir esperando. Nunca tivo moita paciencia.

Emporiso, como tiña ganas de facer unha das súas, unha falcatruada da que xa non saíse nunca máis e da que se acordase todo o mundo, marchou correndo á pasarela do muíño para lanzarse desde ela ás augas do río Arnoia. De camiño cruzouse co Eliseo, o fillo da Erundina, A Sin Dedos (faltábanlle catro da man esquerda), e xa se puxeron a falar do partido de fútbol que viran xuntos hai dous días no bar de Antonio, O Gazpacho. O Palanganas esqueceu entón o motivo polo que se dirixía á pasarela do muíño.

Aínda sabendo que perdera a ocasión de acometer algo, díxose así mesmo de pasear un pouco polas rúas de Baños de Molgas e así poder lembrar o que realmente quería facer. E xusto cando alzou a mirada ó ceo e viu o campanario da igrexa, acordouse de todo, ou sexa, de poñerlle fin a todo. Pero tampouco puido ser porque a porta que daba ás escaleiras para subir pola torre da igrexa estaba pechada. Saíu ó atrio e, en vez de berrar, empezou a oulear coma un lobo. Aínda segue ouleando. A súa arroutada non estaba de ser.

Café Rooster. Ourense. Luns, 29 de setembro de 2025

Foto: Pasarela do Muíño (Baños de Molgas - Ourense)

POLA PRONUNCIA DUN VOCÁBULO

No outubro de 1937, hai exactamente 88 anos, na fronteira entre a República Dominica e Haití, ocorreu un dos episodios máis sanguentos e menos recordados da historia caribeña: a chamada Masacre do Perexil. Miles de persoas de orixe haitiano, así como dominicanos negros considerados “sospeitosos” foron asasinados por orde do ditador Rafael Leónidas Trujillo Molina.

Entre o 2 e o 8 de outubro, tropas do exército dominicano, xunto a civís armados, emprenderon unha operación de limpeza étnica. O número de vítimas, como na maioría das masacres, foi obxecto de debate, pero organismos internacionais e testemuñas diversas coinciden en que entre 15.000 e 20.000 persoas foron asasinadas a machete, coitelo ou balas nos fusís subministrados por, faltaría máis, os Estados Unidos de América.

A matanza recibiu ese nome por un detalle macabro. Os soldados dominicanos, encargados de identificar ós haitianos, pedíanlles pronunciar a palabra “perexil”. Os que non podían articulala co acento característico do español caribeño eran condenados a morte. Un simple vocábulo converteuse na fronteira entre a vida e a execución. Mulleres, nenos e anciáns; que é o que sempre impresiona máis das masacres, principalmente os nenos, pola súa inocencia e polo seu futuro percorrido existencial. A maioría dos corpos arroxáronse a ríos coma o Dajabón, coñecido desde entón como Río Masacre.

O horror transcendeu rapidamente as fronteiras e Haití protestou ante a comunidade internacional. Moi timidamente, pois o seu presidente desexaba as mellores relacións posibles coa ditadura de Trujillo, e ademais as masacres afectaron a un conxunto de “emigrantes rurais, moi pobres e sen poder político en Haití”, polo que a elite política haitiana non amosou indignación algunha polo sucedido. Porén, e coa axuda de Estados Unidos (outro que tal: primeiro dá as armas e despois simula que axuda) alcanzaron un acordo en 1938 polo que Trujillo aceptou pagarlle unha indemnización de 750.000 dólares ó goberno haitiano. A maior parte da indemnización roubouna a propia burocracia haitiana, polo que só se repartiron 1.340 dólares a 67.000 familias haitianas, é dicir, a 2 centavos de dólar a cada familia. Negocio redondo. Un simple pirixel, convertido en sentenza de morte, recórdanos a fraxilidade da dignidade humana fronte á intolerancia e o autoritarismo.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 4 de outubro de 2025

MIRADAS QUE MATAN

Case digo que si, pero dixen que non. Ó asunto que me propuxeron. Achegáronse dous tipiños e ofrecéronme moitos cartos para facer certa cousa. A tentación era moita. Porén, o caso, o tema cheirábame mal. Nada, simplemente polas caras dos tipiños. Máis en concreto, polas expresións. Non tiñan expresión! Mal asunto. Calquera ser racional, ó dicir ou ó facer algo, sempre haberá un momento no que o delate algún xesto. Estes dous tipiños, impertérritos por completo. E iso que estaban a ofrecerme moitos cartos! E iso que o caso que me propuñan era de rabo e rola, de rapar e peitear!

Pedinlles permiso para pensalo uns minutos. Eles, iso si, educadamente, non me premeron e sentaron no mazadoiro que estaba pegado no frontal da miña propia casa. Aí tamén me din conta de que os tíos eran como autómatas: facían o mesmo os dous a un tempo. Non se atrevían a mirarme ós ollos. Cada vez me cheiraba peor o asunto. E iso que eu, a causa dunha enfermidade chamada anosmia, non teño olfacto. Pero chégame a intuición para saber que a proposición cheiraba mal, non era flor de arrecender ou xema de ovo.

Durante eses minutos nos que pensei, cansei de mirar para eles e, recoñezo, de mala maneira. Xa digo que a cousa non estaba clara. Eles, non obstante, esperaron pacientemente. Como tampouco quería que se enfadasen, achegueime deica eles e, definitivamente, case digo que si, pero dixen que non. Aí si apareceron uns xestos seus... querendo botar as mans ós sobrazos. Non lles dei tempo a que sacaran as pistolas. Mateinos coa mirada.

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Domingo, 28 de setembro de 2025

Foto: Mazadoiro na rúa da Igrexa (Baños de Molgas - Ourense)

POLA CANELLA DOS SOÑOS

Luz de lúa. Raio de sol. Vara aguillada. Caxato de temoeiro. Aleta de peixe. Caldo de verzas. Quen pensa que a melancolía é o pracer de estar triste e a nostalxia o bambán daqueles recordos que veñen e van? Algúns deixarán que a memoria se meta nun túnel sen saída, mentres outros cremos que ten que bailar sobre as ondas do mar, que tamén veñen e van.

Nube branca. Ceo negro. Eixe de carro. Sedeño amarrando a carga. Rocha mariña. Potaxe de fabas. Quen quere recuperar a infancia, aquela na que había que cantar para escorrentar, para axotar o medo e quen quere asubiar polo can que se escondeu detrás dun penedo? Algúns renegan tanto da infancia que intentan afogala nas augas da indiferenza, mentres outros pensamos que a nenez é máis longa que a propia vida.

Estrela fugaz. Traxe de astronauta. Universo infinito. Saco de patacas. Feixe de ferraia. Pote na lareira. Calda na maseira. Quen é capaz de asubiar unha balada sobre a señardade e de soñar o verso libre dun poema sen versos? Quen se atreve a bailar espido sobre unha toxeira para ulir a súa flor? A lembranza vén e vai pola corredoira dos desexos. E pola carreira da ansia.

Nave espacial. Alien corrosivo. Luz de gas. Vaca e boi. Río sen troitas. Chourizo de carne. Filloas de sangue. Quen lle pon o rabo ás cereixas e quen busca a agulla no palleiro? Quen ri, quen chora, quen berra, quen cala, quen senta, quen chouta, quen baila sobre a súa propia alma! Agora só queda meterse pola canella dos soños.

Cafetaría Urgencias. Ourense. Xoves, 25 de setembro de 2025

Cafetaría Alumbre. A Valenzá. Sábado, 27 de setembro de 2025

UNHA PLANIFICACIÓN RACIONAL

De camiño, e baixo un sol outonal que mesmo me obriga a ir pola sombra, planifico a miña propia morte. Para cando queira morrer. Hoxe aínda non; aínda son moi novo. Ante esta directa confesión, alguén ata pode pensar que ese sol comentado me está a danar a cabeza. Nada diso; é unha planificación auténtica e racional. Porque a todos nos chega a nosa hora. Porque todos temos que pasar pola pedra, choutando da claridade á escuridade, do ruído ó silencio nun simple amén.

Que mellor entón que deixar todo ben planificado. Para axudarlle ós que lles interese. Miña planificación é máis que sinxela: como despois de morto todo me dá igual —de nada me decato—, que fagan comigo o que queiran. Un dos meus gustos é que me deixen tirado en Sudalomba, alá no monte Medo de Baños de Molgas, para proveito dos lobos. Se pode ser, no mesmo lugar no que “pelexei” cun, para demostrar que non lle tomei a mal que me quixera levar a única ovella que tiña.

Se non me tiran e queren gastar comigo un cadaleito, que este sexa o máis económico posible. Como nós somos de carballo e castiñeiro, nun destes que leva anos no chan e medio podre para que saia barato. Enriba da tapa do féretro, que poñan un CD de Morricone e outro de Milladoiro. Como a miña intención é a de que me queimen, ante o crematorio, que alguén faga sonar a “Negra sombra” de Rosalía, en versión de Luz Casal e Carlos Núñez. Nada máis.

Rematada a incineración, as cinsas, e aínda que estea prohibido, alguén, con disimulo, que as solte no lameiro dos Lamas, no río Arnoia e en Barricobos, no monte de Pinouzos. Cando morra. Aínda non decidín morrer. Sigo pola sombra para que a cabeza non ferva de mais.

Café Brétema. A Valenzá. Xoves, 25 de setembro de 2025

Foto: Lameiro dos Lamas (Baños de Molgas - Ourense)