Atoparse
con grandes autoridades nos anos 50 e 60 do século pasado era un asunto de
palabras maiores. Era algo así como agachar a cabeza, saudar e quieto parado!...
non fora o demo. E se tal encontro transcorría nunha vila pequena como Baños de
Molgas, onde a timidez ou, mellor dito, o medo ó poderoso era máis grande, ata
optabas pola acción de dar marcha atrás ou coller por outra carreira (lembremos
que naqueles tempos a maioría das, hoxe, rúas eran carreiras) para evitar o
saúdo e a vergonza. Non obstante, nesa vila termal había un Grande de España ó
que esperabamos como auga de maio nos meses de verán. Dicir Grande de España é
dicir a máxima dignidade da nobreza española na xerarquía nobiliaria. Empezou a
regularse e a establecerse no reinado de Carlos I no século XVI, pero tal
distinción xa se viña usando nos tempos da monarquía visigoda.
Don
José Bernardo Muñoz y Acebal era o 5º Duque de Riánsares e o 5º Marqués de San
Agustín. A verdade é que os dous títulos impresionan. Pero para os veciños de
Baños de Molgas era simplemente… O Duque. E punto. Vivía en Madrid e pasaba
todos os verán na casa das Señoritas, no casco vello da vila molguesa, porque
casara con dona María de las Mercedes Santa Marina y Rodríguez, natural da
vila.
Maoritariamente
as lecturas dos libros históricos lévante polo poderío desas liñaxes, polo
abuso deses personaxes (dereito de pernada, pago en especies, etc.) e polo medo
a ese poderío; mais o trato co Duque de Riánseres, O Duque de Baños de Molgas,
mandaba ó nabo, ó garete todo ese medo, toda esa veneración, toda esa angustia.
Veneración
que, emporiso, si sentiamos realmente polo noso Duque. Porque cando este
chegaba á pequena vila, e xa desde o primeiro día, empezaba co seu ritual: que
non era outro que percorrer as rúas e carreiras na procura de nenos para
darlles caramelos (quen comía caramelos naqueles anos?) e dos homes para
ofrecerlles cigarros e puros. Logo, por enriba, estaba a súa sociabilidade, o
seu trato coa xente, o seu interese polos veciños e algunha que outra broma.
Sempre recordarei a que me gastaba a min: cada ano que me vía dicíame que cada
vez estaba máis gordo (porque cada vez era máis fideo). O día do patrón, San Salvador,
6 de agosto, xa sabiamos que unha das andas do Santo era súa. Normal, daba por
ela 10, 20, 30 mil pesetas. Naqueles tempos! As outras tres collíanas os demais
veciños ó mellor por 100 ou 500 pesetas, algunha ata chegaría ás 1.000; pero
quen alcanzaba ó Duque!
Don
José Bernardo Muñoz y Acebal, O Duque, nacera en Somió (Xixón) o 18 de agosto
de 1923 (algunhas fontes sinalan o 1924) e recibiu os títulos nobiliarios por
medio dun tío. O Ducado polo que é máis coñecido creouse en 1844 (durante a
minoría de idade da raíña Isabel II) pola raíña rexente María Cristina de
Borbón (viúva de Fernando VII). O nome de Riánsares alude ó río Ánsares ou
Riánsares que pasa preto de Tarancón, na provincia de Cuenca, de onde era
orixinario o primeiro Duque. Tivo unha filla que é agora a 6ª Duquesa de
Riánsares. O “noso Duque” faleceu en Madrid o 17 de setembro de 2008. Nunca
esqueceremos os caramelos (de nenos) nin os cigarros e puros (de adultos). Ó
chegar de vacacións ía polas casas saudando á xente e cando marchaba ía polas
casas despedíndose da mesma xente. Grande de España… enorme en Baños de Molgas!
No hay comentarios:
Publicar un comentario