Pódese
dicir moi perfectamente que a mediados do século pasado os que
podían ser catalogados coma personaxes importantes e impoñentes nas
vilas eran os alcaldes, curas, médicos, mestres, practicantes e
calquera que tivera algo de poder económico.
Non
obstante, na vila de Baños de Molgas houbo un auténtico e xenuíno
personaxe (polo menos nas décadas do 60 e 70) que deixaba a todos os
nomeados á marxe. Aqueles, os primeiros, eran personaxes máis por
medo que por camaradaría.
Este, é dicir, O Juan Manuel era o xenuíno,
o achegado, o querido, poida que incluso ás veces fose o rabudo,
pero foi, amigos meus, e tal como escribín no feisbuq o día
seguinte da súa morte, o que criou (ou polo menos coidou) a toda a
xuventude de
Baños de Molgas.
Os mestres podían ensinar todas as materias que quixeran na escola,
pero no bar do Juan Manuel aprendías moito máis que materias. El
e o ambiente do seu bar foi algo así como unha gran labazada de
ánimo e chea de vida. Sen dúbida ningunha, a mellor escola da
xuventude molguesa.
Quizais
eu non sexa o máis indicado para falar do Juan Manuel. Tiveron con
el máis contacto xente coma o meu irmán máis vello e amigos
da idade deste, porque a ese personaxe molgués gustáballe a troula
(e eu aínda era un neno e a miña xolda
estaba en descubrir a Sandokán ou Tom Sawyer ou os cowboys de
Marcial Lafuente Estefanía, ou sexa, a lectura), polo
que cada
vez que tiña un pequeno respiro no seu propio bar, saía con eses
amigos e visitaba os dos demais. Máis dunha vez buscaba el mesmo esa
evasión: simplemente nos dicía ós que estabamos alí naquel
momento que quedabamos encargados do negocio.
Así de confiado era (sobre
esas
confianzas
habería tema para outra reportaxe, que incluso algúns
fixéronas tan
abusivas
que hoxe en día podían ser consideradas de xulgado de garda).
Quizais
sexa por este detalle polo que sempre tiven en mente incluílo nas
miñas Testemuñas da Memoria: era o único que nos deixaba estar
sempre no seu bar sen consumir nada. (A
ver, que
podían consumir rapaces de 12 ou 15 anos se non había unha maldita
cadela para gastar!).
Mentres que nos outros bares axiña
che soltaban aquela sentenza de: “besta que non fai esterco, á
rúa!”. O bar do Juan Manuel era o noso parque, a nosa sala de
xogos. Tiñamos a televisión, estabamos todos xuntos e se por un
casual alguén tiña para meterlle ó futbolín, que máis queriamos!
Durante
a miña infancia só había tres maneiras de ganar algunhas pesetas:
cantando os Reis, vendendo flores de árnica (que as mercaba o
Gumersindo das Gaseosas) e que O Juan Manuel te collese para que lle
botases unha man despachando no mostrador
(nada, dúas ou tres táboas sobre unhas caixas de cervexa) que
montaba en algunhas festas das aldeas e nas Novenas de Os Milagres.
Con el fun unha vez a Presqueira e un ou dous anos a Os Milagres. Así
é que podo dicir que foi o primeiro home que me deu a ganar unhas
moedas, das que non vía, logo, ningunha porque, de parvo, dáballas
á nai e, claro, adeus moi boas.
Juan
Manuel Salgado González, O Juan Manuel (por certo, caio agora mesmo
no detalle de que é dos pouquiños que non ten alcume ningún;
sempre foi O Juan Manuel), naceu o 17 de febreiro de 1932. Era fillo
do Lisardo e da Rosa e o terceiro de catro irmáns, dous homes e dúas
mulleres. Naceu cun defecto nun pé (poliomielite)
que lle obrigou sempre a coxear e a un calzado con solas
especiais.
E aínda así, con esta
eiva,
tivo mérito o que fixo este home. Porque, claro, tal como conto, os
que non o coñecen pensarán que só tivo e que só viviu do bar. O
Juan Manuel, de rapaz (e coma moitos rapaces da posguerra, incluído
meu pai), e con ese pé, foi darlle a razón a eses versos de Rosalía
de Castro “Castellanos de Castilla”, é dicir, que foi segar o
pan a Castela. A partir de aí case se pode dicir que foi un nómade:
marchou
para o País Vasco, marchou para Francia, marchou para Suíza,
traballou na construción có Orellas, montou o bar, co bar montado
seguiu na construción. Por marchar ata marchou de mariñeiro por
eses mares polos
que
navegou
o buque factoría Miño. Volveu á construción con Benito Malvar en
Ourense...
Boa
persoa. Amigo. Un dos grandes. Un grande entre os grandes. Boa xente.
Terrible (en plan cariñoso). Compañeiro de parola. Gran veciño e
socialista de corazón (con carné incluído). Rebelde. Directo.
Sincero. Nobre.
Emigrante. Encofrador. Hostaleiro.
Mariñeiro. Emprendedor. Libre. Loitador. Todos estes son comentarios
que saquei de veciños que contestaron o que eu subira sobre el no
feisbuq e que sinalei no primeiro parágrafo. Creo que resumen a
calidade e clase
de todo un home.
Un veciño
que, el si, non nos tratou coma bestas e deixou que o seu bar o
estercaramos coas nosas risas e a nosa presencia. Morreu o día de
San Martiño do ano pasado. El, que sempre asistía ó magosto...
Café
O Chicote da Valenzá. Xoves, 28 de marzo de 2019
Publicado
en La
Región
o mércores, 03-04-2019
Muy hermosa semblaza. El recuerdo en todo un cuento, una poesía, porqué el recerudo ya lo es. Felicidades-
ResponderEliminar