OS VERSOS DE LEONARD COHEN

Quedan os versos de Leonard Cohen flotando pola Valenzá e a folla dunha árbore plana, paira e aterra sobre o asfalto. Non hai silencio porque, de cando en cando, pasa algún coche e, ó lonxe, escóitase a sirena dunha ambulancia. A tarde semella xa máis de verán que de primavera. Case mellor dicir que, á sombra, é primavera e, ó sol, parece, tira máis ó mes de xullo. Estamos a finais de abril.

Non sei que dicían os versos de Leonard Cohen porque o meu inglés pouco vai máis alá dos típicos saúdos e dalgunha que outra palabra solta. Non é necesario entender eses versos porque podo asegurar que todo o que di Leonard Cohen é bonito.

Hoxe en día podo buscar facilmente a letra da canción e facerlle rapidamente unha tradución. Para que? Non acabo de dicir que o que di Leonard Cohen é bonito? Con iso xa é suficiente. Seguro que son versos de latexos que golpean o peito por un desexo sinxelo. Ou que fan rimar a morriña coa nostalxia, a señardade coa soidade e o berro seco co bramido longo, sentimental, incluso lírico e sempre poético.

Os versos de Leonard Cohen bailan sobre a flor do toxo e sobre aquelas tatuaxes que van e veñen polas corredoiras dunha pel branca e aromática, recendente, fragrante. Os versos de Leonard Cohen pódense escribir sobre un espello no que se reflicten as ansias dos encontros, as distancias curtas e longas e o círculo no que todo se arrodea para chegar sempre, iso si, ó punto concreto, ó punto álxido. Quedan os versos de Leonard Cohen flotando nesta tarde de abril con sol de xullo.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 27 de abril de 2025

UN CAN DOENTE

Sinto como as articulacións, como as xunturas se me fenden, se me gretan ás veces, como o verme luceiro deixa de alumear e como o lobo deixa de oulear. Que o lobo deixe de oulear xa son palabras maiores. Nos ouleos dos lobos hai toda unha constitución, toda unha textura. Eu tan só ouleo cando asoma a lúa vella. Non son lobo. Máis ben, un can doente.

Son un esqueleto andante que se pode romper en calquera momento. Mentres non escache, aguanto coma os heroes, andando de aquí para alá e bailando sobre a cola dun pardal. Iso si, de cando en cando, escoito os estralos das costelas e as queixas dos xeonllos. Un xa non aguanta como aguantaba.

Tapónase un oído polos cambios de presión. No calo da planta do pé esquerdo sinto como subelas que penetran, que furgan sen compaixón nos cambios de temperatura. En todo o corpo empezo a notar cambios do tempo, dese espazo temporal de longa duración: a idade.

Os riles... os riles xa nin se queixan nin din nada. Simplemente están aí, durmidos de tal maneira que nin senten a dor. Na cadeira na que estou sentado, e mentres leo os xornais, non consigo coller postura, non acomodo, porque todo semella que vai escachar, rebentar. Quedo entón quietiño para non oulear coma un lobo. Se me sigo movendo pode chegar o momento de que a dor se espalle e o silencio deixe de ser silencio para que o berro, ou o ladrido, ou o ouleo rebente os tímpanos do propio tempo.

Arrastro o bolígrafo cando as cambras da man dereita me deixan e caen pingas de orballo falando dunha carcasa que abanea, que periga, que baila ó compás duns ouleos interiores.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 25 de abril de 2025

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Sábado, 26 de abril de 2025

NUNCA SE SABE

Nin nas distancias curtas nin nas longas a sorte é quen de estar acochada, acazapada. Simplemente porque as cousas son como son e acontecen cando teñen que acontecer. Con distancias e sen distancias.

Ela díxolle a el que marchaba. El desexoulle boa viaxe. Ela rexeitou tal desexo co argumento de que non era unha auténtica viaxe, que só eran uns poucos quilómetros. El contraatacou cun “nunca se sabe”. É certo, nunca se sabe. Algo, o que sexa, bo, malo pode agardar á volta da esquina; neste caso, nuns metros, nun par de quilómetros. Ela, ó final, deulle a razón a el. Nunca se sabe.

Ela marchou e el quedou pensando nas distancias curtas e longas, nos atrancos da vida e nas heroicidades que, ás veces, acometemos para evitar eses contratempos. Ela iría pensando no ruxerruxe da sorte. El sempre renegou de tal sorte, de que esta non existe. Tan só existe o ser ou non ser. Ela quizais sexa das axudas divinas. Se son para ben, benditas sexan.

Ela marchou e el, despois dun tempo, bailou un tango sobre o nariz dun biosbardo. Ela, de camiño, sorriu ante ese feito del. Era das que lle lía os pensamentos. “Seguro que agora se lle dá por ulir unha flor de toxo”. El, cando baixou do nariz do biosbardo, inspirou o aroma, o recendo dunha flor de toxo. Ela xa non sorriu, soltou a gargallada. Quen sorriu agora foi el porque tamén soubo intuír os feitos dela.

Ela baixou a ventá do coche e berrou: nunca se sabe, nunca se sabe. El engadiulle algúns retrousos e cantou a pleno pulmón. Para que o oíse ela. Porque, segundo ela, a distancia era curta. El subiu o ton, por se a distancia era longa. Nunca se sabe.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 25 de abril de 2025

A GUERRA PAPAL

Morreu o papa. E moitos dirán que, como estaba enfermiño, agora descansa en paz. Os demais... para os demais, agora empeza realmente a guerra. Non sei se foi por medio das películas ou de certos libros, pero o caso é que na conclave que se celebra para escoller un novo sumo pontífice, sempre imaxinei unha auténtica guerra sen cuartel. Unha guerra duns personaxes que, se entende, non deberían de andar con esas artimañas, con esas navalladas polas costas, con esas carraxes que ata nin os deixarán durmir a gusto. Pero andan, vaia se andan.

Nestes días, aí asomará de todo. O mesmo demo. Que, eles, precisamente eles, o teñen ben dentro e, si, ben grande. A cobiza para ser papa é tan grande que é normal que pensemos en asasinatos ou en mortes dalgúns papas que quedaron aí... entre que nin arre nin xo, coa desconfianza aniñando nas mentes dos malpensados (ou non).

A política, as alianzas, as rivalidades persoais xogarán un papel importante. Algúns cardeais buscarán un líder que manteña o status quo, mentres que outros desexarán un cambio radical. As loitas internas tamén estarán á orde do día. Diferentes faccións dentro do colexio cardinalicio competirán por impoñer o seu candidato, o que xerará tensións e mesmo enfrontamentos. Incluso a influencia de países ou grupos específicos poderán ser determinantes.

O proceso do conclave está deseñado para ser o máis transparente posible, pero na práctica, a discreción e a estratexia serán claves. A conclave papal é moito máis que unha simple elección. É un xogo de poder, fe e política que reflexa a complexidade dunha das institucións máis antigas e respectadas do mundo. Pódese dicir que cada elección deixa unha pegada na historia e na dirección que tomará a Igrexa nos anos vindeiros.

O poder do papa non só radica na súa autoridade espiritual, senón tamén na súa capacidade para influír en asuntos mundiais, políticos e sociais. Por iso non me estraña nada que a elección do novo pontífice será como nas anteriores: unha guerra practicamente a morte, sen trincheiras, coas baionetas por diante ata a fumata branca. E despois... aínda Deus dirá. A Igrexa non é unha institución calquera e está comandada por uns seres bondadosos que dedican a súa existencia a orar polos demais. Por eles... Eles, hoxe, están en guerra.

Finca Fierro. Barbadás. Venres, 25 de abril de 2025

DOUS SUFRIMENTOS

Hai sufrimentos físicos e hai sufrimentos psíquicos. No día do libro padecín os dous. Os físicos, a base de sachadas nunha finca. Os psíquicos ou mentais... non sei se conseguiría ler catro ou cinco páxinas no libro que me toca. Este si que é un sufrimento, unha dor! Moito máis que a física. A dor física, ós cachos, con pequenos descansos, lévase máis ou menos ben; aguántoa coma os heroes. A dor mental por non ler... doe, vaia se doe.

Contrarresto ese sufrimento sabendo que, xeralmente, leo máis de cinco, de dez, de cincuenta páxinas ó día e practicamente durante todos os días. Pero que que no propio día do libro non consiga ler gran cousa, iso amola; e moito.

Xa sei que o día do libro debería ser todos os días (como o día da muller, o día da nai, o día do pai, o día da paz, o día da liberdade, etc.), pero quéirase que non sempre nos animamos algo máis no propio día de tal ou cal celebración. Quizais polo ambiente que te anima a seguir os pasos de todo o mundo.

A verdade é que o mundo labrego non é moi propenso, moi apto para a lectura. Non deixa moita marxe de manobra. Aínda que me sinta labrego, hoxe xa non son labrego, pero vexo como os sábados ou algún día a maiores nos que hai que fochicar nas leiras, non consigo ler moito, e se é que leo algo. Cando isto me ocorre, algunha que outra vez, teño que arrestar ou castigar a típica sesión cinematográfica nocturna. Se o fanatismo pola lectura é o que é, o fanatismo pola sétima arte non se queda atrás. Porén, como sexa, teño que recuperar ese día perdido, o día do libro.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 24 de abril de 2025

NON ESTABA PARA EL

Puxo cebolas roxas. Cavou cebolas brancas que xa puxera. Sente os ardores de estómago, a pesar de que xa chupara unha pastilla, unha pílula, un comprimido de Secrepat. Laureano Piñeiro, O Gadañas, chupou outra máis mentres sentaba para aguantar eses ardores.

Co alivio sobre o seu corpo, volveu coller o sacho e puxo algunhas cebolas máis. Non se acababan nunca. E as ansias podíanlle, xa que aínda quería sementar algunhas patacas.

Volveron os ardores. Volveu o cuspe á boca. Volveron as ganas de vomitar, de devolver. Maldita sexa! O Gadañas foi ex profeso á aldea para facer algo útil e vía que o pasaba mal. Tan só a música que lle saía polos auriculares lle aliviaba a situación, lle mitigaba o malestar.

Cando rematou de poñer esas cebolas e de cavar as outras, sentou durante un bo tempo, ata que notou que o corpo, dun xeito ou doutro, seguía pedindo guerra. E guerra lle deu. Trasladouse a outro recanto da leira e dedicouse a sementar patacas. Cando levaba tres pequenas gavias asomou por alí un parente da muller e, ale, deulle á tarabela un pouco. Nese tempo, a Laureano íaselle a vida porque vía que así non adiantaba no traballo. Quería darlle un bo golpe para rematar na seguinte ocasión. Agora, xa veremos.

Iso si, a parola valeu para calmar, por fin, o estómago e xa se dispuxo a atacar con ansia o eido. Na seguinte gavia acabou co mineral. Definitivamente, a sementeira de hoxe non estaba para el. Haberá que moverse na seguinte quenda.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Mércores, 23 de abril de 2025

RECOÑECEMENTO Á MIÑA ACCIÓN

 

Informei do encontro —nas dependencias municipais molguesas— que mantiven ás cinco da tarde cun sapoconcho no lugar denominado A Pitediña. Máis en concreto, na cuneta dereita, xusto á altura do sinal no que se anuncia que, por esa parte, se entra na vila de Baños de Molgas.

A tarde era de primavera, o sol saía, de cando en vez ou case bastante a miúdo, de entre unhas nubes negras. Poucas, pero algunhas si que había. Eu estaba a ler, andando e con parsimonia, pola estrada que leva a Os Milagres. E aínda que ía pendente da lectura, de esguello, vin ou notei un pequeno movemento á miña esquerda. Era un sapoconcho ou tartaruga.

Un sapoconcho bonito, coa cabeza fóra e deixándose querer. Digo isto último porque, ante a miña presenza, non tivo medo, non escondeu a cabeza. Incluso a ladeou un pouco para mirarme ós ollos. Por intuición (ou por sapiencia) souben naquel momento que estaba a pedirme axuda. A pedirme axuda para cruzar a estrada.

En vez de collelo e transportalo nas mans á outra cuneta, axiña armei dúas barricadas na estrada para deter o tráfico, se é que este aparecía mentres o sapoconcho cruzaba. Bastante inusual que acontecese o dos coches porque non é época de novenas, pero... máis vale previr que curar.

Postas as barricadas, cun xesto da miña man dereita, deille algo así como permiso para que cruzase. A tartaruga, como é lóxico, cruzou lentamente, pero cruzou. Limpamente, sen obstáculos e cun brillo nos seus ollos que se notaba ás leguas que era un recoñecemento á miña acción.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Luns, 21 de abril de 2025

BOAS MIGAS

Corrín detrás dun can de palleiro e cando cheguei á súa altura vin que era o lobo estepario de Hermann Hesse. Como o coñecía —de lelo nos anos da polca—, sentei á súa beira, boteille unha man polo lombo e empezamos, os dous, a darlle á tarabela; el a base de ouleos e eu a base de palabras. Por certo, enténdese mellor a súa linguaxe que a miña.

Xa postos, acomodados os dous sobre o Alto da Lomba, faleille da problemática labrega, na que os gandeiros se queixan dos seus ataques. El, como é lóxico, non tardou en negar tales acusacións. Dixo que non atacaba ovellas, que despois botaba días quitando a la de entre os dentes. Que el corría detrás das perdices e codornices. A estas, cando as pillaba, simplemente as papaba, as manducaba; con plumas e todo.

O lobo estepario non se cortaba un carallo. Quixo rebater ou refutar un pouco as medidas tomados polos gandeiros, pero aí axiña lle parei os pés: que con ese sector non se metera, que eran como meus parentes e que cada un busca a vida como pode; eles defendendo ós animais e el, o lobo, para ser feliz, comía perdiz.

Ante o meu razoamento, ó lobo estepario non lle quedou outra que mirarme ós ollos, inchar o peito, levantar a cabeza e oulear cara ó ceo. Intuíndo de que se alegraría que o acompañase, púxenme de pé, collín aire, erguín tamén a cabeza e ouleei como nunca ouleara. O lobo pegou uns brincos e botou a correr por Sudalomba abaixo. Eu boteime ás boleiradas. Definitivamente, fixeramos boas migas, moemos no mesmo muíño.

Café Rooster. Ourense. Luns, 21 de abril de 2025

O ÚLTIMO

Estou no furgón de cola. Vou no furgón de cola con destino ó infinito e máis alá. Sempre se me deu ben ser o último ou estar de último. Non así de derradeiro. De último podo intentar unha e outra vez avanzar postos, pasar vagóns para chegar á máquina do tren. Á máquina do tren da vida. Non é fácil. É moi difícil. É tan difícil que por iso case sempre vou de último, estou de último.

Hoxe con maior motivo. Dóeme tanto a cabeza que non teño nin ansias de acelerar para avanzar algún posto, algún vagón. Nin tan sequera teño ganas de moverme. Mesmo me custa empurrar o bolígrafo, que xa é dicir. Mais como non quero que sexa o derradeiro acto, sigo. Deixo que os alfinetes pinchen na cabeza e intento amasar a dor cos Pekenikes, que non tardan en darlle paso a Morricone.

Ser o último, ás veces, tampouco é tan malo. Vexo os feitos, as actuacións dos primeiros e, pouco a pouco, aprendo, pillo algo de experiencia por aquí e por alá. Mando ó baleiro aquilo que non me convenza. Gardo o que me conveña. Serei medio pampo, pero parvo enteiro non son, non.

Sigo no vagón de cola porque, hoxe, sinceramente, non me apetece avanzar. Hoxe quero ser o último en decatarme de todo; para que na cabeza non se me mesturen accións que ma poidan rebentar. Xa me chega ben con estes alfinetes que me perforan o entendemento. Quero ser o último para que ninguén me bote en cara que vou de sobrado pola vida, de heroe polas corredoiras dos soños. Como moito sería un heroe mal debuxado e fóra da viñeta da experiencia. Mellor ser o último para coller algo desta.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Domingo, 20 de abril de 2025

Foto: Baños de Molgas (Ourense)

A DITADURA DOS CORONEIS

Días despois das eleccións xerais en Grecia, máis en concreto o 21 de abril de 1967, hai hoxe 58 anos, o coronel Georgios Papadópoulos liderou un golpe de Estado e estableceu un réxime militar, chamado “a ditadura dos Coroneis”, que duraría sete anos.

Tal golpe realizouse polo temor dos militares á influencia comunista e á posible perda de control ante as crecentes protestas e movementos sociais. Os coroneis xustificaron a súa acción como unha medida para estabilizar Grecia e protexer os seus valores tradicionais, pero en realidade instauraron un réxime represivo que limitou, e moito, as liberdades civís e políticas.

Durante eses sete anos, do 1967 ó 1974, suspendéronse as institucións democráticas, disolvéronse os partidos políticos e, faltaría máis, censurouse á prensa. A represión foi brutal: miles de persoas foron arrestadas, torturadas e mandadas ó exilio por expresar opinións contrarias ó réxime (De isto, os españois, por desgraza, sabemos bastante. Corenta anos dan para moito).

Un dos eventos máis escuros deste período foi o asasinato do deputado e líder da oposición, Gregoris Lambrakis, en 1963, pois aínda que ocorreu antes do golpe, evidenciou a tensión política que culminou coa ditadura. A censura e a represión tamén afectaron á cultura e á educación, limitando a liberdade académica e artística.

O réxime dos coroneis tivo a súa resistencia tanto dentro como fóra do país. Movementos estudantís, partidos políticos clandestinos e organizacións de dereitos humanos loitaron contra esa ditadura. A comunidade internacional condenou en varias ocasións as violacións dos dereitos humanos gregos.

En 1973 o réxime intentou consolidar o seu poder mediante un referendo que proclamou a “reforma” do sistema político, pero que axiña se considerou como unha auténtica farsa. A situación volveuse insostible e, en 1974, tras unha serie de crises internas e presións internacionais, os militares perderon o poder. Restaurouse a democracia, estableceuse unha nova constitución e leváronse a cabo eleccións libres.

Hoxe en día, a ditadura dos coroneis vese como un capítulo tráxico na historia de Grecia, pero tamén como unha lección sobre a resistencia e a importancia de manter viva a democracia. A memoria daqueles anos segue a ser un símbolo de loita polos dereitos humanos e a liberdade en Grecia.

Finca Fierro. Barbadás. Sábado, 19 de abril de 2025

SILENCIO NA ALGARADA DOS SOÑOS

Estou á espera de que pase algo. Non pasa nada. Nin tan sequera unha rula. Nin tan sequera o sorriso de alguén. Todo está en silencio. Todo é baleiro. Tampouco avanza o poema. O poema no que caían sentimentos en asonante, e os pensamentos ían en consonante. Pura poesía.

A tarde é de primavera, con nubes ameazando chuvia e con certo frío de neve. O aire espalla dentes de león polo outeiro dun peito de muller e a nostalxia bebe dun tempo que foi. Sempre chegará o día no que algo pase, aínda que nada cambie. Tamén pode cambiar todo, sen que nada pase. Ás veces as cousas non son nin como ordenamos nin como queremos; son como son. Por veces ata no baleiro notas algo... só que sexa o silencio.

Levo un cacho esperando e segue sen pasar nada. Incluso o refacho de aire que espallou os dentes de león xa pasou e semella que non volve. É como eses soños bonitos que tivemos pero que non volven. Realmente, nada volve. Todo o que pasa non volve. Nin tan sequera os mesmos versos volven ó poema. A pura poesía quedou colgada no baleiro. Agora quedará por saber se aguanta ou non, se se esnafra ou non, se pasa a novela ou non.

As nubes negras aumentan. O frío mantense. A tarde de primavera está tristeira, está como mancada, como coxa, como se tivera unha perna rota, como se tamén, ela, colgara no baleiro. Nese baleiro da señardade, na que o desexo quere ser dente de león, e pinga de orballo, e flor de toxo, e bafo de espello, e silencio... silencio na algarada dos soños.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Venres, 18 de abril de 2025

BRUTOS COMA ARADOS

Mirei para adiante e alá estaba; na distancia, lonxe, firme coma un carballo recio. O Pego estaba máis teso que relaxado. Pelo longo, nariz afiado, ollos negros, alto, delgado. O Pego chámase realmente Eugenio Cañizares Ruiz, fillo da Clotilde e do Nemesio, Os Paspallás.

Tanto o fillo coma os pais nunca foron ben vistos polos veciños. Brutos coma arados e... malfalados. O de malfalados non vai por esas palabras groseiras ou pecados veniais. Os Paspallás e seu fillo tampouco é que usasen os pecados mortais; eles son máis de insultos de menosprezo, de abuso, de carraxe, de mala sombra, de vilipendio. Os pecados, tanto veniais como mortais, é certo que están á orde do día, pero as sentenzas desa familia eran e son das que fan tremer o mundo.

O Pego, cando me ve, nin tan sequera me mira de esguello. El vai ó seu, ou sexa, a soltar a sentenza: “Non se che ocorra pasar a menos de dez metros de min ou ábrote en canal”. Non dixo nada máis. Ante tal situación nin as boas tardes lle dei. Metín o rabo entre as pernas e marchei coas orellas gachas por outro lado, a moito máis dos dez metros sinalados. Sabía da fama desa familia e non quería meterme en liortas.

Non é que sexa eu covarde, pero ás veces é mellor non buscar as desgrazas; as del e as miñas. As del porque tampouco son un miña xoia e non saberemos en que podería acabar a cuestión, e as del porque podía levar unha tunda ou malleira ou ben porque lle acontecera un infortunio comigo. E xa se sabe que, despois, a benemérita non é parva.

Cafetaría La Carabela. A Valenzá. Xoves, 17 de abril de 2025

Foto: Carreira cara ós Lameiros de Arriba (Baños de Molgas - Ourense)