Nas
conversas dos bares, cando nos poñemos a falar da ciencia do saber, que todos
sabemos que é moi ampla e variada, e cando alguén non sabe tal ou cal teoría ou
cando non sabe, simplemente, contestar, algúns inchamos o peito e moi
fachendosos soltamos a sentenza: “claro, non fuches á escola de don
Graciliano”. Ou se por un casual se intúe que es un listiño, pois contéstase
con algo moi semellante: “home!, de algo me valeu ir á escola de don
Graciliano”. Como don Graciliano non hai ninguén. E que queredes que vos
diga... pois case é certo. Desde a distancia no tempo, ou sexa, desde hai
corenta anos, nunca oín falar mal del. E mirade que nos anos 60 as aulas non
tiñan os alumnos actuais; eramos a tira deles e máis. Creo lembrar que algunha
vez (escasa) botaba man da regra ou da variña (quen non zoscaba naqueles
tempos?), pero sen ánimo de que escarmentaramos, máis ben de aviso.
Hoxe
en día case podo confesar que me lembro de don Graciliano por tan só dous
detalles (aínda que ó contemplar a foto que tedes diante dos ollos, xa os
recordos da súa figura asoman máis ou menos á miña memoria); digo que os dous
detalles eran cando nos chamaba para entrar na escola e cando contou un, chamémoslle,
chiste con tanta ensinanza que aínda hoxe se coñezo ese monumento sevillano é
grazas a el. Porque resulta que un día, na clase, chamou a catro cativos,
colleu unha cadeira e díxolle a cada un deles que a collesen polas patas (un en
cada pata) e que a levantasen, que a izasen. Coa cadeira en alto espetou cun
enorme sorriso nos beizos: “Ahí teneis:
la Giralda de Sevilla; cuatro tontos y una silla”. Prometo que souben da
Xiralda por ese chiste e non por estudala nos libros.
O
outro detalle que non se me esqueceu nunca foi o da forma de chamarnos para
entrar na escola. Estiraba dous dedos de cada man e metía os catro na boca para
asubiar por nós, con moi pequenos intervalos, porque naqueles tempos non te
facías moito de rogar... por se acaso. Xa digo que era un bo home, pero a
disciplina era outra.
Don
Graciliano. Nada máis que don Graciliano. Así o coñecín sempre. Pero o outro
día, cando quedei co seu xenro para falar do meu mestre, foi cando realmente
souben algo máis da súa vida: Graciliano Muñiz Beltrán, nado en La Velilla,
Riello (León) e casado con dona Julia Cid González, de Xocín (Baños de Molgas),
mestra tamén na escola da miña localidade. Ela era a mestra das nenas e el dos
nenos, claro. O da ensinanza mixta... vaiche boa! Naqueles tempos!
Mais onde realmente quedei pampo na
conversa que mantiven co xenro foi cando este me confesou que don Graciliano
tamén fora (houbera uns cantos) un mestre represaliado, porque seica nunha
inspección que tivera dérase a coincidencia que naquel momento tiña o crucifixo
gardado na caixa da mesa, ben porque o quixo limpar ou porque caera (os máis
novos deberán saber que nas cabeceiras das aulas tiñan que estar ás vistas un
crucifixo e o rostro do Xeneralísimo Franco) A quen se lle ocorre: acochar ó
poder relixioso. Pecado mortal! Aínda que os que o coñecían ben sabían que a
tal represalia debíase máis a que non comulgaba moi alá que digamos co réxime
ditatorial. Aínda máis mortal! Mandárono para Couzadoiro, en Santa Marta de
Ortigueira.
Acábaseme
o espazo con toda a pena do mundo, porque a vida e a obra de don Graciliano, do
noso mestre, o mestre de toda a vida e de todas as materias dá para máis dunha
reportaxe. Agora entendo por que saín tan agudiño: porque fun á escola de don
Graciliano, que non che era un don ninguén. Non. Todo Baños de Molgas lle está
agradecido. Seino ben.
Café
Paseo de Ramoleox da Valenzá.
Mércores, 24 de febreiro de
2016
Publicado en La Región o venres, 22-04-2016
No hay comentarios:
Publicar un comentario